Þjóðviljinn - 27.02.1988, Blaðsíða 5

Þá er lokið enn einni langri og
strangri samningalotu í húsi
Vinnuveitendasambandsins í
Garðastræti. Snemma í gær-
morgun voru undirritaðir nýir
kjarasamningar milli Verka-
mannasambandsins annars vegar
en Vinnuveitendasambandsins og
Vinnumálsambandsins hins veg-
ar. Samningurinn gildir til 18.
mars á næsta ári þannig að verði
þessi samningur samþykktur
þurfa verkamenn ekki að standa í
samningaþófi næstu þrettán mán-
uðina.
Það hefur vakið athygli að full-
trúar nokkurra verkalýðsfélaga
skrifuðu ekki undir samninginn.
Aðrir skrifuðu undir með fyrir-
vara um samþykki félagsfunda.
Á þessu stigi má varast að oftúlka
það að sumir vildu ekki skrifa
undir en fljótt á litið virðist það
tákna að þeir reikni ekki með að
samningarnir verði samþykktir
eða að þeir treysta sér ekki til að
mæla með því við félagsfund að
samningarnir verði samþykktir.
Það voru fulltrúar Austfirðinga,
Vestmannaeyinga og Akurnes-
inga sem ekki vildu skrifa undir
samninginn og leiðir það hugann
að deilum innan Verkamanna-
sambandsins á síðasta hausti.
Tæplega tímamótasamningar
Misjafnar
launahækkanir
Erfitt er að meta þær kjarabæt-
ur sem verkamenn fá samkvæmt
þessum samningum. Formaður
Verkamannasambandsins, Guð-
mundur J. Guðmundsson, sagði í
útvarpi í gærmorgun að launa-
hækkun samkvæmt samningnum
væri um 20%. Þorsteinn Ólafsson
hjá Vinnumálasambandi sam-
vinnufélaganna taldi hana um
15%. Kjarabætur verða mjög
misjafnar. Starfsaidurshækkanir
vega töluvert og þær komast í 8%
eftir 12 ára starf hjá sama at-
vinnurekanda. Niðurfelling eftir-
vinnutaxtans er til hagsbóta þeim
sem vinna almennt yfirvinnu en
snertir ekki hina sem aðeins
vinna dagvinnu. Það er talin ein
átæðan fyrir því að forsvarsmenn
verkakvennafélaga eru ekki eins
hrifnir af þessum samningi og
margir aðrir.
Breytingar
á yfirvinnu
Lengi hefur það gilt hjá ASÍ-
félögum að á mánudögum til
fimmtudags hafa fyrstu tveir yfir-
vinnutímarnir að loknum 8
stunda dagvinnutíma talist eftir-
vinna og hafa verið greiddir með
40% álagi. Önnur yfirtíð hefur
talist nætur- eða helgidagavinna
og hefur verið greidd með 80%
álagi. Nú verður aðeins um 80%
álag að ræða á alla yfirvinnu.
Kauphækkunin verður mest
hjá þeim sem skila nákvæmlega 2
yfirvinnutímum í viðbót við dag-
vinnu. Vikukaup þeirra hækkar
um 6,25% við breytinguna.
Aðrir hækka minna af þessum
sökum. T.d. sá maður, sem skilar
8 eftirvinnu- og 10 næturvinnu-
tímum á viku. Hann hækkar um
4,6% við þessa breytingu.
Eins og áður sagði, verður eng-
in hækkun af þessum sökum hjá
þeim sem ekki hafa unnið og
munu ekki vinna neina yfirvinnu.
Þessari breytingu fylgir að fyrir
vinnu á tímanum milli 7 og 8 á
morgnana verður ekki lengur
greitt næturvinnukaup.
Hvað með
grunnkaupið?
En hvað með sjálft grunn-
kaupið? Hvaða breytingar verða
á taxtakaupi á samningstíman-
um? í fréttum hefur komið fram
að hækkunin sé 13,45% á lág-
markslaun en minna á aðra taxta
því að launahækkunin í upphafi
samningstímans er föst krónu-
tala, 1.525 krónur á mánuði.
Hafa ber í huga að laun hafa ekki
breyst frá því 1. október s.l.
þannig að verið er að tala um 15-
16 mánaða tímabil. í lok samn-
ingstímans, í mars 1989, verða
lágmarkslaun orðin 34.004 krón-
ur á mánuði eða 13,4% hærri en
þau voru 1. október s.l.
Síðustu 15 mánuðina hefur
framfærsluvísitalan hækkað um
meira en 30%.
Laun verkamanna hafa ekki
hækkað síðan 1. október en verð-
lag hefur á sama tíma ætt áfram.
Vístala framfærslukostnaðar er
nú 235,37 stig en var í september
s.l. 210,38 stig. Til þess að launin
frá 1. október héldu í við aukinn
framfærslukostnað þyrftu þau að
hækka um nær 12%. Samkvæmt
nýju samningunum hækka dag-
vinnulaun um 1.525 krónur sem
eru rúm 5% af lágmarkslaunum
sem nú verða 31.500 krónur á
mánuði. Hækki verðlag um 12%
en dagvinnulaun ekki nema um
5%, fæst 6% minna af vörum
fyrir dagvinnulaunin en áður.
Raunhæf
verðbólguspá!
Það er hættulegt að leika sér of
mikið með prósentur en þær eru
líka stundum bráðnauðsynlegar
til að sýna flókna hluti á einfaldan
máta. Haft er eftir Þórarni V.
Þórarinssyni framkvæmdastjóra
Vinnuveitendasamabandsins að
samningsaðilar trúi því að verð-
bóigan fari ekki fram úr 16%
næstu 12 mánuðina, þetta sé
raunhæf tala og ekki sé reynt að
falsa neitt með henni. Þetta er
nokkuð athyglisverð trú þegar
það er skoðað að framfærsluvísi-
talan hefur á síðustu 12 mánuð-
um hækkað um rúm 25%. Samt
hefur meðalgengi verið alls-
töðugt en nú er talað um gengis-
fellingu.
Óskandi er að viðræðuaðilum í
Garðastræti verði að trú sinni og
verðlag hækki ekki meir en 16%
næstu 12 mánuðina. En taxta-
launin eiga þó ekki að hækka um
16% á þeim tíma. Lægstu laun
verða orðin 34.004 krónur á mán-
uði 1. febrúar á næsta ári og hafa
þá hækkað um 13,4%. Það er
e.t.v. þessi mismunur sem Þórar-
inn V. Þórarinsson hefur í huga
þegar hann segir í viðtali við DV í
gær:
„Það er rétt sem við (þ.e. at-
vinnurekendur, innsk. Þjv.)
sögðum fyrr í vetur að kaupmátt-
ur myndi og yrði að rninnka."
Hækki verðlag um 30% en
laun ekki nema um 13,4 er sjálf-
gefið að launin duga ekki fyrir
sama magni af vörum og áður.
Hafi launin dugað fyrir 100 ein-
ingum af vörum í upphafi tíma-
bilsins, fást ekki nema 87 eining-
ar fyrir þau í lok tímabilsins.
Lágmarkslaun
tveggja
samninga
Af sjálfu leiðir að hinir nýju
samningar Verkamannasam-
bandsins verða bornir saman við
Vestfjarðasamninginn svokall-
aða. Sá samningur er það flókinn
að menn hafa lagst í langferðir til
að kynna sér hvernig hann virkar.
Einkum eru það ákvæði Vest-
fjarðasamningsins um hóp-
premíu, hlutaskiptin svonefndu,
sem erfitt hefur verið að festa
hendur á. En að sjálfsögðu eru í
þeim samningi ákvæði um taxta-
kaup. Það er fróðlegt að bera
saman ákvæði samninganna um
lágmarkslaun.
Lágmarkslaun fyrir mánaðar
dagvinnu verða þannig á árinu
1988:
Janúar Vest- Verka- irðir manna- samband 29.975 29.975
Febrúar 31.475 29.975
Mars 31.475 31.500
Apríl 32.419 31.500
Maí 32.419 31.500
Júní 32.419 32.524
Júlí 32.419 32.524
Ágúst 33.229 32.524
September 33.229 33.337
Október 33.229 33.337
Nóvember 33.229 33.337
Desember 33.229 33.337
Svipaðar árstekjur
Séu reiknaðar meðaldagvinnu-
tekjur á yfirstandandi ári sam-
kvæmt lágmarkstöxtum kemur í
ljós að þær eru 32.396 krónur á
mánuði samkvæmt Vestfjarða-
samningnum en 32.114 sam-
kvæmt samningum Verkamanna-
sambandsins. Árstekjur þess
verkamanns sem fær greitt lág-
markskaup og vinnur aðeins dag-
vinnu án allra álags- eða bónus-
greiðslna verða hærri, fái hann
greitt samkvæmt Vestfjarðasam-
komulaginu.
Það skal enn tekið fram að hér
er aðeins rætt um dagvinnulaun
samkvæmt lágmarkstaxta. Ýms
samningsatriði geta valdið því að
sumir fá meiri kauphækkanir.
Þar má t.d. nefna námskeiðsálag
hjá fiskverkafólki (2.700 á mán-
uði samkvæmt samningi Verka-
mannasambandsins), bónus-
greiðslur, breytingu á yfirvinnu-
kaupi og starfsaldurshækkanir,
en þær eru 2% eftir eins árs starf
og geta hæst orðið 8% eftir 12 ára
starf, að því tilskildu að verka-
maðurinn hafi verið allan tímann
hjá sama fyrirtæki. Þá er nú kom-
ið inn í samninga verkamanna
ákvæði um launauppbót í des-
ember, 4.500 krónur.
Of flóknir
samningar
Spyrja má hvort kjarasamning-
ar séu orðnir það flóknir að erfitt
sé að meta kosti þeirra og galla.
Þegar menn, sem eru nýrisnir
upp frá samningaborðinu, greinir
á um það hvort samningur, sem
þeir voru að enda við að undir-
rita, leiðir samtals til 15 eða 20%
launahækkana á samningstíman-
um, þá getur orðið erfitt fyrir
hinn almenna verkamann að taka
afstöðu til mála. Á félagsfundi
verður hann engu að síður spurð-
ur hvort hann samþykki samning-
ana. Hann hlýtur því að hlusta vel
á þá menn sem kjörnir hafa verið
til að leiða kjarabaráttuna.
Þótt ekki sé á skömmum tíma
unnt að meta til fulls hvort og þá
hverjar kjarabæturnar verða fyrir
verkamenn, þá er nú þegar Ijóst
að hér hafa ekki orðið þau tíma-
mót sem margir bjuggust við.
Þess er vart að vænta að öll þau
samtök launamanna, sem nú
hyggjast bæta kjör sinna félaga,
telji samninga Verkamannasam-
bandsins geta verið fyrirmynd.
Það er líka ljóst að í þessum
nýju samningum hefur atvinnu-
rekendum með óbilgirni sinni
tekist að koma í veg fyrir að
samningamenn verkamanna
gætu brotið láglaunastefnuna á
bak aftur. Hæsta taxtakaup sér-
hæfðs fiskvinnslufólks, 36.936
krónur á mánuði eftir 12 ára starf
hjá sama fyrirtæki, er langt fyrir
neðan þau nauðþurftamörk sem
ríkisstjórnin hefur viðurkennt
með því að setja skattleysismörk-
in við 42-43.000 krónur á mán-
uði.
Þvermóðska atvinnurekenda
nú hlýtur að ýta kröftuglega
undir kröfuna um lögbindingu
lágmarkslauna. Qp
Laugardagur 27. febrúar 1988 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5