Þjóðviljinn - 18.03.1988, Blaðsíða 8

W M
mögnun átaka. Nató mun að
öllum líkindum krefjast þess að
ekki verði rætt um skammdræg
kjarnavopn fyrr en samið hefur
verið um hefðbundnu vopnin og
bandalagið vill ekki ræða orust-
uflugvélar enda nýtur það veru-
legra yfirburða í flughernaði. Það
mun leggja til að rætt verði um
fækkun vopna í hefðbundnum
landhernaði, skriðdreka, þyrlur
-og fallbyssur.
Til dæmis er talið líklegt að
Nató geri tillögu um að hernaðar-
bándalögin megi ekki eiga fleiri
en 20 þúsund skriðdreka hvort
um sig. Þetta þýðir að Varsjár-
bandalagið yrði að fækka sínum
skriðdrekum um 20 til 30 þúsund
en Nató aðeins um 5000. Það eru
því allar líkur á því að ólíkt mat á
herstyrk þessara tveggja and-
stæðu blokka verði eftir sem fyrr
helsti þröskuldur í vegi fyrir
samkomulagi um fækkun hefð-
bundinna vopna í Evrópu.
Vestur-Evrópa
berskjölduð?
Vestrænir fjölmiðlar hafa að
undanförnu hamrað á því að Var-
sjárbandalagið hafi mikla yfir-
burði í hefðbundnum vígbúnaði
og gæti nýtt sér þá til að gera
skyndiárás á Vestur-Evrópu án
þess að Nató kæmi miklum vörn-
um við. Virtir vígbúnaðarsér-
fræðingar hafa dregið þessar full-
yrðingar stórlega í efa, þeirra á
meðal Bandaríkjamennirnir
Eugene Carroll aðmíráll og vara-
forstjóri Center for Defense In-
formation, Michael MccGwire
starfsmaður Brookings Instituti-
on og einn helsti sérfræðingur
Bandaríkjanna um sovéskan víg-
búnað og Jonathan Dean ráðgjafi
Union of Concerned Scientists og
fulltrúi Bandaríkjanna í MBFR-
viðræðunum um árabil. Þá hefur
enginn bandarískur herforingi
hingað til lýst því yfir að hann
vildi skipta á bandarískum her og
sovéskum.
MccGwire vann við það sjálfur
eitt sinn að rannsaka áform So-
vétríkjanna og gera síðan hern-
aðaráætlanir fyrir Nató. Hann
hefur gert grein fyrir því að þeir
sem við slík störf fást reikni ævin-
lega með því versta sem gerst get-
ur, miðað sé við hámarksgetu So-
vétríkjanna og besta mögulega
árangur sem þau geta náð í hern-
aði. í þessum útreikningum er
allt talið til í þeim tilgangi að gera
hernaðarmátt Sovétríkjanna sem
mestan og gengið út frá því vísu
að þau ætli sér að leggja undir sig
alla Evrópu um leið og þau hafa
til þess nægilegan styrk. Menn
gleyma hins vegar að spyrja sig
þeirrar spurningar hvort Sovét-
ríkin hafi yfirhöfuð einhverja
þörf fyrir að ráðast inn í Vestur-
Evrópu eða hvort þau gætu hald-
ið þar yfirráöum án of mikils til-
kostnaðar og án þess að efna-
hagslíf lamaðist.
Menn eins og MccGwire benda
á að Sovétríkin njóti ekki einu
sinni lengur mikils stuðnings
meðal vesturevrópskra kommún-
istaflokka (sem stöðugt hafa farið
minnkandi frá stríðslokum) og
hafi því litla möguleika á að koma
sér upp starfhæfum leppstjórnum
í Vestur-Evrópu er nytu lág-
marksstuðnings almennings. So-
vétríkin eiga reyndar fullt í fangi
með að hafa stjórn á Austur-
Evrópuríkjunum og að halda
sjálfum sér gangandi hvað þá að
AÐALFUNDUR
Aðalfttndur
Verzlunarbanka íslands hf.
verður haldinn í Súlnasal Hótel Sögu
laugardaginn 26. mars 1988 og hefst kl. 14:00
Dagskrá:
Aðalfundarstörf skv. 33 grein
samþykktar bankans.
Tillaga bankaráðs um útgáfu
jöfhunarhlutabréfa.
Tillaga bankaráðs um aukningu hluta-
fjár félagsins um kr. 100.000.000,-.
Önnur mál löglega frarn borin.
Aðgöngumiðar og atkvæðaseðlar til
fundarins verða afhentir hluthöfum eða
umboðsmönnum þeirra í afgreiðslu bankans
Bankastræti 5, miðvikudaginn 23. mars,
fimmtudaginn 24. mars og föstudaginn
25. mars 1988 kl. 9:15 - 16:00
alla dagana.
Bankaráð Verzlunarbanka íslands hf.
HEIMURINN
7
þau ráði við að stjórna löndum
sem standa þeim langtum framar
efnahagslega og tæknilega. Það
sem Sovétríkin hafa að sækja til
Vesturlanda eru viðskipti og
tækniþekking og þau gera það
ekki með því að leggja siðmenn-
ingu þessara landa í rúst.
Sovétríkin og önnur Varsjár-
bandalagsríki hafa á að skipa 5 til
6 miljón manna herliði, í herjum
Nató eru um það bil 5 miljónir
manna og er þá franski herinn
ekki meðtalinn, og Kína ræður
yfir nærri 5 miljón manna her.
Það sem einkum á að sýna yfir-
burði Varsjárbandalagsins er
skriðdrekafjöldi þess. Því er
haldið fram að Varsjárbanda-
lagið hafi meira en 50 þúsund
skriðdreka eða ríflega tvöfalt
fleiri en Nató. Nútíma herstyrkur
verður hins vegar ekki metinn
með tölulegum samanburði. Þar
koma miklu fleiri þættir
greina.
í Varsjárbandalagsríkjunum
búa um 380 miljónir manna og
þjóðarframleiðsla þessara ríkja
er um það bil 2000 miljarðar doll-
ara. Natólöndin telja hins vegar
nærri 580 miljónir íbúa og þjóð-
arframleiðsla þeirra er meiri en
6000 miljarðar dollara. Vestur-
veldin eru meira en áratug á
undan Sovétríkjunum í tölvu-
tækni og annarri hátækniþróun
og Varsjárbandalagsríkin geta
tæplega brauðfætt sig sjálf. Þessi
samanburður segir ef til vill meira
en nokkuð annað um þær mis-
munandi forsendur sem þessar
tvær hernaðarblokkir hafa til að
byggja upp hernaðarmátt.
Canon
Ljósritunarvélar °
FC-3 kr. 36.900.- stgr.
ÉC-5 kr. 39.900,- stgr.
Skrifvélin sími 685277
Caiion
Rétti tíminn til
reiknivélakaupa.
Mikiö úrval.
Lækkað verð.
I<rifvélin hf
Suðurlandsbraut 12.
S:685277 - 685275
Innrásarlið þarf
nær fimmfalda
yfirburði
Komi til átaka í Evrópu hafa
Sovétríkin þá „yfirburði" um-
fram Bandaríkin að þau eru sjálf
Evrópuríki og eiga því hægara
um vik hvað varðar liðs- og birgð-
aflutninga (síðast þegar Sovétrík-
in háðu styrjöld í Evrópu voru
þau þó komin upp á náð vopna og
matvæla sem flutt voru frá
Norður-Ameríku). Sovétríkin og
fylgiríki þeirra eru hins vegar um-
kringd óvinveittum ríkjum á nær
til^/allar hliðar, til dæmis er nær
þriðjungur sovéska hersins bund-
inn austur við kínversku landa-
mærin.
Menn eins og Jonathan Dean
draga mjög í efa að Sovétherinn
hafi mikið gagn af herjum hinna
Austur-Evrópuríkjanna, þvert á
móti séu Sovétríkjunum settar
þær skorður að þurfa að halda
hernámsliði eftir í öllum fylgiríkj-
unum til að halda yfirráðum þar
meðan þau ættu í hugsanlegri
styrjöld við Natóríkin.
Það er viðurkennd regla að
innrásarlið þurfi fjór- eða
fimmfaldan liðsmun yfir þann her
sem til varnar er. Þetta kemur
meðal annars til af því að varnar-
liðið velur vígvöllinn, það þekkir
landssvæðið betur og nýtur sál-
ræns styrks af því að verja heima-
land. Innrásarherir Varsjárband-
alagsins þyrftu að ráðast gegnum
fjóra „flöskuhálsa" eða „hlið“
inn í Vestur-Evrópu þar sem að-
stæður eru mjög hagstæðar til
varnar. Þessar leiðir Iiggja um
norðurþýsku slétturnar, um
Göttingen í Neðra Saxlandi, um
Fulda í Hesse og um Hof í Bæjar-
alandi. Jafnvel þótt Varsjár-
bandalagið hafi tölulega yfir-
burði í herstyrk er ljóst að þeir
nægja engan veginn til að leggja
undir sig Vestur-Evrópu.
Átök milli risaveldanna yrðu
aldrei takmörkuð við Evrópu.
Það er yfirlýst stefna Bandaríkj-
anna að slík styrjöld tæki til alls
heimsins samstundis og hún bryt-
ist út einhvers staðar. Flotar
Bandaríkjanna og Nató myndu
þá strax sækja fram ásamt land-
gönguliðssveitum norður í Bar-
Rauði herinn marsérar. Er innistæða
að baki háum tölum um hefðbundinn
herstyrk Kremlverja?
entshaf, inn á Eystrasalt, Svarta-
haf og Okhotskhaf. Sovétmenn
þurfa því einnig að einbeita sér að
verja herstöðvar sínar á þessum
slóðum eins og til dæmis á Kola-
skaga. Það er einmitt eitt aðalat-
riðið í sóknarstefnu Bandaríkj-
anna á höfunum að dreifa
kröftum Sovéthersins, ekki bara
á sjó heldur einnig landi.
Ef betur er að gáð eru tölulegir
yfirburðir Varsjárbandalagsins í
mannafla og tólum ekki
jafnmiklir og talsmenn Vestur-
veldanna vilja vera láta. Stór
hluti þessara hermanna er í vara-
liði Sovétríkjanna og er talið að
það myndi taka að minnsta kosti
mánuð að koma þeim í bardaga-
hæft ástand. Það er viðtekin
skoðun að hermenn Vesturveld-
anna fái mun betri þjálfun. Tala
sovéskra skriðdreka er fengin
með því að telja allt sem með ein-
hverju móti er hægt að nefna því
nafni, líka þá sem eru til vara og
voru framleiddir í lok seinni
heimsstyrjaldar. Ef þeir skrið-
drekar eru aðeins taldir sem eru í
daglegri notkun og hægt er að
beita fyrirvaralaust þá hafa So-
vétríkin 8000 skriðdreka eða
álíka marga og Nató, eftir því
sem Jonathan Dean segir í grein
um hernaðaröryggi í Evrópu sem
hann skrifaði á síðasta ári í
bandaríska tímaritið Foreign Aff-
airs.
Nató og Bandaríkin eiga aftur
á móti miklu fleiri og fullkomnari
vopn til að granda skriðdrekum,
vopn sem sum hver eru mjög fyr-
irferðarlítil en geta hitt skotmörk
sem eru í tugmflna fjarlægð.
Jafnvel þótt Varsjárbandalagið
kunni að eiga fleiri flugvélar eru
yfirburðir Nató í lofti ótvíræðir.
Flug Þjóðverjans Matthíasar
Rust í lítilli einkaflugvél til Mos-
kvu segir sína sögu um veikleika í
loftvarnakerfi Sovétríkjanna.
Staðan er þrátefli
Samkvæmt því sem hér hefur
verið sagt má álykta að Varsjár-
bandalagið hafi ekki til þess styrk
að leggja undir sig Vestur-
Evrópu, hvorki með vel undirbú-
inni innrás eða skyndiárás. Það er
einnig óhætt að fullyrða að Nató
hafi ekki næga burði til að sigra
Sovétríkin í stríðsátökum heldur
má segja að um þrátefli sé að
ræða. Það er því löngu tímabært
að gert verði samkomulag um
umfangsmikla afvopnun á öllum
stigum vígbúnaðar í Evrópu.
Það er ljóst að þær samninga-
viðræður sem nú fara í hönd
verða bæði langar og flóknar.
Þótt jafnvægi ríki nokkurn veg-
inn þá er ekki þar með sagt að
semja eigi um nákvæmlega jafn-
an niðurskurð á öllum vopna-
kerfum heldur þarf að vega og
meta bæði magn og gæði, skrið-
dreki frá 5. eða 6. áratugnum
verður ekki metinn til jafns við
nýjan skriðdreka sem búinn er
fullkomnasta tölvu- og hátækni-
búnaði.
Þær hugmyndir hafa komið
fram að Nató eigi jafnvel að bjóð-
ast til að semja um skammdræg
kjarnavopn á móti því að Var-
sjárbandalagið leggi niður þeim
mun fleiri skriðdreka, fallstykki
eða þyrlur og sömuleiðis að vest-
ræn ríki bjóði upp á aukin við-
skipti og tækniaðstoð gegn því að
Varsjárbandalagið dragi úr tölu-
legum mun á vopnum bandalag-
anna.
Margir telja að árangur í samn-
ingaviðræðum um hefðbundnu
vopnin sé háður því að Gorbat-
sjov Sovétleiðtogi sýni sams kon-
ar sveigjanleika og í INF-
samningunum. Enn aðrir segja
að kominn sé tími til að Natóríkin
hætti að draga fæturna í afvopn-
unarmálum því að ef bilið í
kapphlaupinu um friðartillögur
eykst enn frekar en nú erj þá
kunni það að hafa alvarlegar af-
leiðingar fyrir eininguna í Nató.
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 18. mars 1988