Þjóðviljinn - 05.03.1988, Blaðsíða 10

Ljóðadagskrá
Gegn ofbeldi og óréttlæti
Sif Ragnhildardóttir, sem í
fyrra gladdi fólk með dagskrá
með söngvunum sem gerðu
Marlene Dietrich fræga, hefur
nú tekið saman um 30 mín-
útna dagskrá um gríska Ijóð-
skáldiðTheodorakis. Einsog
Dietrich prógrammið erdag-
skráin hugsuð til flutnings á
samkomum og mannfundum,
til dæmis árshátíðum. Sif
flytur kynningartexta um The-
odorakis og syngur nokkur
Ijóða hans, bæði á grísku og í
íslenskri þýðingu Kristjáns
Árnasonarbók-
menntafræðings og Ijóð-
skálds. Henni til aðstoðareru
hinn landskunni gítarleikari
ÞórðurÁrnason og Jóhann
Kristinsson píanóleikari sem
jafnframt var undirleikari Sifj-
ar þegar hún flutti Dietrich
prógrammiðífyrra.
Er einhver sérstök ástœða fyrir
því að þú setur þetta prógramm
saman núna, Sif?
- Ég er búin að ganga lengi
með þessa hugmynd. En eftir að
Dietrich dagskráin fékk svona
góðar viðtökur fannst mér kom-
inn tími til að láta mig dreyma og
reyna heldur að koma því í verk.
t>að sem svo kom mér af stað
fyrir alvöru var að Sigurður A.
Magnússon rithöfundur hafði
frétt að ég hefði eitthvað fengist
við að syngja Theodorakis, og
hringdi í mig og bað mig að flytja
nokkur lög eftir hann á árshátíð
Grikklandsvinafélagsins Hellas,
fyrir ári. Ég var eiginlega á báð-
um áttum því ljóðin voru ekki til í
íslenskri þýðingu, og ég hafði
ekki sungið þau nema á sænsku.
En það varð úr að ég kom þarna á
árshátíðina og flutti gríska tónlist
á sænsku, fyrir íslenska heyrend-
ur. Á þessari árshátíð kynnti Sig-
urður mig fyrir Kristjáni Árna-
syni og við ræddum þarna
eitthvað möguleikana á að hann
þýddi nokkur af ljóðum Theo-
dorakis. Fljótlega eftir árshátíð-
ina var svo ákveðið að við byrjuð-
um á þessu, og þar meö var ég
komin af stað.
Eins og ljóð
Hvernig er dagskráin upp-
byggð?
- Ég hugsa hana eins og ljóð.
Annars vegar kynni ég Theodor-
akis, manninn og skáldið, og
hinsvegar flyt ég nokkur ljóð,
bæði eftir hann og aðra höfunda,
til dæmis Antonio Torres Here-
dia, eftir spænska rithöfundinn
García Lorca, og 4 ljóð eftir
Grikkjann Mamos Eleftoriou.
En dagskráin er aldrei skorin í
sundur með kynningu annars
vegar og söng hinsvegar, það er
ekkert hlé í músíkinni inn á milli,
heldur er kynningin ofin inn í
hana. Ég frumflyt þarna ljóða-
þýðingar Kristjáns, og eins syng
ég líka nokkur lög á grísku, því
mér finnst það vera sjálfsögð
virðing við ljóðskáldið og eins
hafa heyrendur gaman af að
heyra hvernig ljóðin hljóma á
frummálinu. Mér finnst að í
svona ljóðadagskrá verði frum-
málið að koma einhvers staðar
fyrir, til að gefa henni réttu
stemninguna, og þá er mér alveg
sama um hvaða tungumál er að
ræða. Ég kann til dæmis ekkert í
grísku og hef aldrei verið á
Grikklandi, svo það var erfitt að
setja sig inn í framburðinn, en þar
hefur hjálpað mér að ég hef heyrt
Theodorakis syngja, og eins hef-
ur Sigurður A. Magnússon veitt
mér góðan stuðning.
Frægðin
bjargaði honum
Nokkur orð um Theodorakis?
- Mikis Theodorakis lenti
mjög ungur í fangabúðum nazista
sem sökuðu hann um kommún-
isma. Hann var látinn laus eftir
lok seinni heimsstyrjaldarinnar
og varð þá leiðtogi grísku æsku-
lýðsfylkingarinnar, Lambrakis,
sem barðist gegn ofríki hægri
aflanna á Grikklandi, fyrir valda-
rán herforingjastjórnarinnar árið
1967. Eftir valdaránið starfaði
hann sem leiðtogi grísku and-
spyrnuhreyfingarinnar, Föður-
landsfylkingarinnar, í sex mán-
uði, eða þangað til hann var
handtekinn 1968. Það sem bjar-
gaði honum frá örlögum margra
vina hans sem voru myrtir í fang-
avistinni, var að hann var þá þeg-
ar orðinn frægur og það var fylgst
með honum erlendis frá. 1970 var
honum svo sleppt úr haldi, og þá
fór hann fyrst til Parísar, og
seinna víða um Evrópu, meðal
annars til Svíþjóðar. Eftir fall
herforingjastjórnarinnar sneri
hann svo aftur til Grikklands, en
leist ekki nógu vel á þróunina svo
hann gerðist sjálfviljugur útlagi.
Nú er hann 62 ára og býr í París
ásamt fjölskyldu sinni.
Hvað með verk hans?
- Hann er mjög afkastamikill
höfundur, ég er með langan lista
hérna, hann hefur samið 13 sin-
fónísk verk, 11 óratoríur, 10
kammerverk, 700 söngva og
söngvaflokka, ógrynni af ballett-,
leikhús- og kvikmyndatónlist, 10
ljóðabálka, eitt leikrit og ótelj-
andi blaðagreinar um allt mögu-
legt eins og til dæmis tónlist og
tónlistargagnrýni, og um pólitík.
Hann segir meðal annars um
sjálfan sig að það sé skylda sín
gagnvart heiminum og með-
bræðrum sínum að berjast fyrir
frelsi og jafnrétti, gegn ofbeldi og
óréttlæti, og að berjast fyrir al-
heimsfriði og bjartari framtíð.
Truin a
bjarta framtíð
Hvermg fékkst þú áhuga 2
Theodorakis?
- Ég bjó í Svíþjóð í 7 ár, og þar
kynntist ég fyrst manninum The-
odorakis og tónlist hans. Hann
kom til Svíþjóðar meðan ég var
þar, og hélt tónleika með finnsku
söngkonunni Arja Saijonmaa, og
eins var hann mikið kynntur í
fjölmiðlum. Arja Saijonmaa gaf
líka út plötu með söngvum hans
um það leyti. Ég lærði að skilja
söngvana hans sérstaklega á þann
hátt að ég leigði íbúð í hverfi þar
sem bjó mikið af flóttamönnum
frá Chile. Eftir valdarán herfor-
ingjastjórnarinnar í Chile opn-
uðu Svíar landið fyrir Chilebúum
svo þarna var mikið af þeim. Ég
eignaðist þarna góða vini sem
voru flóttamenn og höfðu svip-
aða lífsreynslu og Theodorakis,
höfðu sem sagt lent í því sama og
hann lýsir í ljóðum sínum. Það
kom af sjálfu sér að við það að
tengjast þessum vinum mínum
tengdist ég líka sögu Theodorak-
is, og tóniist hans fór að snerta
mig á annan hátt en hún hefði
annars gert. Og mér fannst stór-
kostlegt að einhver með allar
þessar mannraunir á bakinu gæti
sest niður og samið þessa fallegu
söngva, fulla af trú á betri og
bjartari framtíð, í stað þess að
láta bugast og verða bitur af öllu
andstreyminu. Þetta varð til þess
að mig langaði til að syngja þessa
söngva. Og mig langar mikið til
að kynna Theodorakis hér, því
þegar ég kom aftur hingað varð
ég hissa á hvað fólk vissi lítið um
þarna er verið að lýsa er nokkuð
sem er að gerast vfða í heiminum í
dag.
Fyrir hverja œtlið þið að flytja
þetta prógramm?
- Þetta er hugsað sem
skemmtidagskrá fyrir árshátíðir
og þorrablót, eins og dagskráin
sem við Jóhann vorum með um
Marlene Dietrich í fyrra. Þetta er
reyndar nokkuð ólíkt prógramm,
Dietrich var skemmtiþáttur í
kabarettstfl, en þetta er ljóða-
flokkur og kynning, stemmning,
hann og hans verk. Það er helst
að menn viti að hann er höfundur
tónlistarinnar í Zorba.
Finnst þér tónlist Theodorakis
eiga eitthvert sérstakt erindi til ís-
lendinga í dag?
- Mér finnst Theodorakis og
tónlist hans eiga erindi til okkar
núna, ekki síst vegna þess að nú
er fólk orðið meðvitaðra um
heimsástandið. Að friðnum í
heiminum sé ógnað í raun og
veru. Þess vegna finnst mér ekki
koma annað til greina en að við
hér á Fróni fáum eitthvað að vita
um hann. Ég er viss um að þessi
tónlist ætti að geta orðið íslend-
ingum mjög kær á sama hátt og
öðrum Evrópubúum. Líka vegna
hrifningar fslendinga á Grikk-
landi og grískri menningu.
Dapurleg og
glaðleg í senn
- Þó að þessi ljóð séu dapurleg
á margan hátt, eru þau líka glað-
leg og full bjartsýni. Theodorakis
er eðlilegt að semja ljóð út frá
sinni lífsreynslu, og hann segir frá
því sem hann og aðrir hafa upp-
lifað. Hann segir frá pólitískum
ofsóknum og pyntingum sem
hann hefur sjálfur upplifað og
eins frá örlögum annarra eins og
til dæmis í ljóðinu um Andreas
Lendakis, þar sem hann segir frá
Andreasi sem var tekinn til fanga
og pyntaður til dauða í sláturhús-
inu, eins og aðalstöðvar herlög-
reglunnar voru kallaðar. En tón-
listin er mikið til sótt í gömul
þjóðlög og danskvæði sem
Grikkir þekkja. Það er þannig
mjög sérstakt að syngja þessi
ljóð; annars vegar þessi glaðlega
tónlist, og svo þessi sanna saga
sem þarna er verið að segja. Þar
við bætist að þeir hlutir
Sif Ragnhildardóttir. Myndir - Sig
en ekki kabarett. Þetta er dag-
skrá sem vekur fólk til umhug-
sunar, engin hörmungatala, en
vonandi sleppur enginn ósnort-
inn við að heyra hana. Ég er ekk-
ert hrædd við að þetta henti ekki
á skemmtunum, við erum búin að
frumflytja þetta og það féll í góð-
an jarðveg, og ég held ekki að
maður þurfi endilega að vera
með eitthvert drepfyndið brand-
araprógramm á árshátíðum.
Eitthvað sem fær fólk til að velt-
ast um af hlátri á meðan á því
stendur og síðan ekki söguna
meir. Það er reynsla mín að það
er gaman að skemmta íslenskum
áhorfendum með einhverju sem
skilur eitthvað eftir hjá þeim, og
ég held ekki að maður megi van-
meta sína áheyrendur.
SifRagnhildardóttir: Mér
finnst ekki annað koma til
greina en að við hér á Fróni
fáum eitthvað að vita um
Theodorakis
10 SfÐA - ÞJÓÐVILJINN • Laugardag ur 5. mars 1988
-LG
Laugardagur 5. mars 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 11
MENNING
Listasafn íslands
Sumamótt
Mynd marsmánaðar er eftir Gunnlaug
Scheving
Mynd marsmánaðar í Lista-
safni íslands er Sumarnótt
eftir Gunnlaug Scheving
(1904-1972). Sumarnótter
olíumálverkfráárinu 1959,en
myndin var keypt til safnsins
árið 1960.
Mynd mánaðarins er kynnt
vikulega í safninu, og er þá fjallað
ítarlega um eitt verk í eigu
safnsins, svo og höfund þess.
Leiðsögnin fer fram í fylgd sér-
fræðings alla þriðjudaga kl.
13:30- 13:45, og er safnast saman
í anddyri safnsins.
Listasafn íslands er opið kl
11:30-16:30 alla virka daga nema
mánudaga,og kl. 11:30-18:00 um
helgar. -LG
Sumarnótt Gunnlaugs Scheving.
PM
29. JANÚAR 1988 VAR STÓR DAGUR í SÖGU SLYSAVARNA Á ÍSLANDI,
PANN DA(ji VARÐ SLYSAVARNAFÉLAG ÍSLANDS 60 ÁRA. I
MARKMIÐ FÉLAGSINS er VERNDÚíTMANNSLÍFA og méð samstilltu átaki
GEGN SLYSUM OG AFLEIÐINGUM ÞEIRRA MÁ NÁ VERULEGUM ÁRANGRI \ ÞEIRRI
BARÁTTU ÉN TIL ÞESS ÞARF FÉLAGIÐ Í>INN STUÐNÍNGr

Á . ÍBÚÐARVINNINGUR AÐ VERÐMÆTI 2.000.000,00 KR.
TVEIR TOYOTA LANDCRUIESER 4WÐ AÐ VERÐMÆTI KR: 1.129.000,00
NÍTJÁN TOYOTA COROLLA BIFREIÐAR AÐ VERÐMÆTI KR. 456.080,00
-LXREGIÐ VERÐUILÞANN 1? APRÍI 108«
, 11' -
*v, m