Þjóðviljinn - 30.03.1988, Blaðsíða 5

VIÐHORF
30. mars
Þegar umræður hófust á
fimmta áratugnum um hugsan-
lega aðild fslendinga að hernað-
arbandalagi og ljóst var orðið að
ýmsir ráðamenn studdu hernað-
arstefnu Bandaríkjanna, fóru að
heyrast hér raddir sem vöruðu
við slíkri þróun og bentu á hætt-
urnar sem eru því samfara er
smáþjóð gengur á hönd stóru
herveldi. Þá var varað við þeirri
þróun sem síðar var staðfest með
ákvörðunum yfirvalda-Keflavík-
ursamningnum sem gerður var
árið 1946, Marshall aðstoðinni
svokölluðu sem veitt var móttaka
árið 1948, inngöngu íslands í
NATO árið 1949, og herstöðva-
samningnum árið 1951.
NATÓ-a&ild
Nú eru þrjátíu og níu ár liðin
frá því ákvörðun var tekin á Al-
þingi um það að ísland yrði að-
ildarríki að Atlantshafsbanda-
laginu NATO og svo virðist sem
fyrnst hafi yfir aðdraganda og
eðli þeirrar ákvörðunar. Þó
hermálið svokallað beri enn oft á
góma þykir sjaldan ástæða til að
rifja upp hugmyndir þær er lágu
að baki stofnun bandalagsins eða
spyrja um eðli þess og hlutverk.
Skyldi NATO vera nokkuð ann-
að en eins konar vináttubandalag
þeirra þjóða sem vilja beita sér
fyrir frelsi og alheimsfriði?
Of langt mál yrði ef hér væru
taldar til allar þær hernaðarað-
gerðir sem NATO og NATO-ríki
hafa beitt sér fyrir undanfarin ár.
Þess er skemmst að minnast er
herir NATO-ríkjanna gengu í lið
með Bandaríkjamönnum og
stofnuðu friðargæslusveitir þær
Jón Proppé skrifar
Samábyrð
Þátttaka NATO-þjóðanna í
innrás ísraels í Líbanon var hluti
af þeirri stefnu sem stjórn Banda-
ríkjanna kallar „að axla sam-
eiginlega byrði“. Árið 1981 sagði
Frank Carlucci, þá aðstoðarritari
hington að NATO-ríkin vildu
njóta góðs af samstarfinu, en
þokuðu sér undan allri ábyrgð
þegar til átaka kæmi. Dæmi um
viðleitni til þess að gera önnur
NATO-ríki samábyrg fyrir hern-
aði Bandaríkjanna er sprengju-
„ísland verður ekki marktœkur aðili að
friðarumrœðunni, hvort heldurferfram
meðal stórmenna í Höfða eða á fundum
Sameinuðu þjóðanna, fyrren við hœttum að
styðja við stórveldastefnu hervelda og
hernaðarbandalaga þeirra... “
er fylgdust með innrásarher ísra-
els í Líbanon. Þessar sveitir voru
stofnsettar í trássi við tilmæli
Sameinuðu þjóðanna og höfðu
meðal annars umsjón með brott-
flutningi PLO frá Beirút. Með
þessum afskiptum gerðust
Bandaríkin samsek í fjöldamorð-
unum sem framin voru í septemb-
er 1982 í flóttamannabúðunum í
Sabra og Shatilla, en þar voru
hundruð óvopnaðra Palestínu-
manna drepin á hrottalegan hátt.
Bandaríkjastjórnar um varnar-
mál, á NATO þingi að hinar
NATO-þjóðirnar yrðu að hjálpa
Bandaríkjunum að axla þá byrði
sem er verndun vestrænna áhrifa
um heim allan. Bandaríkjamenn
hafa undanfarið reynt að auka
þátt NATO í hernaðarumsvifum
sínum; einkum þótti þeim sem
NATO-þjóðirnar tækju helst til
fálega afskiptum Sovétmanna af
innanríkismálum í Afganistan.
Þær raddir heyrðust þá í Was-
árásin á Trípólí í Líbýu, en þot-
urnar sem þangað fóru hófu sig
einmitt á loft af herflugvelli á
Bretlandi og með samþykki vest-
rænna samstarfsaðilja, að Frakk-
landi undanskildu.
Framlag íslendinga
Sú stefna að axla byrðina sem
Bandaríkin vilja leggja á herðar
samstarfsþjóðum sínum í NATO
hefur lengi átt fylgi að fagna með-
al íslenskra ráðamanna. Þá er
skemmst að minnast margend-
urtekinna loforða Geirs Hall-
grímssonar, heiðursforseta
NATO og fyrrverandi forsætis-
ráðherra. Hann lofaði því að ís-
lendingar myndu ekki firra sig
ábyrgðinni sem sprettur af sam-
starfi vestrænna lýðræðisþjóða,
eins og hann var vanur að orða
það. Herstöðin á Miðnesheiði er
framlag okkar til þeirrar við-
leitni, ekki síður en undirgefni
ráðamanna við stefnu Banda-
ríkjastjórnar á alþjóðavettvangi.
Þannig telja þeir sig tryggja
friðinn og segjast hafa lagt okkar
litla íslenska lóð á vogarskálar
vestrænnar mannréttindahug-
sjónar.
Nú þegar þíða er sögð vera í
afvopnunarmálum og stefna þyk-
ir í alheimsfrið er rétt að athuga
hvert framlag okkar er til þeirra
mála. í ljós kemur þá að á lslandi
er mikil uppbygging í hernaðar-
málum, en hvergi örlar á sam-
drætti. Hér eru byggðar radar-
stöðvar sem ætlað er að styðja
aukin umsvif NATO herdeilda á
höfunum. Ekki er annað að sjá
en NATO hyggist bæta sér upp
vopnatapið sem verður af friðar-
Jón Proppé hetur lengi dvalið í
Bandaríkjunum og lagt þar stund á
heimspekinám. Hann starfar nú við
útgáfumál.
6
, Aðstoð
við þingmenn Kvennalista og Alþýðubandalags
Áshildur Jónsdóttir skrifar
Fyrir nokkru lögðu þingmenn
Kvennalistans fram frumvarp á
Alþingi um lögbundin lágmarks-
laun. Nú hafa þingmenn Alþýðu-
bandalagsins bætt um betur með
öðru frumvarpi um lögbindingu
lágmarkslauna. í síðustu viku
voru þingmenn frá báðum þess-
um flokkum fengnir í viðtal á ein-
um af okkar mörgu fjölmiðlum.
Þar voru þeir spurðir um hvað
myndi gerast ef lágmarkslaun
yrðu lögbundin. Blessuðum þing-
mönnunum vafðist tunga um
tönn og varð hálf svara fátt.
Vegna þessa langar mig til að
hjálpa þeim aðeins og benda á
nokkur atriði sem mæla með lög-
bindingu lágmarkslauna. Það er
mjög auðvelt fyrir mig því upp-
haflega kemur þessi hugmynd frá
okkur í flokki mannsins. Mörg'
dæmi væri hægt að nefna en þau
helstu eru: Mannréttindi, meiri
framleiðni, ódýrara þjóðfélag,
betri stjórnun og minna bruðl.
Mannréttindi
Svo fólk komist að þarf að
fullnægja ákveðnum frumþörf-
um. Oll þurfum við næringu,
fatnað og húsaskjól. Þessar frum-
þarfir eru mannréttindi og um
mannréttindi er ekki hægt að
semja. Það er ekkert sem heitir
„pínulítil mannréttindi“ eða
„næstum því mannréttindi". Það
er t.d. ekki spurning um það að
líkaminn þarf súrefni til að geta
andað. Að vera að semja um laun
sem ekki er hægt að lifa af er eins
og að semja um hve mikið súrefni
við megun anda að okkur.
Meiri framleiðni
Ef fólk hefur laun sem það get-
ur lifað af og hefur þar af leiðandi
ekki áhyggjur af afkomu sinni
skilar það meiri afköstum. En
þegar launin eru alltof lág þarf
fólk að vinna langan vinnudag.
Því fylgir þreyta, óánægja og
áhugaleysi. Aflcöstin verða því
auðvitað eftir því - léleg. Það
fyrsta sem fyrirtæki ættu að gera
laun myndu því í rauninni spara
þjóðfélaginu heilmikla peninga.
Betri stjórnendur
í dag er launakostnaður fyrir-
tækja í algjöru lágmarki. At-
vinnurekendur þurfa lítið fyrir
rekið með tapi og hækkar vexti í
landinu með sölu ríkisskulda-
bréfa. Þeir myndu því auðvitað
þrýsta á að ná niður þessum
kostnaðarlið og benda á nauðsyn
þess að minnka bruðlið og óhag-'
kvæmnina í ríkisgeiranum svo og
„Blessuðum þingmönnunum vafðisttunga um
tönn og varð hálf svarafátt. Vegna þessa langar
mig að hjálpa þeim aðeins og benda á nokkur
atriði sem mœla með lögbindingu
lágmarkslauna. Pað er mjög auðveltfyrir migþví
upphaflega kemur þessi hugmyndfrá okkur í
Flokki mannsins. “
ef þau vilja skila góðri og vand-
aðri vöru og þjónustu er að
greiða mannsæmandi laun. Og
það er svo sannarlega þörf á
framleiðni átaki hér á landi því
framleiðni okkar er ein sú léleg-
asta í Evrópu.
Ódýrara þjóðfélag
Erfiðið við að framfleyta sér á
alltof lágum launum veldur fólki
spennu. Alls konar veikindi eru
því mjög tíð og ýmis félagsleg
vandamál verða til. Fólk reynir
að slaka á eða hreinlega flýja
raunveruleikann með notkun
alkóhóls og vímuefna. Eða, til að
fá útrás lúskrar það á næsta
manni. Allt þetta kostar fyrir-
tækin og þjóðfélagið peninga.
Við þessa fylgikvilla væri hægt að
losna við að mestu leyti með því
að greiða fólki laun sem það get-
ur lifað af. Lögbundin lágmarks-
því að hafa að reka fyrirtækin -
því þau bara ganga. Þetta leiðir af
sér slappa stjórnun á fyrirtækjun-
um og kemur auðvitað niður á
rekstri þeirra fyrr eða síðar. Ef
hins vegar launin væru hærri þá
þyrftu atvinnurekendurnir að
vera virkari og meira vakandi
fyrir því hvernig væri hægt að
reka fýrirtækið betur. Auka hag-
ræðinguna, minnka bruðlið, at-
huga stöðugt hvað hægt er að
gera betur. Starfsfólkið væri
ánægðara og betur upplagt og
áhugasamara um gang fyrir-
tækisins. Samvinna og hag-
kvæmni myndi aukast til muna.
Meira aðhald
- minna bruðl
Betri og virkari atvinnurek-
endur sjá að hinn mikli fjár-
magnskostnaður hjá fyrirtækjun-
um er vegna þess að ríkið er alltaf
minnka gróða banka og fjár-
magnsfyrirtækja.
Hallœrislegt
Þessi fimm atriði ættu að duga í
bili fyrir ykkur Kvennalistakonur
og Állaballa. Ef þið viljið vita
meira þá er ykkur velkomið að
koma til okkar á flokksskrifstof-
urnar og fá nánari upplýsingar.
Við getum líka gefið ykkur fleiri
góðar hugmyndir fyrir ný frum-
vörp. Ykkur er nefnilega alveg
velkomið að stela frá okkur hug-
myndum og eigna ykkur þær.
Okkur finnst bara dálítið hallær-
islegt þegar þið getið ekki útskýrt
þær skammlaust fyrir almenn-
ingi.
Eintómt plat
Það er ansi neyðarlegt að horfa
uppá hvernig þið standið með-
buxurnar (eða pilsin) á hælunum
með því að standa svona á gati
með ykkar „eigin" frumvörp. í
fyrsta lagi sýnir stuldur svona
hugmynda frá öðrum (þegar ekki
er getið höfundarréttar) hvað þið
eruð miklir kerfisflokkar. Því það
er þetta sem gildir í kerfinu - að
stela og blekkja. í öðru lagi verð-
ur það svo greinilegt að málefnið
er bara til að slá sér upp atkvæða-
lega séð - engin alvara eða ætlun
til að framkvæma hlutina. Því ef
ykkur Alþýðubandalagsmönnum
væri alvara með að ná fram
mannsæmandi lágmarkslaunum
þá væruð þið ekki að leggja fram
nýtt frumvarp heldur hefðuð þið
starfað með Kvennalistanum.
Auk þess ef einhver samvinna
væri í gangi hjá ykkur í Alþbl. og
Kvl. þá hefðuð þið haft samband
við okkur í FM því það vorum við
sem settum fram þessa hugmynd
og við hefðum alveg örugglega
unnið að þessu með ykkur.
Við skulum
hjálpa ykkur
Vegna skorts ykkur á hug-
myndafræði vitum við að þið
munið halda áfram að nota hug-
myndir okkar. Það er allt í lagi
því þær munu komast á framfæri
hvortsemerog það skiptir í sjálfu
sér ekki máli hvernig þær koma
fram. Okkur er samt meinilla við
að þær séu illa útfærðar því
skulum við gera þetta almenni-
lega. Þið í Kvennalista og Al-
þýðubandalagi getið haft sam-
band við okkur og við hjálpum
ykkur að útfæra hugmyndirnar
og kennum ykkur svörin við hin-
um ýmsu spurningum sem þið
kynnuð að fá. Þá verður ekkert
klúður.
Áshildur er skrifstofumaður og situr i
landsráði Flokks mannsins.
Mlðvikudagur 30. mars 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5