Þjóðviljinn - 19.02.1988, Síða 10

Ferðalög:
Höíl
skemmtun
efa
mdleysis-
flandur?
Það versta við ferðalög er hversuþröng-
sýnn maður verður. Er eitthvert vit í
öllum athugasemdunum um það ál-
genga framtak að ferðast?
„í þrjátíu ár hef ég verið á ferð-
inni sem embættismaður ríkisins,
og einu staðirnir í veröldinni sem
ég hef ekki enn komið til eru Sic-
huan, Guizhou og Yunnan.“
Þetta segir kínverski rithöf-
undurinn Shen Fu í sinni ævi-
sögu, en hann var uppi í kringum
aldamótin 1800. Reyndar
augljóst af þessum orðum hvar
heimurinn endar í augum við-
komandi, og orð það sem Kín-
verjar hafa Iöngum notað um ríki
sitt og gera enn þann dag í dag,
Miðríkið, skýrist af samhenginu.
Parlandsmenn eru svo náttúrlega
ekki þeir einu sem hafa fallið í þá
freistni að setja eigið land mið-
svæðis í veröldinni með við-
eigandi titlatogi; annað örnefni í
þessa veru, og til muna nær okkur
út frá landafræðinni, er Miðjarð-
arhafið. Væntanlega ferðatí-
manna tákn að svo þjóðhverf ör-
nefni eru á undanhaldi.
Að lenda
í ferðalögum
Og áfram um ferðalög; hvernig
sem á því stendur er til urmull
athugasemda um þetta framtak
að koma sér frá einum stað til
annars, og hávaðinn af þeim
heldur neikvæður. Þessa hér er
að finna í sendibréfi Þórbergs
Þórðarsonar til Vilmundar Jóns-
sonar, landlæknis, en það fór
þeim í milli á miðjum þriðja ára-
tugnum:
„Ó, þú heimska mannsins
barn! Hefur ekki hinn heilagi
Tómas frá Kempis sagt, að ferða-
lög geri menn að bjánum? Hefur
ekki Þórbergur Þórðarson kennt,
að sá sem leiti út úr herbergi sínu
til þess að öðlast þekkingu og far-
sæld, uppskeri fávisku og sorg?“
í þessu sendibréfi er að finna
frægar vangaveltur meistarans
um hinn „stílistiska skyldleika"
kamarsins á Breiðabólsstað í
Fellahverfi og skúrhúss við
Hákonar-höllina í Bergen, en við
höldum okkur við ferðasöguna:
„Ég stirðnaði upp, er ég renndi
augunum yfir þetta síldarplan
framandi þjóðar. Ég gat ekki bet-
ur séð en skipið hefði gleymt
sjálfum mér í Reykjavíkurhöfn.
Sfldarplanið, kofarnir, myrkrið
og fólkið - allt var þetta orðrétt
þýðing á næturþætti úr hafnar-
sögu Reykjavíkur... Ég hímdi
langa stund úti við öldustokkinn
og horfði höggdofa á þessa
óskemmtilegu sjón, eins og ég
væri dáleiddur af þjóðlegri
endurminningu. Ég tárfelldi, og
ég andvarpaði yfir heimsku
minni. Hvaða erindi á Skandin-
avi til Skandinavíu?"
Kannski er ekki til einhlítt svar
við svonalagaðri spurningu, og
fer að styttast yfir í frægar skáld-
sagnapersónur á borð við Garðar
Hólm, en í Brekkukotsannál
segir eitthvað á þá leið að hann
hafi veríð vænn drengur hann
Gorgur litli hennar Kristínar í
Hringjarabænum, en að hann
hafi lent í ferðalögum.
A Imenningseign
Nú er það auðvitað sitt hvað,
ferðalag af þessum þungaviktar-
flokki, sem eiginlega er samheiti
yfir eitthvert ráðleysisflandur
með því innbyggða varnaðarorði
að ekki grói um farandi stein, og
aftur meinleysisleg afslöppun í
afmörkuðu sumarfríi, gjarnan á
sólarströnd eins og nú er algengt.
Þegar rætt er um tröllauknar
breytingar sem átt hafa sér stað
meðal alls þorra fólks á þessari
öld þá er ferðasprengingin ekki
ómerkilegri en hver önnur, og
getur hver litið í eigin barm með
það hve miklu oftar hann eða hún
hefur farið utan um ævina en for-
eldrakynslóðin, að ekki sé nú
minnst á eldri kynslóðir.
Þeirri hótfyndni er stundum
fleygt að það versta við ferðalög
sé hversu þröngsýnn maður
verði. Sannleikskornið í þessari
þversögn á að vera það að maður
vegi og meti nýja staði undir sjón-
arhorni heimabyggðarinnar og
niðurstöðurnar verði eftir því.
Eftir þessari kenningu ætti ís-
lendingi sem vanur er sprengju-
heldum vistarverum eða því sem
næst, að verða tíðrætt um vesal-
dóm og handarbakavinnubrögð
hjá frumbyggjunum í einhverri
sólarlandaparadísinni sem tjalda
til einnar nætur eða svo í íbúð-
armálum, en gleymi að huga að
því hvort það sé ef til vill alveg
fullnægjandi á þessum stað. Eins
mætti láta einhvern afslöppunar-
heftan landann hafa hátt um þá
leti og ómennsku fólks í Suður-
Evrópu að eyða hálfum deginum
í svefn, í stað þess að dást að sól-
arbreyskjuaðlögunarhæfninni
sem í fyrirkomulaginu felst; ólíkt
meira vit í því að hvfla sig þegar
heitast er og vinna þá hvfld upp á
svalari stundum.
Dæmum af þessu tagi má ef-
laust finna stað, en heldur eru
þau léttvæg miðað við þá stór-
kostlegu samskiptabyltingu að
milljónir launafólks eiga þess nú
kost að ferðast milli landa í fríum
sínum og fá nasasjón af siðum og
venjum annarra þjóða. Það er að
vísu allnokkuð í sumarfríin enn,
en skipulagningin er ljóslega
komin á flugstig, og eru auglý-
singar ferðaskrifstofanna þessa
dagana til marks um það. Góða
ferð og góða heimkomu!
HS
10 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 19. febrúar 1988