Þjóðviljinn - 26.02.1988, Page 4

LEJÐARI
Þeir féllu á prófinu
Verðlagsstofnun kannar reglulega verð á
verslunarvarningi og lítur þá oft út fyrir Reykja-
víkursvæðið. Þannig gefur stofnunin neytend-
um leiðbeiningar og geta þeir beint viðskiptum
sínum þangað sem ódýrast er að versla. Og
kannanir Verðlagsstofnunar geta líka styrkt
stöðu þeirra sem ekki eiga þess kost að velja á
milli verslana og telja sig greiða óeðlilega hátt
verð fyrir hið daglega brauð.
í mörgum byggðarlögum verða íbúarnir að
kaupa nær allan sinn daglega neysluvarning
hjá einum og sama aðilanum, þar er bara um
eina verslun að ræða. Samkeppni um matvöru-
verslun er þar engin nema hvað sumir treysta á
frystikistuna og stórinnkaupaferðirtil nágranna-
bæja. Þá þurfa kaupendur að ráða yfir bifreið en
það er einnig skilyrði fyrir því að neytendur á
höfuðborgarsvæðinu geti beint viðskiptum sín-
um til þeirrar verslunar sem kemur best út úr
könnunum Verðlagsráðs hverju sinni.
Fyrir ekki ýkja löngu voru í gildi ströng verð-
lagsákvæði. Kaupmenn máttu ekki fara yfir á-
kveðna hámarksálagningu. Þá var eitt helsta
baráttumál kaupmannastéttarinnar að fá af-
numin öll verðlagsákvæði og höft. Höfð voru
uppi mörg orð og fögur um að frjáls álagning
leiddi sjálfkrafa til lækkunar á vöruverði. Tals-
menn kaupmanna töldu að lögþundinni há-
marksálagningu fylgdi hærra innkaupsverð.
Ákveðin álagningarprósenta á dýran kexpakka
gæfi kaupmanninum fleiri krónur í vasann en
hlutfallslega sama álagning á ódýrt kex. Þannig
var talið að ríkti einhvers konar samsæri kaup-
manna um að velja alltaf dýrasta varninginn í
innkaupum fyrir verslunina. í röksemdafærsl-
unni örlaði hvergi á þeim hugmyndum að
neytendur leituðu til þeirra verslana sem næðu
hagstæðustum innkaupum og hefðu því lægst
vöruverð, hvað sem allri álagningu leið.
Nú er álagning frjáls. Miðað við fyrri rök-
semdir kaupmanna hefði mátt búast við stór-
lækkuðu vöruverði. í bullandi verðbólgu er erfitt
að gera sér grein fyrir peningalegu verðgildi
hlutanna. Á að miða verð á hveiti við verð á kaffi
eða á að miða við það hversu lengi menn eru að
vinna fyrir því? Kaupmáttur lágmarkslauna
verkafólks er nú miklu minni en hann var 1982.
Það kemur heim og saman við þá almennu
tilfinningu að verð á daglegum neysluvarningi
hafi snarhækkað síðustu misserin.
í ársbyrjun kom ríkisstjórnin á verulegum
breytingum á álagningu óbeinna skatta. Annars
vegar var lagður söluskattur á matvæli og kom
það einkum illa við lágtekjufólk en hins vegar
var lækkað vörugjald og tollar á ýmsum innflutt-
um varningi. Söluskatturinn hækkaði nauð-
synjavarning á einni nóttu en menn eru orðnir
dálítið langeygir eftir að verð detti niður á ýms-
um þeim varningi sem fellur nú undir lægri að-
flutningsgjöld. Þess vegna hefur verið fylgst
allvel með kaupmönnum og verðlagi í verslun-
um þeirra síðustu vikurnar.
Því miður hafa sumir kaupmenn séð sér leik á
borði að stórhækka sinn hlut í öllum þeim hrær-
ingum sem fylgt hafa ákvörðunum ríkisstjórnar-
innar um breytta álagningu óbeinna skatta.
Verðlagsstofnun hefur nýlega athugað verð á
sælgæti. Sælgæti telst tæpast til brýnustu
nauðsynja en samt vakti það athygli að fram-
leiðendur höfðu í ársbyrjun lækkað heildsölu-
verð um 7-11% vegna lækkaðs vörugjalds.
Innkaupsverð verslananna hafði sem sagt
lækkað. Niðurstaða könnunarinnar var sú að
margir kaupmenn, og þá fyrst og fremst sjoppu-
eigendur, höfðu ekki lækkað útsöluverð í versl-
unum sínum. Lækkað verð frá framleiðendum
skilaði sér ekki til neytenda, heldur lenti í vasa
sjoppueigenda.
Annar vöruflokkur sem mikið hefur verið í
fréttum er snyrtivörur. Þar gildir hið sama og um
sælgætið, að ekki er um lífsnauðsynjar að
ræða. Menn hafa þó beðið þess að lækkun á
innflutriingsgjöldum leiddi til lækkaðs smásölu-
verðs á þessum varningi. Nýleg könnun Verð-
lagsstofnunar sýnir að þeirri bið er síður en svo
lokið.
Þessi dæmi um verðlækkanir, sem láta á sér
standa, hafa orðið til þess að almenningur telur
kaupmenn hafa fallið á frjálsræðisprófinu.
ÓP
KUPPT OG SKORIÐ
Loksins loksins
Það er komið langt fram í fe-
brúar og ekki að orðlengja að
Iandsmenn höfðu ekki bara fyllst
eftirvæntingu heldur var sum-
staðar farið að verða vart ör-
væntingar. Af hverju að bíða og
bíða þegar hægt er að svara strax?
En í nýjasta Nýju lífi er loksins
svalað hinum víðtæka frétta-
þorsta, hulunni svipt af leyndar-
dómnum og leitt fram það fólk
sem talið er best klætt og verst
árið 1988.
Meðal best klæddu kvenna eru
Vigdís Finnbogadóttir forseti,
Salome Þorkelsdóttir þingmað-
ur, Guðrún Þorbergsdóttir
bæjarfulltrúi og kaupmaður,
Rúna Guðmundsdóttir verslun-
arstjóri og fleiri, og af körlum
þykja afar smekklegir þeir
Heiðar Jónsson snyrtir, Páll
Magnússon á Stöðinni, Halldór
Laxness, Helgi Magnússon Út-
sýnarstjóri, Sigurður sonur
Hagkaups-Pálma og Þorgils Ótt-
ar handboltalandsliðslínumaður,
- en óljóst er þó hvort átt er við
venjulegan klæðnað Óttars eða
handboltagallann.
Vei, vei
Ennþá áhugaverðari eru þó
listarnir tveir yfir illa klætt fólk í
íslensku þjóðlífi. Ráðherrarnir
Steingrímur Hermannsson og Jó-
hanna Sigurðardóttir þykja
ósköp tjásuleg til fara, og þær
Guðrúnu Helgadóttur og
Kristínu Halldórsdóttur skortir
auðsjáanlega það líkamlega um-
hverfi sem gæfi málflutningi
þeirra slagkraft á þingi. Kristín
Ágústa Ólafsdóttir borgarfulltrúi
og Ásmundur Stefánsson ASÍ-
forseti eru heldur ekki nógu lekk-
er, - og sagði útaf þessu traustur
áhugamaður um Álþýðubanda-
lagið að hér hefðu hinir ýmsu
flokksarmar loksins fundið sér
snertiflöt.
Þá er fornvinur okkar Flosi Ól-
afsson hálfgerð drusla í klæða-
burði, og Davíð Oddsson þarf að
fara að endurnýja í fataskápnum,
þó ekki í samráði við félaga sinn
Hrafninn fljúgandi sem er líka á
listanum. Bubbi Morthens er
auðvitað á listanum, enda ekki
bara illa klæddur heldur oft ekki
klæddur, að minnsta kosti ekki
að ofan. Illugi Jökulsson er hins-
vegar stundum þokkalega klædd-
ur að ofan, en hörmulega að neð-
an, að minnsta kosti í sjónvarp-
inu. Og séra Solveig Lára Guð-
mundsdóttir er allt annað en
elegant í hempunni.
Mjúkar kinnar
Þetta illa klædda fólk verður að
fara að hefja nýtt Iíf, og væri at-
hugandi að leita aðeins aftar í
samnefnt tímarit, þar sem lýst er
morgunverkum í lífi íslenskrar
Elite-fyrirsætu í París:
„Hún tekur um tólið, fitlar við
tölurnar, er frekar andstutt svona
snemma morguns - bíður! Pað er
á tali. Hún notar tímann til að
,sjœna“ sig betur í framan. Kalt
vatnið rennur niður mjúkar kinn-
arnar og húðin er tilbúin fyrir liti
dagsins. Pegar „andlitið“ er kom-
ið á sinn stað er hárið greitt aftur
og það fellur mjúklega á axlirn-
ar. “
Sumsé: ekki láta dagleg áföll
(„það er á tali“) hrista sig sundur
og saman þannig að á sjái í útliti
og klæðaburði, heldur þvert á
móti: nota tímann til að sjæna sig
betur. Og í þrefi kvunndagsins
gætu þeir Davíð og Flosi og Ás-
mundur sem hægast bætt geð sitt
og útlit með því einfalda ráði að
hlaupa í næsta vask, láta kalt
vatnið renna niður mjúkar kinn-
arnar og undirbúa húðina fyrir Iiti
dagsins. Þegar andlitið væri kom-
ið á sinn stað yrði hárið greitt aft-
ur og það félli mjúklega á axlirn-
ar, og allt annað í ljúfa löð í
leiðinni.
Maðkur í
mysunni?
En aldrei fær Adam að vera
lengi í Paradis. Einn af helstu
samkeppnismiðlum Nýs lífs upp-
lýsir í gær að margur maðkur sé í
mysu hinna best klæddu í tímarit-
inu.
Helgarpósturinn í gær lætur
þau háðsyrði falla um aðstand-
endur klæðnaðardómanna í Nýju
lífi að „ætla mætti að starfsfólk
blaðsins væri sjálft hátískufólk og
hefði yfirskilvitlegan skilning á
klæðaburði annarra“. Síðan upp-
lýsir HP: „Meðal best klœddu
kvennanna er Brynja Nordquist,
sem fyrir tilviljun starfaði hjá
Nýju lífi lengi, Guðfinna Svavars-
dóttir, sem lengi sá um tískuþátt
blaðsins, Hjördís Gissurardóttir,
sem var á forsíðu blaðsins fyrir
skömmu, og Svava Johansen,
verslunarstjóri í Tískuversluninni
Sautján. “
Karlarnir virðast engu betur
settir. Meðal þeirra eru nefnilega
„Helgi Magnússon, forstjóri Ut-
sýnar, en eins og kunnugt er gaf
Frjálst framtak (eigandi Nýs lífs,
- innskot klippara) út bólc hans
um Hafskipsmálið, Viktor Ur->
bancic, fyrrverandi maður
Lindar Hrannar Haraldsdóttur,
sem séð hefur um tískuþáttinn
nokkrum sinnum, og Heiðar
Jónssonsnyrtir, sem áðurstarfaði
mikið fyrir tímaritið. “
Opinbera
rannsókn!
Þessar fréttir Helgarpóstsins
bera það sumsé uppá aðstand-
endur Nýs lífs að annarhvor
starfsmaður blaðsins sé settur á
listann yfir hina best klæddu
ásamt vinum og vandamönnum,
og jafnvel gripið til fyrrverandi
eiginmanna til að fylla uppí
eyðurnar.
Þetta eru einkar alvarlegar á-
sakanir, sem veikja mjög trúnað-
arsamband lesenda við Nýtt líf.
Augljóst er að tímaritið verður
að gera hreint fyrir sínum dyrum.
Hver eru tengsl Lindu Hrannar
við Halldór Laxness? Á eigin-
maður Guðrúnar Þorbergsdóttur
vingott við einhvern aðstandenda
Nýs lífs? Eru Helgi Magnússon
og Páll Magnússon bræður? Hver
er Guðfinna Svavarsdóttir af-
greiðslustúlka? Afgreiðir hún
kannski í Hagkaup hjá Sigurði
Gísla Pálmasyni?
Raunar er varla hægt að sætta
sig við annað en opinbera rann-
sókn til að skera úr þessum við-
kvæmu deilum, - og að henni lok-
inni þarf alþingi að setja skýr lög
og reglur um val manna til þess-
ara mikilsverðu vegtyllna.
Þótt kaup, kjör, efnahagsráð-
stafanir, stjórnarsamstarf og ann-
að þvflíkt sé á huldu í samfélaginu
hlýtur þjóðin að eiga skýlausan
og ótvíræðan rétt á að geta treyst
upplýsingum ábyrgra aðila um
best og verst klædda fólk lands-
ins. -m
þlÓÐVILIINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
RHstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁmason, óttarProppé.
Fréttaatjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Ingibjörg Hinriksdóttir
(íþr.), HjörleifurSveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður
Júlíusdóttir, Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, ólafurGíslason,
Ragnar Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson(íþr.),
Sævar Guðbjörnsson.
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
LJósmyndarar: EinarÓlason, Sigurður MarHalldórsson.
Útlit8telknarar: GarðarSigvaldason, MargrétMagnúsdóttir.
Framkvæmdastjórl: Hallur Páll Jónsson.
Skrlf8tofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýslngastjóri: Siaríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Unnur Agústsdóttir, Olga Clausen, Guömunda Krist-
insdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Krístjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu-ogafgreiðslustjórLHörðurOddfríðarson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 55 kr.
Helgarblöð: 65 kr.
Áskriftarverð á mánuðl: 600 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 26. febrúar 1988