Þjóðviljinn - 29.01.1988, Blaðsíða 5

SJÁVARÚTVEGSBLAÐ
Bernskuminning
Saltfiskverkun í sveit
Pegar við Bobbi pössuðum saltfiskinn fyrir kúnum
Ég mun hafa verið um það bil
fimm ára þegar mér var falið þýð-
ingarmTkið trúnaðarstarf. Það
var tengt fiskverkun, þótt furðu-
legt kunni að þykja. Nú er það
ekki svo að skilja að ég hafi átt
heima í sjávarþorpi eða annars
staðar í nánd við sjó. Öðru nær.
Heimili mitt var langt frammi í
sveit. Þaðan sást ekki til sjávar.
Og ég gerði mér litla grein fyrir
því hvers konar fyrirbrigði sjór-
inn væri. Maður heyrði bara
brimhljóðið í norðanveðrunum.
Og ég taldi víst að það hlyti að
vera eitthvert ógnarlegt ferlíki
sem gæti sent frá sér slík hijóð.
En þótt ég ætti heima langt
uppi í sveit þá var ég þó ekkert
ókunnugur fiski. Það er að segja
dauðum fiski. Og ég hafði séð lif-
andi silung skjótast um í lygnum
hyljunum í Króklæknum, en mér
fannst silungurinn ekki vera fisk-
ur. Fiskur var bara það, sem var í
sjónum en silungurinn var í
Króklæknum.
Nei, ég var ekki alveg ókunn-
ugur fiski. Að vísu voru „fiskbfl-
ar“ ekki farnir að aka um
sveitirnar á þessum árum. Og bfl-
ar voru þá raunar frekar sjaldgæf
tæki. Ég hafði aldrei séð bfl, bara
hjólbörur og kerru, en bflarnir
voru víst eitthvað öðru vísi. En
afi minn sótti stundum fisk úr á
Sauðárkrók. Fiskinn flutti hann í
trékössum sem hann brá um
reipum og hengdi síðan á klakk.
Var stundum með 3 og 4 hesta í
þessum ferðum. Sumir ná-
grannar okkar fluttu fiskinn í
strigapokum. En afi sagði að það
færi miklu betur um fiskinn í
kössunum. Ég skildi það nú ekki
almennilega. Áleit að dauður
fiskur léti sig það litlu skipta
hvemig um hann færi og hafði
orð á þessu við afa. Þá hló hann
mikinn og fór síðan að skýra það
fyrir mér að í pokunum vildi fisk-
urinn kremjast og hitna ef heitt
væri í veðri, en mun minni hætta á
því með fiskinn í kössunum.
Afi verkaði fiskinn sjálfur og
gerði það með fernu móti. Sumt
saltaði hann niður í tunnu, annað
spyrti hann og hengdi upp á rár.
Nefndist það svo siginn fiskur.
Sumt herti hann og þann fisk
keypti hann þá á haustin. Og loks
var það stórfiskurinn sem hann
flatti, þvoði vandlega upp úr
saltpækli og þurrkaði svo.
Það henti stundum að upp úr
kössunum komu skrítnir fiskar.
Allt öðm vísi en þorskurinn og
ýsan. Afi sagði mér að þessir fisk-
ar hétu steinbítur, keila, hlýri og
lúða. Mér fundust þetta mjög
merkilegir fiskar, ekki síst lúðan,
dökk á bakinu en hvít á kviðnum.
Ég fylgdist vel með því þegar afi
var að taka upp úr kössunum.
Skyldi nú einhver skrítni fiskur-
inn koma? Já, það var víst ýmis-
legt einkennilegt í sjónum.
Og nú förum við loks að nálg-
ast trúnaðarstarfið og er víst mál
til komið. Þegar afi hafði þvegið
stóra fiskinn upp úr saltvatninu
og líklega látið hann liggja
eitthvað í því, - raunar þvoði
hann allan fiskinn um leið og
hann kom upp úr kössunum - þá
setti hann upp timburpalla vestan
undir íbúðárhúsinu og breiddi
fiskinn á þá, þegar sólskin var og
þurrkur. En hér var nú betra að
fylgjast með hlutunum. Það var
farið að láta kýmar út og þeim
var ennþá lofað að vera á túninu.
Kýr eru auðvitað ómissandi grip-
ir. En þær em hins vegar ein-
hverjir mestu skemmdarvargar
sem hugsast getur. Komist þær
t.d. í heybólstra þá er það ekki til
þess að éta úr þeim. Það væri nú
afsakanlegt. Nei, þær hnoða þá
bara, rífa niður og umturna þar til
allt er komið í eina beðju. Og svo
er eins og þær keppist við að
leggja sem mest frá sér í beðjuna,
sem ekki verður nú beinlínií til að
auka heygæðin.
Það má nú svo sem nærri geta
að kýrnar fengu fljótlega áhuga á
saltfisknum. Það mátti nánast
ekki af honum líta. Og nú hlotn-
aðist mér það ábyrgðarmikla
embætti að fylgjast með ferðum
þessara háskagripa. Og til þess
þurfti ég að halda alfarið til vest-
an undir húsinu. Ég þorði ekki að
vera inni. Að vísu gat ég fylgst
með ferðum kúnna út um glugga
en þá var líka hættara við að ég
gleymdi mér við eitthvert dútl
inni við. Og þó að kýrnar væru
kannski langt niðri á túni, þá áttu
þær það til að taka sprettinn allt í
einu og voru þá óðara komnar
heim að húsi.
Ég get ekki sagt að ég væri
hræddur við kýrnar. Þó var það
ein sem mér þótti alltaf dálítið
ískyggileg. Þess vegna fékk ég líka
góðan félaga og öruggan í stór-
ræðum til að vera með mér á
vaktinni. Það var hundurinn
Bobbi, stór, ákaflega loðinn og
allur hinn kraftalegasti. Eftir að
hann hafði nokkrum sinnum
hjálpað mér við að stugga kúnum
burtu þurfti ég ekkert fyrir því að
hafa sjálfur. Bobbi fylgdist ná-
kvæmlega með ferðum þeirra oj
hvenær sem hann sá þær nálgast
var hann kominn á kreik, þótt ég
hvorki hreyfði mig né segði nokk-
urt orð. Það má því segja að
Bobbi hafi gegnt þessu trúnaðar-
starfi engu síður en ég, jafnvel
kannski fremur. Munurinn var sá
að þetta var mitt fyrsta, en Bobbi
hafði gegnt þeim mörgum. Það
varð ég að viðurkenna, en til þess
að hressa svolítið upp á sjálfsá-
litið þá sagði ég nú, svona við
sjálfan mig, að Bobbi væri líka
dálítið eldri en ég.
Svo kom að því að fiskurinn
varð full þurr og við Bobbi losn-
uðum af verðinum. Og þá tóku
menn til matar síns. Og betri fisk
hef ég aldrei borðað. Kannski
finnst mér það að einhverju leyti
af því að ég taldi mig bera eins
konar ábyrgð á þessum hvíta og
fallega fiski, þegar hann synti
ekki lengur í sjónum, heldur lá í
sólbaði á timburflekum langt
uppi í sveit. En hvað um það,
fiskurinn var reglulega góður.
Nú tíðkast víst ekki lengur
svona saltfiskverkun í sveitum.
Og ekki heldur við sjóinn, að því
að mér er sagt. Vélarnar eru bara
látnar um það að þurrka fiskinn.
Menn hafa ekki lengur not fyrir
sólina. Og enginn stráklingur sit-
ur nú lengur á hlaðvarpanum
með hundinn sinn og passar salt-
fisk fyrir kúnum. - mhg
Fiskuppboð alla virka daga
Viö höfum 40000 m2 uppboðssal viö Óseyrarbryggju.
Mikiö athafnarými og góö tenging viö vegakerfiö.
Fiskseljendur!
Vinsamlega kynniö ykkur söluverö og reglur markaöarins um tilkynningarfrest.
Vanir menn annast losun og afgreiðslu skipa og annarra flutningstækja.
Yfir 150 skráðir kaupendur.
Upplýsingar í síma 651888.
VIO FORNUBÚOIR • PÓSTH. 383 • 222 HAFNARFIRÐI
SÍMI 651888 • TELEX 3000 „Fiskur*'
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5