Þjóðviljinn - 25.03.1988, Síða 7
ERLENDAR FRETTIR
Nikarcigva
Leníngrad
Menning-
arlegt
Tsjemobyl
Eldur í bókasafni
Vísindaakademí-
unnar. Bókaverðir
skammaðir,
UNESCO kallað
til aðstoðar
Frá því var skýrt opinberlega í
gær að skæður eldsvoði hafi
um miðjan febrúar valdið gríðar-
legu tjóni í bókasafni sovésku vís-
indaakademíunnar í Leningrad,
einu merkasta bókasafni í Sovét-
ríkjunum.
Dmítrí Líkhatsjov, yfirmaður
sovésku menningarstofnunarinn-
ar, skýrði frá þessu í viðtali við
vikublaðið Moskvufréttir, eitt
þeirra blaða sem fremst hafa
staðið í glasnost-stefnu eystra.
Eldsvoðinn olli slíkri eyðilegg-
ingu að Líkhatsjov líkti við kjarn-
orkuslysið mikla í Úkraínu og tal-
aði um „Tsjernobyl menningar
okkar“. Um 400 þúsund bækur
eyðilögðust, ennfremur dýrmætt
safn handrita frá 17. öld og fjórð-
ungur einstæðrar dagblaða-
deildar safnins.
Slökkvistarf mun einnig hafa
valdið miklu tjóni og voru eyði-
lagðar sjaldgæfar rússneskar og
austrænar bækur gamlar og allar
spjaldskrár safnsins.
Líkhatsjov sagði að jarðýtur
hefðu verið látnar ryðja til í rúst-
unum og að auki valdið mikilli
eyðileggingu, sem bæri fyrst og
fremst að skrifa á reikning tauga-
veiklaðra yfirmanna. Hann segir
ástandið í safnmálum í Sovét með
þeim hætti að full þörf væri á
hjálp UNESCO, menningar-
stofnunar SÞ, við að bjarga verð-
mætum, - sú staða væri nú uppi
að höfuðstöðvar rannsókna á
rússneskum bókmenntum, bók-
fræði og sögu væru að færast frá
Sovétríkjunum tii Helsinki.
-m/reuter
Stórveldin
Hér er ágreiningur, um ágreining
Leiðtogar risaveldanna eru ósammála um allt nemafund sinn
í Moskvu
Leiðtogar risaveldanna tveggja
hafa ákveðið að hittast að máli
í maílok en óvíst er í hvaða til-
gangi, því þriggja daga fundur
utanríkisráðherra Sovétríkjanna
með bandarískum valdhöfum
virðist hafa skerpt andstæður
fremur en dregið úr þeim.
Kremlverjar og íbúar Hvíta húss-
ins eru á öndverðum meiði um
vígbúnað, Afganistan, Mið-
Ameríku og Miðausturlönd.
Shevardnadze hélt til Portú-
gals í gær og hafði á orði að samn-
ingur um helmingsfækkun lang-
drægra kjarnvopna væri fjær til-
urð en fyrir komu sína til Was-
hington. Engu að síður á afvopn-
unarsamningurinn að vera mál
málanna á fundi þeirra Mikhaels
Gorbatsjovs og Ronalds Reagans
í Moskvu dagana 29.maí-2.júní.
Á blaðamannafundi að fundi
loknum var George Shultz, utan-
ríkisráðhera Bandaríkjanna,
spurður að því hvort unnt yrði að
leggja drög að samningi um
helmingsfækkun langdrægu
kjarnvopnanna áður en húsbóndi
hans héldi í austurveg. „Okkur er
mikill vandi á höndum, vissulega,
en ég veit ekki hvort okkur
auðnast að leysa hann í tæka tíð
fyrir fundinn.“
Bandaríkjamenn stungu upp á
því snjallræði í viðræðum sínurn
við Shevardnadze að Kremlverj-
ar hættu að sjá Kabúlstjórninni
fyrir vopnum. Svarið var nei. So-
véski utanríkisráðherrann
mæltist til þess að bandarískir
ráðamenn létu af hernaðarstuðn-
ingi við illa þokkaða vini sína í
Rómönsku Ameríku. Svarið var
nei.
Ennfremur ræddu þeir Shultz
og Shevardnadze málefni land-
anna fyrir botni Miðjarðarhafs.
Sá síðarnefndi útskýrði fyrir þeim
fyrrnefnda hví hann styddi ekki
friðartillögur hans en ekki lét Re-
uter svo lítið að gera grein fyrir
þeim mótbárum.
Reuter/-ks.
Hið ótrúlega skeði, fulltrúar
ríkisstjórnar Nikaragva og
kontraliða skrifuðu í fyrrinótt
undir bráðabirgðasamning um
tveggja mánaða vopnahlé.
Eftir þriggja daga viðræður í
bænum Sapoa við landamærin að
Costa Rica, drógu þeir Humb-
erto Ortega og Adolfa Calero
hetturnar af sjálfblekungum sín-
um og lögðu nöfn sín við sáttmála
sem binda á enda á borgarastríð
sem geisað hefur sleitulaust í Nik-
aragva um sjö ára skeið og orðið
50 þúsund landsmönnum að
fjörtjóni.
Hið umsamda vopnahlé hefst
formlega á föstudaginn langa.
Fjórum dögum fyrr munu aðilar
mæla sér mót og ákveða sérstök
griðasvæði sem vígamenn
kontrasveitanna munu safnast á
fyrri hluta aprílmánaðar.
í samningnum eru ákvæði sem
fyrirmuna uppreisnarmönnum
að þiggja svo mikið sem eitt ein-
asta skothylki í hernaðaraðstoð
erlendis frá en öðru máli gegnir
um lyf, mat og klæði.
Á móti kemur að ríkisstjórn
Nikvaragva mun tafarlaust veita
fjölda pólitískra fanga frelsi á ný
(fyrstu 100 strax 2.apríl), afnema
allar hömlur á útgáfu blaða og
tímarita og heimila útlægum
andófsmönnum afturhvarf til ætt-
jarðarinnar. Ennfremur er kveð-
ið á um að kontraliðum verði
frjálst að taka þátt í kosningum í
framtíðinni, enda verði þær
frjálsar og lýðræðislegar í hví-
vetna.
Þess er farið á leit við Samtök
Ameríkuríkja að þau hafi umsjón
með efndum og skipi nefnd til
þess að gæta þess að hvorugur
hafi rangt við.
Aðilar hafa í hyggju að funda
reglulega þá tvo mánuði sem
samningurinn gildir. Fyrsti fund-
urinn verður haldinn þann
ó.apríl. Þá verður efst á baugi að
framlengja samninginn ótíma-
bundið.
Daníel Ortega, forseti Nikara-
gva, var viðstaddur undirritunina
og sagði hann samninginn vera
skilgetið afkvæmi friðaráætlunar
forseta fimm Mið-Ameríkuríkja
frá því í sumar leið. Hún aflaði
sem kunnugt er höfuðsmið sín-
um, Óskari Aríasi, friðarverð-
launa Nóbels í fyrra.
Ortega sagði að samkomulagið
ætti að stuðla að „brottflutningi
allra erlendra herja úr Mið-
Ameríku“ og skoraði á Banda-
ríkjastjórn að ljá því fulltingi sitt.
Ennfremur sagði Ortega: „Við
höfum allir sem hér erum komnir
saman ákveðið að slíðra sverðin
og hefja merki friðarins hátt á
loft. Bandaríkjastjórn verður að
styðja okkur og færa samskipti
sín við Nikaragva í eðlilegt horf.“
Reuter/-ks.
I sjö ára borgarastríði hafa 50 þúsund Nikaragvamenn látið lífið og
fleiri særst en tölu verður á komið. Þjáningar og sorg hafa verið
daglegt brauð þjóðarinnar.
Friður milli fjenda
Pjóð Nikaragva hefur greittþungan blóðtoll ísjö ára
borgarastyrjöld en nú virðist friður á næsta leyti
Israel
Vanunu fundinn sekur
Israelsmenn kalla hann landráðamann og njósnara en friðarsamtök á Bretlandi
hafa útnefnt hann til friðarverðlauna Nóbels í ár
Mordechai Vanunu, fyrrum
starfsmaður kjarnorkumál-
astofnunar Israels, var í gær
fundinn sekur um njósnir og
landráð af þarlendum dómstól.
Sem kunnugt er vann hann sér
það til óhelgi að veita bresku dag-
blaði upplýsingar um viðamikla
framleiðslu kjarnorkuvopna í
„landinu helga“.
Þrír dómarar í undirrétti voru
hjartanlega sammála um að hinn
34 ára gamli Vanunu hefði viðað
að sér ríkisleyndarmálum gagn-
gert í því augnamiði að koma
þeim á framfæri erlendis. Slíkt
ráðslag skaðaði „öryggis-
hagsmuni ríkisins" og væri vatn á
myllu fjölmargra fjenda þess.
Réttarhöldin fóru fram fyrir lukt-
um dyrum.
Vanunu vann um níu ára skeið
í Dimona kjarnverinu áður en
hann hélt til Lundúna og leysti frá
skjóðu sinni í viðurvist blaða-
manns „Sunday Times“. í sept-
embermánuði íhittifyrra. Dómur
verður kveðinn upp yfir honum á
sunnudaginn og á hann lífstíðar-
fangelsi yfir höfði sér.
Verjandi Vanunus, Avigdor
Feldman, tjáði fréttamönnum í
gær að skjólstæðingur sinn hefði
borið höfuðið hátt og sýnt fulla
reisn er dómararnir lásu upp úr-
skurð sinn. Greinargerð þre-
menninganna fyrir niðurstöðunni
og dómsorðið sjálft kváðu þekja
60 síður í stóru broti með smáu
letri en slík leynd er hjúpuð mál
þetta að aðeins ein setning var
birt almenningi: „Við úrskurðum
að varnaraðili sé sekur í öllum
greinum.“ Feldman segist ætla að
áfrýja.
Frægt er að endemum hvernig
Vanunu var komið heim til átt-
haganna á ný eftir að hafa greint
umheiminum frá því að Israels-
menn hefðu smíðað 200 kjarn-
sprengjur á 20 árum. Þokka-
sprund nokkurt lokkaði hann
með sér í „afmorsreisu" til Róms
en þegar hann hugðist uppskera
árangur erfiðis síns birtust svíra-
digrir landar hans, undirmenn
gálunnar úr leyniþjónustunni,
honum var byrluð ólyfjan og
smyglað heim. Allt kolólögiegt
vitaskuld.
Síðan eru liðnir 17 mánuðir.
Þorri ísraelsmanna hefur enga
samúð með Vanunu og fellst án
gagnrýni á þær staðhæfingar
Þetta er hinn lánlausi Mordechai
Vanunu.
ráðamanna að hann sé þjóðníð-
ingur. Hinsvegar nýtur hann ríkr-
ar samúðar í röðum friðarhreyf-
inga erlendis. Friðarstofnun
Bertrands Russells hefur útnefnt
hann til friðarverðlauna Nóbels í
ár.
Reuter/-ks.
Föstudagur 25. mars 1988 ÞJÓÐVILJINH - SÍÐA 7