Þjóðviljinn - 18.02.1988, Blaðsíða 9

itarfsafmæli hjá KRON. Af því tilefni færði Ólafur
fagra blómakörfu.
að afstöðnum verulegum breytingum á húsnæðinu.l
voru þau af einum toga og sprott-
in af ótta um það að samvinnu-
verslun næði að festa sig í sessi á
höfuðborgarsvæinu.
Fyrsta kjörbúð
í Evrópu
Meðal nýjunga, sem KRON
braut upp á, var kjörbúðarfyrir-
komulagið. Jens Figved kaupfé-
lagsstjóri hafði kynnst því vestur í
Ameríku. Og árið 1942 opnaði
KRON kjörbúð á Vesturgötu 15.
Var það ekki einasta fyrsta kjör-
búð á íslandi heldur og í allri Evr-
ópu. Fyrirkomulagið gafst þó í
byrjun ekki eins vel og vonir
stóðu til. Var kjörbúðin því lögð
niður 1945. Nú eru þær komnar
um allar jarðir.
Þar sem félagssvæði Kron náði
nú orðið yfir Hafnarfjörð og
Suðurnes varð að sjálfsögðu að
koma þar upp verslunaraðstöðu.
Á árinu 1938 keypti félagið því
verslunarhús Valdimars Long við
Strandgötu 28 í Hafnarfirði. Þar
var lengi síðan aðalverslun
Kaupfélags Hafnfirðinga og
skrifstofur þess eru þar enn. Árið
eftir byggði félagið verslunarhús í
Skerjafirðinum og árið þar á eftir
Handtökin urðu mörg áður en flutt varð inn í Kaupstað. Hér er unnið að innréttingum.
keypti það lóð undir verslunar-
hús við Hafnargötu 30 í Keflavík.
Þar voru svo um langt skeið höf-
uðstöðvar Kaupfélags Suður-
nesja. Árið 1941 opnaði félagið
bókabúð við Hverfisgötu og árið
eftir kom svo kjörbúðin, sem
áður er nefnd. Árið 1943 fluttu
vefnaðarvöru- og skóbúð félags-
ins í nýtt hús við Skólavörðustíg
12. Þar voru svo höfuðstöðvar
félagsins allt til ársins 1970 er þær
voru fluttar á Laugaveg 91.
Á árinu 1945 varð sú breyting á
að deildirnar í Hafnarfirði og
Keflavík ákváðu að fara að lifa
sjálfstæðu lífi og stofnuðu sín
eigin kaupfélög. Á landvinning-
um KRON varð þó ekki lát. Á
skilnaðarárinu opnaði félagið
tvær nýjar matvöruverslanir, að
Langholtsvegi 24 og Hrísaeigi 19
og auk þess listmunabúð að
Garðastræti 2. Tveimur árum síð-
ar bætast enn við tvær nýjar mat-
vöruverslanir, að Barmahlíð 4 og
Nesvegi 31, báðar í eigin húsn-
æði.
Félagið hafði nú starfað í 10 ár
og á afmælisárinu var rekstur
þessi tólf matvöruverslanir, vefn-
aðarvöruverslun, skóverslun,
búsáhaldaverslun, bóka- og rit-
fangaverslun, listmunaverslun,
teiknistofa, efnagerð, trésmíða-
verkstæði, eldhús, fiðurhreinsun
og fatapressa. Má af þessu marka
að ekki hafi verið setið auðum
höndum fyrstu 10 árin.
Og alltaf miðar
í áttina
Og ekki verður lát á. Á næstu 5
árum er keypt húseign og
Brautarholti 28 og efnagerðin
Rekord flutt þangað, keypt húsn-
æði fyrir matvöruverslun að
Langholtsvegi 136, keyptar lóðir
við Smiðjustíg og Hverfisgötu
þar sem hugmyndin var að koma
upp aðalstöðvum félagsins og fest
kaup á verslunarhúsnæði Pönt-
unarfélags Grímsstaðaholts að
Fálkagötu 18. Sama ár, eða 1952,
er svo opnuð verslun að Borgar-
holtsbraut 19 í Kópavogi.
Þótt Kjörbúðarfyrirkomulagið
hafi ekki reynst eins vel og vonir
stóðu til var sú hugmynd þó eng-
an veginn afskrifuð. Árið 1956 er
hafin bygging verslunarhúsnæðis
að Hlíðarvegi 29 í Kópavogi, og
kjörbúð opnuð þar árið eftir. Á
næstu fjórum árum gerðist svo
það, að verslunarhúsnæði var
keypt að Langholtsvegi 130 og
verslunin við Langholtsveg 136
flutt þangað. Fest voru kaup á
verslunarhúsnæði að Tunguvegi
19. Keypt verslunarhúsnæði að
Dunhaga 18-20 og Fálkagötu-
verslunin flutt þangað.
Á árunum 1961-1966 eru kví-
arnar enn færðar út. Þá er keypt
verslunarhús Kaupfélags Kópa-
vogs að Álfhólsvegi 32. Opnuð
kjörbúð að Ægisgötu 10 en Vest-
urgötuverslunin lögð niður.
Keypt verslunin Liverpool við
Laugaveg en húsnæðið tekið á
leigu. Keyptur kjörbúðarbíll til
noktunar í nýju hverfunum í
Kópavogi. Hafin bygging versl-
unarhúss við Stakkahlíð 17 og
verslun opnuð þar.
Á næstu árum keypti KRON
verslunina Kjöt og grænmeti við
Snorrabraut. Keypt verslunarhús
við Laugaveg 91 og opnuð þar
verslunin Domus. Þar hafa síðan
verið höfuðstöðvar félagsins.
Byggt verslunarhús við Eddufell í
Breiðholti.
Stofnun stórmarkaða
Hinir svokölluðu stórmarkaðir
voru nú að ryðja sér til rúms.
Þótti sýnt að þeir myndu draga að
sér verslun í verulegum mæli og
að sama skapi þrengja að hinum
smærri verslunum. KRON-
mönnum þótti ekki áhorfsmál að |
taka þátt í þessari nýju samkepp-1
ni. Sömdu þeir við SIS, árið 1973, '
um að taka þátt í húsbyggingu við
Holtaveg í því skyni að koma þar
upp stórmarkaði. En íhaldið var
samt við sig þegar samvinnuversl-
un átti í hlut. Borgarstjórnin brá
fæti fyrir þessa hugmynd. Að
dómi borgarstjórnarmeirihlutans
áttu kaupmenn einir að hafa leyfi
til þess að reka stórmarkað. Sam-
keppnin var nú ekki hærra skrif-
uð á þeim bæ. Bæjaryfirvöld í
Kópavogi reyndust hleypidóma-
lausari. Þau létu samvinnu-
mönnum í té lóð undir stórmark-
að við Skemmuveg í Kópavogi.
Tók hann til starfa 1. des. 1978 en
í millitíðinni keypti KRON þrjár !
mjólkurbúðir af Mjólkursamsöl-
unni.
Árið 1981 var nýr meirihluti
kominn til að valda í Reykjavík.
Einsýn íhaldssjónarmið urðu um
stund að þoka um set. Borgar-
stjórn veitti samvinnumönnum
leyfi til þess að reka stórmarkað í
Holtagörðum. Var sameignarfé-
lagið Mikligarður stofnað til þess
að annast þennan rekstur, sem
hófst 1983. Þar með veittist sam-
vinnumönnum loks aðstaða til
þess að keppa við einkareksturs-
menn á vettvangi stórverslunar.
Var nú skammt stórra högga
milli. Árið 1984 var opnuð versl-
un að Furugrund 3 í Kópavogi.
Og árið 1986 náði félagið að festa
kaup á verslun í Víðis í Mjódd-
inni og þar með varð Kaupstaður
til.Ásl. ári voru svo byggðar tvær
hæðir ofan á Kaupstaðarhúsið.
Er þar nú ein alglæsilegasta stór-
verslun landsins.
Nýjustu tíðindin úr herbúðum
samvinnumanna hér á suðvestur-
horninu eru svo þau, að nú hyggj-
ast KRON og Kaupfélag
Hafnfirðinga hverfa til upphafs-
ins og sameinast á ný eftir 43 ára
aðskilnað. Eflaust er það
skynsamlegt að taka skerfið til
baka. Að öðru jöfnu eiga félags-
heildir að geta verið þeim mun
sterkari sem þær eru stærri.
Hér hefur nú verið stiklað á
stóru í hinni 50 ára ævigöngu
KRON. Minnst hefur verið á
helstu framkvæmdir en minna á
hið innra starf, sem ekki er alltaf
jafn sýnilegt en þó í engu ómerk-
ara, enda grundvöllur þess sem
gert er. Þær verslanir, sem komið
hefur verið á fót, starfa ekki allar
nú. Sumar hafa verið lagðar nið-
ur, aðrar fluttar á hentugri staði.
Það er hin eðlilega þróun.
Nú rekur félagið Kaupstað í
Mjódd og verslanir að Eddufelli
7, Tunguvegi 19, Stakkahlíð 17,
Dunhaga 20, trésmíðaverkstæði
og Efnagerðina Rekord að
Skemmuvegi 4a. Auk þess er
KRON meðeigandi að Mikla-
garði. Hér er svo ótalið það, sem
Hafnfirðingar koma til með að
leggja í hið sameiginlega bú.
Örugg fótfesta
Félagsmenn, starfsfólk og for-
ysta ráða jafnan miklu unt farnað
hverskonar félagasamtaka. Fé-
lagsmenn KRON hafa verið
býsna samstæður hópur og ör-
uggur til áræðis. Félagið hefur
haft gott og áhugasamt starfsfólk.
Og það hefur verið ákaflega
heppið með forystumenn, bæði
þá sem skipað hafa stjórnir fé-
lagsins og kaupfélagsstjóra. Þeir
hafa verið þessir: Jens Figved, frá
1937-1943, ísleifur Högnason
1943-1954, Jón Grímsson, 1954-
1957, Kjartan Sæmundsson,
1957-1963, Ingólfur Ólafsson,
1963-1986 og Ólafur Stefán
Sveinsson frá 1987, ungur maður
og röskur, sem mikils má af
vænta.
Þótt samvinnumenn á höfuð-
borgarsvæðinu hafi átt á brattan
að sækja hafa þeir þó unnið
marga umtalsverða sigra. Sóknin
hefur stundum verið hæg en þó
alltaf miðað í áttina. Og nú hefur
KRON náð þeirri fótfestu í versl-
uninni að því verður ekki úr
þessu ýtt þar af stalli. Þá fótfestu
þarf að nota til öflugri og árang-
ursríkari sóknar en nokkru sinni
fyrr.
- mhg
Fimmtudagur 18. febrúar 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 9