Þjóðviljinn - 17.02.1988, Blaðsíða 4
LEFÐARI
friði í Afganistan
Horfur á
Styrjöldin í Afganistan er langvinn orðin og
blóðug. Og hvað sem menn annars hugsa um
sekt Sovétríkjanna, um framtíðarskipan mála
þar í landi og fleira sem miklu varðar, hlýtur það
að vera mikið fagnaðarefni að á síðustu vikum
hafa samningaviðræður, einkum þærsem fram
hafa farið milli stjórnarinnar í Kabúl og stjórnar
Pakistans fyrir milligöngu Sameinuðu þjóð-
anna, aukið líkur á því, að það takist að semja
um frið í því stríðshrjáða landi og finna pólitíska
lausn sem haldbær gæti reynst.
Fyrir nokkru flutti Gorbatsjof yfirlýsingu á
fundi miðstjórnar Kommúnistaflokks Sovétríkj-
anna, þar sem ítrekaður var stuðningur við
„þjóðarsátt" í Afganistan. Um leið varákveðnar
að orði kveðið en áður í ræðum sovéskra ráða-
manna um brottflutning sovéska hersins frá Af-
ganistan. Gorbatsjof ræddi þann möguleika, að
ef samkomulag næðist milli aðila fyrir
fimmtánda mars mætti hefja brottflutning í stór-
um stíl tveim mánuðum síðar, eða þann
fimmtánda maí. Sem fyrr nefndi Gorbatsjof það
sem forsendu fyrir brottflutningi að samið yrði
um að hætt verði „erlendri íhlutun" í Afganistan
- og á þá við það, að hætt verði vopnaaðstoð
sem skæruherir þeir sem berjast við Kabúl-
stjórnina og sovéska herinn fá í gegnum Pakist-
an. En um leið kom það fram í máli Gorbatsjofs
- og telja margir fréttaskýrendur góðs viti - að
hann gerir það ekki að skilyrði fyrir brottflutningi
sovéska hersins, að fyrst sé samið um sam-
steypustjórn í Kabúl. Það er, segir Gorbatsjof,
mál sem einungis Afganir sjálfir geta leyst.
Eins og vænta mátti túlka Sovétmenn sjálfir
slíkar tillögur sem vitnisburð um friðarvilja sinn.
Aðrir munu telja að þeir hafi blátt áfram gefist
upp við að halda til streitu sínum pólitísku hags-
munum með vopnavaldi - vegna harðrar bar-
áttu þeirra mörgu og ólíku skæruherja sem þeir
og skjólstæðingar þeirra í Kabúl hafa átt í höggi
við. En það sem mestu varðar þegar mat er lagt
á atburði er væntanlega þetta hér: Afganistan
verður enn eitt dæmi um það að risaveldi geta
ekki deilt og drottnað með þeim hætti sem um
skeið hélt heimi öllum í einskonar úlfakreppu
hinnar yfirþyrmandi spurningar: Hvort eru það
nú Sovétmenn eða Bandaríkjamenn sem eru
að vinna á á kostnað hins?
Sagt er, sem fyrr greinir, að það sé mál Af-
gana sjálfra hvernig stjórn muni taka við í Kabúl
að lokinni friðargerð. Líklegra er samt, að bæði
Sovétmenn og Bandaríkjamenn, Pakistanir og
íranir, komi þar mjög við sögu. Og reyndar full
ástæða til þess fyrir afganginn af heiminum að
fylgjast með því, að svo sé um hnúta búið að
nauðsynlegur brottflutningur sovésks hers
tákni um leið endalok blóðbaðs í landinu. Og
ekki verður betur séð en allvíðtækur skilningur
sé á því - meðal annars bæði í Moskvu og
Washington - að til að svo megi verða, þurfi að
koma í veg fyrir það að einhver einn aðili nái
undirtökum í Afganistan. Eða eins og segir í
nýlegri fréttaskýringu í breska blaðinu Obser-
ver: bæði risaveldin „vilja fyrir alla muni koma í
veg fyrir að eins fari fyrir Afganistan og íran, að
Khomeinifaraldurinn taki við stjórn í múslímsku
Afganistan“. Það er í Ijósi þessarar sérkenni-
legu samstöðu sem menn hljóta að skoða þær
undarlegu fréttir, að nú sé að skapast sam-
staða um það í austri og vestri, að skást sé að
kalla heim úr útlegð Mohammed Zahir Shah,
fyrrum Afganakóng, og fela honum oddvitastörf
yfir stríðandi fylkingum. Sú hugmynd, sem vel
gæti náð fram að ganga, minnir líka á það, að
þeir fara viilir vegar sem telja að stríðið í Afgan-
istan hafi fyrst og síðast verið glíma um sósíal-
isma eða kapítalisma í þeim hluta heims.
áb.
KUPPT OG SKORIÐ
Kaldar
Tímakveðjur
Eftir tvíframlengdan frest nýtti
Kópavogsbær sér forkaupsrétt að
Smárahvammslandi og gekk inn í
kaupsamning sem Sís gerði í
haust. Landspilda þessi verður án
efa dýrmæt til verslunarreksturs í
framtíðinni og er nokkuð um það
fjallað í Tímanum í gær.
„Líka liggur fyrir að á Smára-
hvammslandinu er einhver besta
aðstaða til þess að reka stórmark-
að sem nú fyrirfinnst á gjörvöllu
höfuðborgarsvæðinu. Það stafar
af breyttum aðstæðum eftir að
nýi vegurinn milli Breiðholts og
Hafnarfjarðar var opnaður."
Þetta er tekið úr greininni
„Vondir kommúnistar", einni af
þremur Tímagreinum í gær um
Smárahvammsmálið. Ásamt
greininni um vondu kommana
birtir Tíminn leiðara um efnið og
heitir hann „Aðför nr. 2“ en auk
þess er í blaðinu grein eftir Skúla
Sigurgrímsson, bæjarfulltrúa í
Kópavogi. Þess má geta að Skúli
var sammála öðrum bæjarfulltrú-
um í Kópavogi um að bærinn
neytti forkaupréttarins og fá þeir
kaldar Tímakveðjur.
Þjóðviljinn hefur varað við
þeirri hættu sem samvinnu-
hreyfingunni stafar af Framsókn-
armönnum, að þeir eyðileggi
hreyfinguna með því að koma því
smám saman inn hjá almenningi
að kaupfélögin séu eins konar
deild í Framsóknarflokknum.
Þessi Framsóknarruglandi er
heldur betur áberandi í rit-
stjórnargreinum Tímans í gær.
Hverjir eru
samvinnumenn?
„Nú hefur það legið ljóst fyrir,
að bæði kratar og kommúnistar
hafa gert sér dátt við samvinnu-
menn, vegna þess að þeir hafa
talið að félagshyggja þeirra væri
til fyrirmyndar og eftirsóknar-
verð.
Samvinnumenn hafa unnið af
heilindum með kommúnistum í
Kron að því að efla verslun fé-
Iagshyggjumanna á Reykjavíkur-
svæðinu, og oft átt undir hög að
sækja hjá einkaframtakinu."
Ja, hver er nú hvað? Kratar,
kommúnistar, samvinnumenn,
félagshyggjumenn? Það er kann-
ski ekki alveg hættulaust að túlka
Tímaleiðara en þörfin er það
brýn að klippari getur ekki haldið
aftur af sér í þeim efnum.
Enginn þarf að villast á kröt-
um, hér er átt við Alþýðuflokks-
menn. En kommúnistar eru hér
Alþýðubandalagsmenn, og þó
öllu heldur þeir framámenn í
Kron sem leiðarahöfundur óttast
að séu hallir undir Alþýðubanda-
lagið. Með verslun félagshyggju-
manna er átt við samvinnuversl-
un og félagshyggjumenn eru þá
allir þeir sem vilja efla verslun og
annan atvinnurekstur samvinn-
ufélaga, án þess mið sé af því
tekið hvaða flokk þeir kunna að
kjósa. Félagshyggjumenn er sem
sagt vítt hugtak sem nær jafnt yfir
Framsóknarmenn sem Alþýðu-
bandalagsmenn og tekur jafnvel
til krata, þ.e.a.s. ef þeir eru ekki
á móti samvinnuhreyfingunni.
En hverjir eru þá samvinnu-
mennirnir í þessum Tímaleiðara,
þeir menn sem hafa unnið af hei-
lindum með kommúnistum í
Kron? Jú, auðvitað er bara verið
að tala um Framsóknarmenn og
er ekki annað að sjá en að þeir
teljist eiga kaupfélögin og sam-
vinnuhreyfinguna.
Getur verið að Framsóknar-
mönnum í samvinnuhreyfing-
unni, þessum sem Tíminn kallar
samvinnumenn, finnist að hafi
þeir ekki tögl og hagldir í ein-
hverju kaupfélagi þá beri Sís að
setja viðkomandi kaupfélag á
kaldan klaka? í greininni „Vond-
ir kommúnistar" segir:
„Þá er vitað að Kron er og hefur
undanfarið verið í skipulegri
sókn í smásöiuverslun. Og sömu-
leiðis hefur Sambandið stutt
dyggilega við bakið á Kron í
þessu efni...“
Eru það ný tíðindi að Sís styðji
við bakið á kaupfélögunum eða
er verið að hóta því að það skuli
ekki lengur gert?
Ofsóttur
Framsóknar
maður
Skúli Sigurgrímsson bæjar-
fulltrúi Framsóknar í Kópavogi á
ekki sjö dagana sæla. Hann stóð
ásamt öðrum bæjarfulltrúum að
því að Kópavogsbær neytti for-
kaupsréttar að Smárahvamms-
landi. Skúli ritar grein Tímann í
gær m.a. vegna þess að hann
„kann því illa að vera sakaður um
óheilindi eins og forstjóri SÍS hef-
ur gert.“
Skúli segir frá fundi með for-
ystumönnum Sís um miðjan okt-
óber skömmu eftir að þeir keyptu
Smárahvamm. Þá var gustur á
þeim. „Þeir nefndu höfðustöðv-
arnar sem voru orðnar húsnæðis-
lausar, samvinnuhreyfingin átti
banka, tryggingarfélag, olíufélag
og stórmarkað. Þessa starfsemi
vildu þeir gjarnan sjá undir einu
þaki.“
En um miðjan desember var
orðin mikil breyting á forystu-
mönnum Sís. „Það var ekki gust-
ur á þeim lengur. Þá fengum við
að sjá skipulagstillögu þar sem
sýndur er einn stórmarkaður og
bensínstöð í miðju landinu en
aðrar byggingar að mestu ótil-
greindar.“
Um það hvað réð vali bæjar-
fulltrúanna segir Skúli:
„Ókunnugum kann að virðast
að hér hafi bæjarfulltrúar staðið
frammi fyrir vali á milli þess að
láta þessi lönd undir atvinnu-
rekstur í höndum samvinnu-
manna eða einkaframtaks. í mín-
um huga eru hagsmunir bæjarfé-
lagsinis í fyrrirúmi og þeir eru að
koma þessu landi í notkun sem
fyrst. Það breytir talsvert þessari
niðurstöðu að bærinn á enn þá
lönd austan Reykjanesbrautar
sem verða skipulögð á næstu
mánuðum. Þar verður hægt að
koma fyrir þeirri starfsemi sam-
vinnuhreyfingarinnar sem hún
kýs að byggja yfir í Kópavogi.
Forystumönnum SÍS hefur þegar
verið gerð grein fyrir þessum
möguieikum.“
þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁrnason, óttar Proppé.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Ingibjörg Hinriksdóttir
(íþr.), HjörleifurSveinbjörnsson, Kristófer Svavarsson, Magnfríður
Júlíusdóttir, Magnús H. Gíslason, LiljaGunnarsdóttir, ÖlafurGíslason,
Ragnar Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson(íþr.),
Sævar Guðbjömsson.
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útllt8teiknarar: GarðarSigvaldason, MargrétMagnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjórl: Siaríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Unnur Ágústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Útbrelðsla: G. Margrét Óskarsdóttir.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Utkoyrsla, afgrelðsla, ritstjórn:
Sfðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
*Verð í lausasölu: 55 kr.
Helgarblöð:65 kr.
Áskrlftarverð á mánuði: 600 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 17. febrúar 1988