Þjóðviljinn - 26.03.1988, Blaðsíða 8

Hlýja og
Gránufjelagið sýnlr
ENDATAFL
eftlr Samuel Beckett
Leikstjóri: Kári Halldór
Þýðing: Árni Ibsen
[ enn einu bakhúsinu hefur
fundist leikhús. í þetta skipti er
áhorfandinn leiddur inn í
steinkjallara þar sem brotnir
hafa veriö niður veggir milli
þriggja herbergja. Leikmynd-
in er hráir, gráir og nöturlegir
múrveggir. Ekkert líf, enginn
litur. Þetta er alveg kjörin um-
gerð fyrir Endatafl Becketts,
leikrits þar sem við sjáum
manneskjuna reyna að finna
marklausu lífi sínu stefnu ílíf-
vana heimi. Frumleiki Beck-
ettssem leikskáldserfólginn í
því að hann fann upp aðferð til
að láta ekkert gerast á sviðinu
en skemmta áhorfendum í
leiðinni, sýnaokkurádrep-
fyndinn hátt hvað lífið er
leiðinlegtog marklaust. Það
er auðvitað grimmileg alvara í
Beckett en líka djúpstætt al-
vöruleysi og hann byggir
leikrit sín mjög á alþýðlegum
skopleikjahefðum.
Þetta atriði kemst mjög vel til
skila í sýningu Gránufjelagsins.
Leikstjórinn hefur farið þá leið
að beita skopstflnum mjög fín-
lega á þetta verk. Ég rifjaði upp
sýningu á Endatafli í Þjóðleik-
húsinu fyrir allmörgum árum sem
Hrafn Gunnlaugsson leikstýrði.
Þar var leikið af grimmilegri al-
vöru. Aðferð Kára Halldórs er
betri, hún dregur fram þá mann-
eskjulegu hlýju sem þrátt fyrir
allt er til staðar bak við ömurlega
lífssýn Becketts. Og hún er líka
skemmtilegri. Það verður að vísu
að játast að nokkuð var farið að
draga úr skemmtun minni þegar
leið á seinni hluta þessarar sýn-
ingar, sem stendur hlélaust í
rúma tvo tíma, vegna of náinna
kynna bakhlutans við of harðan
stól, en slík er sú skuld sem við
eigum að gjalda fátækum
leikhópum sem eru að gera sitt
besta til að halda uppi leiklist við
hörmuleg skilyrði.
Hér hefur verið vel að verki
staðið. Leikstjórn Kára Halldórs
er vandlega unnin og nákvæm.
Hann notar hæggengt tempó og
kemst upp með það, veit að að-
ferðin til að ná skopinu út úr
þessu verki er ekki sú að keyra
hraðann í botn og vera hress, eins
og væri þó í takt við tíðarandann.
Sumir eru reyndar farnir að óttast
grimmd
að góð leiklist sé alls ekki í takt
við tíðarandann. Er þá nokkuð
annað að gera en að hafna tíðar-
andanum?
Hjálmar Hjálmarsson átti góð-
an leik í þessari sýningu í hlut-
verki þjónsins Clovs. Gervi hans
og fas er byggt á hefðbundnum
grunni trúðsins, vaudevillestfll-
inn lagður til grundvallar. Þetta
er vandasamt í meðförum en hér
hefur hófsemin og nákvæmnin
ráðið og útkoman er framúrskar-
andi góð. Sakleysislegt og ljóm-
andi bros Hjálmars þegar hann
segir hina skelfilegustu hluti birt-
ir einmitt tvíeðli leikverksins
fullkomlega. Sömu natni hefur
leikstjórinn sýnt við foreldrana
gömlu í öskutunnunum. Með því
að flýta sér ekki og gæla við hvert
smáatriði tekst honum að gera at-
riðin með þeim stórkostlega
fyndin. Barði Guðmundsson rís í
hæðir í hlutverki Naggs, hann er
átakanlegur, hlýr og grátbroslega
brjóstumkennanlegur. Rósa
Guðrún Þórsdóttir fær minni
tækifæri til að láta ljós sitt skína
en gefur ekkert eftir, samleikur
þeirra er með eindæmum sam-
stilltur.
Mikið hefði þetta getað orðið
stórkostlegt allt saman hefði
leikstjórinn haft verulega góðan
leikara til að stýra í hlutverki
Hamms en ekki þurft að leikstýra
sjálfum sér. Ekki það að leikur
Kára Halldórs sé ekki allgóður
sem slíkur. Hann nær bara ekki
að Ieika í sama stfl og hinir. Hann
beitir miklu grófari og raunsæis-
legri leikstfl og rýfur þannig
heiidaráhrif sýningarinnar. Þetta
er ágætt dæmi um þau almennu
sannindi að leikarar geta yfirleitt
ekki leikstýrt sjálfum sér, ein-
faldlega vegna þess að þeir sjá
ekki það sem þeir eru að gera og
eru þess vegna ekki dómbærir á
það.
En þrátt fyrir þetta og þrátt
fyrir langa setu á hörðum stól er
ég þakklátur aðstandendum fyrir
að færa okkur þennan Beckett.
Og þakkir til Árna Ibsen fyrir að
hafa þýtt hann svona ágætlega.
Sverrir Hólmarsson
Norrœna húsið
Norskir
bókadagar
Á dagskrá norsku bókadag-
anna um helgina eru bók-
menntakynningar fyrir börn og
fullorðna.
í kvöld les rithöfundurinn
Kjell Askildsen úr verkum sín-
um, auk þess sem Oskar Visdal
sendikennari kynnir norskar
bækur frá árinu 1987. Á morgun
kl. 14:00 hefst dagskrá fyrir börn,
Anne Cath. Vestly les úr verkum
sínum, og Margrét Örnólfsdóttir
les upp úr þýðingu sinni á bókinni
Guro, eftir Anne Cath. Um
kvöldið verður kynning á verkum
Nordahls Grieg, Fredrik Juel
Haslund dósent við Oslóarhá-
skóla heldur fyrirlestur sem hann
nefnir Nordahl Grieg og stríðið.
Auk þess les Hjörtur Pálsson upp
ljóð eftir Grieg, í íslenskri þýð-
ingu Magnúsar Ásgeirssonar.
Bókadögunum lýkur á mánu-
dagskvöldið með kynningu
norskra bóka í íslenskri þýðingu,
meðal annars les Þorsteinn
Gunnarsson upp úr þýðingu dr.
Kristjáns Eldjárns á Norður-
landstrómet eftir Petter Dass,
(samtímamann Hallgríms Péturs-
sonar).
LG
AÐAL
FUNDUR
Aðalfundur Útvegsbanka íslands hf. árið
1988 verður haldinn í Súlnasal Hótel
Sögu við Hagatorg í Reykjavík, þriðju-
daginn 12. apríl 1988. Furdurinn hefst
kl. 16:30.
Dagskrá:
1. Aðalfundarstörf í samræmi við
ákvæði 28. greinar samþykkta
bankans.
2. Önnur mál löglega upp borin á fund-
inum.
Hluthafar sem vilja fá ákveðin mál borin
upp á aðalfundi skulu, samkvæmt ákvæði
25. greinar samþykkta bankans, senda
skriflega beiðni þar að lútandi. Hún þarf
að berast bankaráði í síðasta lagi 28.
mars 1988.
Aðgöngumiðar að fundinum og at-
kvæðaseðlar verða afhentir hluthöfum
eða umboðsmönnum þeirra í aðalbanka,
Austurstræti 19, 3. hæð, dagana 7., 8. og
11. apríl næstkomandi og á fundardag við
innganginn.
Ársreikningur bankans fyrir árið 1987,
dagskrá fundarins og tillögur þær sem
fyrir fundinum liggja verða hluthöfum til
sýnis á framangreindum stað í aðalbanka
frá 5. apríl næstkomandi.
úo
Utvegsbanki Islandshf

Bankaráð
Mozartar og
Beethovenar
nútímans
Hver eru mestu tónskáld sem
nú eru uppi? Þó það séu lík-
lega aðeins örfáir menn sem
fram úr skara, ef nútíminn lík-
ist öðrum menningartímabil-
um, er þó erfitt að svara þess-
ari spurningu. Ekki er auðvelt
að átta sig á samtíð sinni og
verið getur að það núlifandi
tónskáld, sem framtíðin metur
mest sé nú alveg óþekkt.
Miklu auöveldara er að nefna
frægustu tónskáldin. Meðal
þeirra allra þekktustu og virtustu
eru Messiaen og pólska tón-
skáldið Vitold Lutoslavski. Og
það er ekki í hverri viku að ís-
lenskir tónleikagestir heyri verk
eftir þessa menn, hvað þá báða.
En Messiaen var fluttur af Sin-
fóníuhljómsveit æskunnar fyrir
skömmu og þann 20. mars hélt
Musica Nova tónleika, þar sem
amerískur píanisti lék hið mikla
verk hans Tuttugu ásjónur
Krists. Því miður gat ég ekki ver-
ið viðstaddur þann stóratburð.
En hins vegar sótti ég tónleika
Sinfóníuhljómsveitar Islands 17.
mars þar sem flutt var þriðja sin-
fónía Lutoslavskís. Ekki voru
dagblöðin að tíunda öll þessi
miklu tíðindi á forsíðu, eins og
þau gerðu með litprentuðum
glamúr, þegar meiriháttar
auminginn Sverrir Stormsker
vann allraverstu söngvakeppni
sem fram hefur farið á íslandi og
sennilega í öllum heiminum. Ef
hann verður ekki í neðsta sæti í
útlöndum er útséð um framtíð
evrópskrar menningar. í þessari
músikhlandfor svamlar nú ís-
lenska þjóðin og er mjög stolt af
sjálfri sér, en lætur sig engu
skipta þó Mozartar og Beetho-
venar nútímans séu að heyrast
hér í fyrsta sinn. Meira að segja
Þjóðviljinn hefur siglt í strand
upp á þetta Stormsker. En ég
þori að veðja að enginn á blaðinu
hefur svo mikið sem heyrt Lutosl-
awski nefndan, nema músíkkrít-
ikerinn, enda nýtur sá vesalingur
iangminnstrar virðingar á þessu
sósíalska blaði. Þó skömm sé frá
að segja hefur Þjóðviljinn alla tíð
verið hræðilega ómúsikalskt
blað. Sjáiði hvað hann dekrar við
andskotans poppið í Sunnu-
dagsblaðinu. En skrif hins klass-
íska menningarvita Sigurðar Þórs
eru látin mæta afgangi. Þeim er
jafnvel ýtt til hliðar eins og hverju
öðru skrani þegar t.d. auglýsend-
ur gera sig breiða á síðum mál-
gagnsins mikla. Eru þó greinar
hins lítilláta menningarhálfvita
besta efni blaðsins að dómi
flestra læsra manna og kvenna,
enda skrifar hann oft um allt milli
himins og jarðar annað en músik.
En nóg um það og lifi ritfrelsið.
Flutningur Sinfóníuhljómsveitar-
innar á meistaraverki Lutoslav-
skis var stórkostlegt ævintýri.
Áheyrendur fóru í könnunarferð
um undur og furður nútímans
sem eru bæði skelfileg og stór-
kostleg. í senn vonardrepandi og
hvetjandi. Hugmyndaflug þessa
manns er ótrúlegt. Krafturinn,
stfllinn og víðfemið eins og hjá
snillingi. Og hljómsveitin undir
stjórn Pólverjans Zugmunt Ryc-
hert var frábær. Hefur undirrit-
aður varla skemmt sér betur á
tónleikum. Hins vegar heyrði lff-
vörður hans og sérlegur njósnari
suma konsertgesti úthúða þess-
um „hávaða“ að tónleikunum
loknum. Og þá iðkuðu margir
þann íslenska ósið að rjúka á dyr
meðan fagnaðarlætin voru enn í
hámarki. Það er mikil óvirðing
við listamennina.
Tónleikarnir hófust annars á
tónaljóðinu Orfeusi eftir Liszt.
Hann hefur ekki verið metin að
verðleikum sem tónskáld fyrr en
á síðustu áratugum, ef hann þá er
það. En Orfeus er kannski ekki
með bestu verkum hans. Það var
flott spilað en Rychert er örugg-
ur, klár og hugvitssamur stjórn-
andi.
Fiðlukonsert Sibeliusar var
einnig á efnisskránni. Einleikari
var Sigrún Eðvaldsdóttir. Kons-
ertinn er mögnuð tónsmíð, kald-
hömruð, dulúðug og demónísk.
Sigrún lék með ágætri tækni og
sjálfstrausti. En leikur hennar
hreif mig ekki. Hann var ekki
nógu tilbrigðaríkur og nær-
göngull. Það er svo mikill seiður í
þessari undarlegu músík. Eins og
hún spretti úr djúpi náttúrunnar,
myrkviði þúsund skóga og vatna
þar sem tíminn stendur kyrr. Þar
sem heiðni ríkir og ekki eru skil
milli manna og dularvætta, dýra
og goða. Varla er til rammari
norrænn andi en í hljómsveitar-
þönkum Sibeliusar. Og til að
flytja list hans dugir ekki tækni og
góð spilamennska. Það verður að
koma til sköpun, sýn og skarpt
næmi. Þeir eiginleikar tel ég þó
að muni blómstra í Sigrúnu Eð-
valdsdóttur þegar persónuleiki
hennar dýpkar og þroskast. Og
þá verður mikil upplifun að heyra
hana spila Sibelius og alla hina.
Sigurður Þór Guðjónsson
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 26. mars 1988