Þjóðviljinn - 26.01.1988, Blaðsíða 9

TRYGGINGAR - TRYGGINGAR - TRYGGINGAR - TRYGGINGAR - TRYGGINAR - TRYGGINGAR -
Ný lög um fæðingarorlof
Um áramótin gengu ígildi ný lög um fœðingarorlof, en
fyrirkomulag á greiðslum og hins vegar
íþeim er annars vegar tekið upp nýtt
lengist fœðingarorlofið
Samkvæmt reglugerð um fæð-
ingarorlof eiga allir þeir sem ekki
njóta óskertra launa hjá vinnu-
veitanda í fæðingarorlofi rétt á
bótum Tryggingastofnunar í 4
mánuði árið 1988, í 5 mánuði eftir
1. janúar 1989 og í 6 mánuði eftir
1. janúar 1990. Þeir sem fá óskert
laun í fæðingarorlofi samkvæmt
kjarasamningum, s.s. opinberir
starfsmenn og bankamenn geta
hins vegar sótt um fæðingarorlof
fyrir fjórða mánuðinn (fimmta og
sjötta árin 1989 og 1990) hafi fæð-
ingarorlof þessara aðila ekki ver-
ið lengt með reglugerð eða kjara-
samningum.
í reglugerð um fæðingarorlof
er gert ráð fyrir því að þær konur
sem fæða á ákveðnu tímabili fyrir
þau áramót sem lenging fæðing-
arorlofs tekur gildi, njóti sömu
réttinda og þær konur sem fæða
eftir áramót. í reglugerðinni
segir: „Ef fæðingarorlof hefur
ekki hafist fyrir 1. október 1987
skal vegna fæðinga á tímabilinu
1. október-31. október 1987
greiða bætur í fæðingarorlofi
samkvæmt reglugerð þessari í
einn mánuð á árinu 1988. Vegna
fæðinga 1. nóvember-30. nóvem-
ber skal greiða bætur í æðingaror-
lofi samkvæmt reglugerð þessari í
tvo mánuði á árinu 1988 og vegna
fæðinga 1. desemnber-31. des-
ember 1987 skal greiða bætur í
fæðingarorlofi samkvæmt reglu-
gerð þessari í þrjá mánuði á árinu
1988.
Ef fæðingarorlof hefur ekki
hafíst fyrir 1. september 1988 skal
vegna fæðinga á tímabilinu 1.
september-31. desember 1988
greiða bætur í fæðingarorlofi
samkvæmt reglugerð þessari í
fimm mánuði á árunum 1988-
1989.
Ef fæðingarorlof hefur ekki
hafist fyrir 1. ágúst 1989 skal
vegna fæðinga á tímabilinu 1.
ágúst-31. desember greiða bætur
í fæðingarorlofi samkvæmt reglu-
gerð þessari í sex mánuði á árun-
um 1989-1990.
Félagsmenn í samtökum opin-
berra starfsmanna, bankamanna
eða annarra stéttarfélaga er njóta
óskertra launa í þrjá mánuði í
fæðingarorlofi samkvæmt kjara-
samningum og sem fæða barn á
tímabilinu 1. október-31. des-
ember 1987 (1. september-31.
desember 1988 og 1. ágúst-31.
desember 1989) skulu eiga rétt á
bótum í fæðingarorlofi fyrir
fjórða mánuðinn (fjórða og
fimmta mánuðinn eftir 1. janúar
1989 og fjórða, fimmta og sjötta
mánuðinn eftir 1. janúar 1990)
frá Tryggingastofnun ríkisins
samkvæmt þeim reglum sem sett-
ar eru í reglugerð þessari, enda
hafi launað fæðingarorlof þessara
aðila ekki verið lengt með reglu-
gerð eða kjarasamningi.“
Fœðingargreiðslur
Fæðingargreiðslur eru greiddar
annars vegar sem fæðingarstyrk-
ur og hins vegar sem fæðingar-
dagpeningar. Fæðingarstyrkur er
nú 17,370 krónur á mánuði og
fullir fæðingardagpeningar 729
krónur á dag, þannig að samtals
nema fullar greiðslur tæplega 40
þúsund krónum á mánuði.
Fœðingarstyrkur
Fæðingarstyrkur greiðist ein-
göngu mæðrum, en foreldrum er
í sjálfsvald sett hvort tekur fæð-
ingardagpeningana, nema fyrsta
mánuðinn. Þá eru eingöngu
móðurinni ætlaðir peningarnir.
Samkvæmt reglugerðinni ber
að hefja greiðslu fæðingarstyrks
við fæðingarmánuð bamsins, en
konan á þó kost á styrknum allt
að einum mánuði fyrir áætlaðan
fæðingardag ef læknisvottorð eða
vottorð heilsugæslustöðvar liggur
fyrir. Greiðsla fæðingarstyrks
framlengist um einn mánuð fyrir
hvert barn umfram eitt ef fleiri
fæðast í einu.
Við andvana fæðirfgu eftir 28
vikna meðgöngutíma greiðist
styrkur í 3 mánuði, en vegna fóst-
urláts eftir 20 vikna meðgöngu
greiðist fæðingarstyrkur í 2 mán-
uði.
Kjörforeldrar, uppeldis- eða
fósturforeldrar, vegna töku barns
yngra en fimm ára, eiga rétt á
fæðingarstyrk í 3 mánuði (4 mán-
uði 1989 og 5 mánuði 1990). Séu
fleirburar innan 5 ára aldurs settir
í fóstur á sama stað eða ættleiddir
af sömu fósturforeldrum greiðist
fæðingarstyrkur einum mánuði
lengur fyrir hvert bam umfram
eitt. Greiðslur fæðingarstyurks
falla niður frá þeim degi sem for-
eldri lætur frá sér barn vegna ætt-
leiðingar, uppeldis eða fósturs
eða til varanlegrar dvalar á stofn-
un. Þó skal aldrei greiða fæðing-
arstyrk til móður í skemmri tíma
en 2 mánuði eftir fæðingu í þeim
tilvikum sem hér um ræðir.
„Ef um alvarlegan sjúkleika
bams er að ræða, sem krefst nán-
ari umönnunar foreldris, fram-
lengist greiðsla fæðingarstyrks til
móður um einn mánuð.
Þörf fyrir aukna umönnun
barns skal rökstudd með læknis-
vottorði sem staðfest er af trygg-
ingaráði.
Sé bamshafandi konu nauð-
synlegt af heilsufars- eða örygg-
isástæðum að leggja niður störf
meira en mánuði fyrir áætlaðan
fæðingartíma barns skal hún eiga
rétt til fæðingarstyrks í þann
tíma, þó aldrei lengur en í tvo
mánuði, enda verði ekki við
komið breytingum á starfsháttum
hennar eða tilfærslu í starfi.“
Fœðingar-
dagpeningar
Upphæð fæðingardagpeninga
ákvarðast af þeim dagvinnu-
stundafjölda sem foreldri hefur
unnið 12 mánuði fyrir töku fæð-
ingarorlofs. Dagvinnustundir
samkvæmt reglugerðinni eru all-
ar vinnustundir, allt að 40 stundir
á viku, án tillits til þess á hvaða
tíma sólarhringsins þær eru unnar
og gildir einu hvort foreldri er at-
vinnurekandi eða launþegi. 12
mánaða tímabil er þannig ákveð-
ið:
„1. Umsókn móður um fæðing-
arorlof.
a) Hafi kona tekið sér orlof frá
launuðum störfum mánuði fyrir
áætlaðan fæðingartíma bamsins
eða fyrr, skal miða við tólf mán-
aða tímabilið frá því mánuði fyrir
fæðingu og síðan 12 mánuði aftur
í tímann.
b) Taki konan sér orlof frá
launuðum störfum með styttri
fyrirvara en mánuði fyrir fæðingu
skal miða 12 mánaða tímabilið
við þá dagsetningu er orlof frá
störfum hófst.
2. Umsókn föður um fæðingaror-
lof.
12 mánaða tímabilið miðast við
þann tíma, er faðir tekur fæðing-
arorlof og síðan 12 mánuði aftur í
tímann.
Fullra fæðingardagpeninga
njóta þeir sem unnið hafa 1032-
2064 dagvinnustundir á síðustu
12 mánuðum fyrir töku fæðingar-
orlofs.
Hálfra fæðingardagpeninga
njóta þeir sem unnið hafa 516-
1031 dagvinnustund á síðustu 12
mánuðum fyrir töku fæðingaror-
lofs.
Um atvinnuþátttöku eftirtal-
inna starfshópa gilda svofelldar
sérreglur:
1. Atvinnuþátttaka maka bænda
við landbúnaðarstörf skal teljast
1.600 stundir á ári á sauðfjárbú-
um og 1.704 stundir á kúabúum.
Atvinnuþátttöku maka bænda á
blönduðum búum eða í öðrum
búgreinum skal meta hverju
sinni.
2. Foreldri, sem rekur sjálfstæða
atvinnustarfsemi eða vinnur við
sjálfstæða atvinnustarfsemi án
þess að þiggja laun sem launþegi,
skal sanna vinnustundafjölda og
launagreiðslu með skattframtali,
staðfestingu löggilds endurskoð-
anda, skattkorti, staðfestingu líf-
eyrissjóðs um greiðslu iðgjalda
eða á annan hátt.
3. Foreldri sem vinnur launuð
störf í heimahúsi án þess að vinn-
an sé unnin á vegum fyrirtækis,
skal, auk vinnuveitendavottorðs,
sanna vinnuframlag sitt með
skattframtali, skattkorti eða
staðfestingu verkalýðsfélags eða
lífeyrissjóðs, eftir því sem við á.
4. Foreldri sem hefur stundað
nám að aðalstarfi í a.m.k. 6 mán-
uði á síðastliðnum 12 mánuðum
fyrir töku fæðingarorlofs á rétt á
fullum fæðingardagpeningum,
enda jafngildi slíkt nám a.m.k.
1032 vinnustundum.
Foreldri sem hefur stundað
nám að aðalstarfi í 3-6 mánuði á
síðastliðnum 12 mánuðum fyrir
töku fæðingarorlofs, á rétt á hálf-
um fæðingardagpeningum, enda
jafngildi slíkt nám a.m.k. 516
dagvinnustundum.
Til sönnunar um skólavist skal
leggja fram vottorð frá viðkom-
andi skóla.
Verklegt nám stundað á síð-
ustu 12 mánuðum fyrir töku fæð-
ingarorlofs skal meta til jafns við
atvinnuþátttöku.
Til atvinnuþátttöku telst sá
tími sem foreldri hefur notið at-
vinnuleysisbóta.
Hafi foreldri af heilsufars-
ástæðum látið af launuðum störf-
um á síðustu 12 mánuðum fyrir
töku fæðingarorlofs skal veik-
indatíminn teljast jafngildur
vinnuframlagi samkvæmt reglu-
gerð þessari, enda hafi foreldri
átt rétt til greiðslu launa eða
sjúkra- (slysa-) dagpeninga á
veikindatímabilinu.
Áætlað vinnuframlag sam-
kvæmt 1. málsgrein skal miðað
við þau laun eða dagpeninga,
sem foreldri hefur átt rétt til á
veikindatímabilinu.
Verðandi móðir má hefja töku
fæðingardagpeninga allt að ein-
um mánuði fyrir áætlaðan fæð-
ingardag, enda leggi hún niður
launuð störf frá sama tíma. Stað-
festa skal áætlaðan fæðingardag
með læknisvottorði.
Beri fæðingu að fyrir áætlaða
töku fæðingarorlofs miðast
greiðslur fæðingardagpeninga til
móður við íæðingarmánuð barns.
Nú hefur móðir fengið fæðing-
ardagpeninga í a.m.k. einn mán-
uð eftir fæðingu og á þá faðir rétt
á greiðslu fæðingardagpeninga í
stað móður ef hún óskar þess,
enda leggi hann niður launaða
vinnu á meðan.
Foreldrar geta skipt með sér
fæðingarorlofi eða verið í fæðing-
arorlofi saman, þó þannig að
greiðslur til þeirra sameiginlega
nemi ekki meira en fjögurra mán-
aða fæðingardagpeningum (fimm
mánaða eftir 1. janúar 1989 og
sex mánaða eftir 1. janúar 1990).
Taki foreldrar samanlagt ekki
allt það fæðingarorlof sem þeir
eiga rétt á falla niður fæðingar-
dagpeningagreiðslur fyrir þann
tíma sem ekki er nýttur.“
Um greiðslur fæðingardagpen-
inga vegna ættleiðingar, fósturs
eða varanlegrar dvalar á stofnun
gildir það sama og um greiðslu
fæðingarstyrks. Sama á við um
greiðslur vegna fjölburafæðinga,
vegna andvanafæðingar eða fóst-
urláts og um lengingu greiðslna
vegna heilsufars móður eða
heilsufars bams.
Þrlðjudagur 26. janúar 1988 ÞJÖÐVILJINN - SÍÐA 9