Þjóðviljinn - 08.04.1988, Blaðsíða 5

Geir Gunnarsson
Af bjarndýrum og bjór
Um það mál, sem hérer til um-
ræðu, bjórmálið svokallaða, hef-
ir á báða bóga nú þegar verið sagt
allt sem segja þarf og ríflega það.
Frekari ræðuhöld þjóna í raun
engum tilgangi fremur en löng
ræðuhöld gera yfirleitt. En vegna
þess að ég á sæti á allsherjarnefnd
og hefi skrifað undir álit minnih-
luta nefndarinnar, sem er andvíg-
ur samþykkt frumvarpsins, tel ég
þó rétt að gera grein fyrir þeirri
afstöðu minni með nokkrum orð-
um.
Allsherjarnefnd hefir fengið í
hendur mikinn sæg umsagna um
þetta mál, hvort leyfa skuli
bruggun og sölu áfengs öls á ís-
landi, auk þess sem dagblöð hafa
verið undirlögð. Ég hefi reynt að
kynna mér þessi gögn sem best,
og niðurstaða mín er sú, að með
sölu áfengs öls til viðbótar sölu á
því áfengi sem nú þegar er á boð-
stólum, sé tekin sú áhætta að
heildarneysla áfengis aukist.
Mér þykja þær rannsóknir og
athuganir, sem fyrir liggja frá
öðrum löndum, benda eindregið
til þess, að líkurnar á að svo fari
hér á íslandi séu yfirgnæfandi. Ég
tel einnig að þau gögn, sem fyrir
liggja, bendi jafnframt til þess, að
sú viðbótarneysla gæti komið
fram í aukinni hversdagsdrykkju,
jafnvel vinnustaðadrykkju í ein-
hverjum mæli.
Ég er ekki heldur í vafa um, að
áfengur bjór til viðbótar við það
áfengi, sem nú er á boðstólum,
mun auk annarrar hættu sem
honum fylgir, verða skeinuhætt-
ur og lævís peningaþjófur hjá
mörgum þeim heimilum sem síst
mega við því.
Og síðasta en ekki síst tel ég
verulega hættu á því að sala á
áfengu ölu geti stuðlað að
aukinni áfengisneyslu unglinga
og að hún geti jafnvel hafist fyrr
hjá einstaklingum en nú á sér
stað.
Það má vel vera, að ekkert
verði fullyrt með vissu í þessum
efnum fremur en svo oft, þegar
þarf að taka mikilvægar ákvarð-
anir, en hættuboðarnir eru
augljósir og svo alvarlegir að
menn hljóta að spyrja: Hví að
taka þessa áhættu? Er hún þess
virði? Eftir hverju er verið að
slægjast sem réttlæti það að tefla
svo í tvísýnu?
Ýmsir mæna nú hingað í von
um að samþykkt frumvarpsins
Það er mála sannast, að í því
neysluþjóðfélagi, sem við höfum
verið að byggja upp, hefir velferð
barna og unglinga ekki beinlínis
setið í fyrirrúmi. Alþingi og ríkis-
vald hefir heldur lítið frumkvæði
haft í þá veru að rækta það um-
hverfi sem gæti orðið til þess að
létta foreldrum það mikilsverða
velferð fjölmargra þeirra ung-
menna sem eru að alast upp og
munu alast upp í landinu á kom-
andi árum. Höfum við leyfi til að
taka nokkra minnstu áhættu
gagnvart lífstíðarvelferð þeirra?
Þeim áróðri er mjög haldið á
loft til framdráttar því frumvarpi,
sem hér er til umræðu, að bjór sé
„Eigum við þáfremur að standa að þvííþess-
um sal og áþessari stundu, að taka áhœttuna
afþvíað sleppa nýjum vímugjafa út á meðal
unglinga í traustiþess að þessi áfengistegund,
bjórinn, sé vœgari en ómengað brennivín og
getiþess vegna ekki gert neitt mein, vitandiþó
um reynsluna og afleiðingarnar víða annars
staðar?“
geti orðið þeim að féþúfu. Eru
það hagsmunir þeirra sem við
ættum að gæta? Höfum við ein-
hverjar skyldur við þá? Þessir að-
ilar, framleiðendur, sölumenn og
umboðsaðilar, væru þeir einu,
þeir einu, sem ættu ávinninginn
vísan. Allt annað, sem svo miklu
skiptir, er áhættunni undirorpið.
Og vilja háttvirtir alþingismenn
með opin augu og vitandi vits
taka þá áhættu?
Ég vil það ekki, og ég beini
orðum mínum til þeirra háttvirtra
alþingismanna, ef einhverjir eru,
sem hafa ekki enn gert upp hug
sinn, að þeir geri sér áhættuna og
persónulega ábyrgð sína ljósa.
Hér verða engin spor stigin til
baka. Ahættan og ábyrgð hvers
og eins alþingismanns, sem úrs-
litum getur ráðið í þessu efni, ér
meiri en ella þess vegna.
hlutverk að veita æsku þjóðar-
innar jákvætt og þroskandi upp-
eldi.
Mótun þess umhverfis, sem að
unglingum snýr, hefir í þeim mun
ríkari mæli verið í höndum þeirra
einkaaðila,sem hafa gert sér að
lifibrauði að gera út á peningana í
/vösum æskulýðsins, og það hefir
ekki þurft að hafa áhyggjur af
rekstrargrundvelli þeirrar út-
gerðar. Það væri nöturlegt í
meira lagi, ef helsta og jafnvel
eina framtak Alþingis í þessu efni
væri að beita sér fyrir því að auka
fjölbreytni og framboð á vímu-
efnum með því að samþykkja
sölu á áfengum bjór í landinu.
Þegar verið er að taka ákvörð-
un í því efni hér á háttvirtu Al-
þingi þá legg ég áherslu á það, að
með samþykkt þessa frumvarps
væru háttvirtir alþingismenn
óumdeilanlega að tefla í tvísýnu
meinlaus, vegna þess að áfengis-
innihald hans er minna en annars
áfengis. Reynsla annarra þjóða
hefir þó sannarlega sýnt fram á þá
raunverulegu hættu, sem ekki
hvað síst unglingum stafar af
áfengu öli, þótt það hafi ekki á-
fengisstyrkleika léttra vína eða
brenndra.
Það gerðist á dögunum norður
í Haganesvík, að bjarndýr gekk
þar á land. Landsmenn hafa síð-
an deilt um réttmæti þeirra við-
bragða heimamanna að fella dýr-
ið tafarlaust. Þeir sem eru fjærst
vettvangi, hér fyrir sunnan, hafa
margir hverjir talið þau viðbrögð
ástæðulaus. Þetta dýr, sem er að
vísu af kyni mannskæðra villi-
dýra, hafi ekki verið fullvaxið.
Hætta stafi einungis af
fullvöxnum dýrum og ástæðu-
laust að óttast um börn og ung-
linga á þessum slóðum, þótt slíkt
bjarndýr tæki upp á því að spíg-
spora meðal þeirra. Þetta geta
menn sagt, sennilega af bærilegri
sannfæringu, hér suður í Reykja-
vík, með öll sín börn órafjarri og í
tryggri gæslu á dagvistarheimil-
um eða með öðrum hætti.
En setjum okkur í spor þeirra
foreldra, sem áttu þá að taka
áhættuna, foreldra sem áttu sín
eigin börn á þessum slóðum þar
sem bjarndýrið hélt sig, að vísu
ekki fullvaxið dýr. Myndi nokk-
urt eitt einasta okkar, sem eigum
sæti á háttvirtu Alþingi, hafa í
þeim sporum tekið nokkra
minnstu áhættu og gert þá tilraun
að kanna, hvort bjarndýrið gældi
fremur við börnin en gleypti þau?
Ég held ekki. Ég held að við
hefðum, eins og fólkið í Haganes-
vík, orðið okkur úti um byssu og
firrt börnin okkar allri áhættu,
sannfærð um að tilraunin með að
hafa bjarndýrið, þótt ekki væri
það fullvaxta, innan um börnin,
væri ekki áhættunnar virði. Líf og
velferð barnanna leyfði ekki slíkt
áhættuspil.
Eigum við þá fremur að standa
að því, í þessum sal og á þessari
stundu, að taka áhættuna af því
að sleppa nýjum vímugjafa út á
meðal unglinga í trausti þess að
þessi áfengistegund, bjórinn, sé
vægari en ómengað brennivín og
geti þess vegna ekki gert neitt
mein, vitandi þó um reynsluna og
afleiðingarnar víða annars stað-
ar?
íbúar norður í Haganesvík
vildu ekki leggja börn sín í
nokkra minnstu áhættu, og báru
nóga umhyggju fyrir sínu ungviði
til þess að þeir felldu björninn,
þótt hann væri ekki fullvaxinn.
Hið sama ber okkur alþingis-
mönnum að gera við bjórfrum-
varpið.
Geir Gunnarsson er alþingismaður
Alþýðuhandalagsins í Reykjaneskjör-
dæmi. Hann flutti ofanritaða ræðu í
umræðum um bjórmálið á þingi á
dögunum.
Kjaramál
Verðum að snúa við blaðinu
Aðalfundur Starfsmannafélags ríkisins seturfram
fjögur meginatriði nýrrar launastefnufyrir hreyfingu
launamanna. Góðœriðfariðíaðaukafyrirtœkjagróðaog hœkka hœstu laun
Hreyfing launamanna þarf að
snúa við blaðinu og læra af
reynslunni eftir góðæri sem varið
hefur verið til að auka gróða
fyrirtækjanna og hækka hæstu
iaun, scgir í ályktun aðalfundar
Starfsmannafélags ríkisstofnana
sem haldinn var þriðjudaginn í
dymbiiviku. í ályktuninni eru sett
fram fjögur grunnatriði nýrrar
kjarastefnu sem launamenn þurfi
nú að sameinast um. Ályktunin
hijóðar svo:
„Aðalfundur SFR haldinn 29.
mars 1988 leggur áherslu á að
stöðug og traust efnahagsstefna
sé undirstaða þess að eðlilegt og
heilbrigt þjóðlif megi þróast.
Síðustu kjarasamningar í apríl
1987, voru gerðir í trausti þess að
ríkisvaldið stæði við skuldbind-
ingar sínar um stöðugleika í efna-
hagsmálum. Ekki var staðið við
þær. Verðbólga varð mun meiri
en reiknað var með við gerð
kjarasamninga og vegna þess að
takmörkuð verðtryggingar-
ákvæði voru í samningunum er
kaupmáttur launa mun lakari en
um var samið.
Launamismunur hefur stór-
aukist í þjóðfélaginu. Laun lægst-
launuðu stéttanna hafa rýrnað,
svo ekki verður við unað.
Launaskriðið á almennum vinnu-
markaði hefur leitt til þess að
laun félaga SFR hafa dregist aftur
úr launum annarra stétta.
Fundurinn leggur áherslu á að
launabaráttan miðist við að kaup
lægst launaða fólksins verði stór-
bætt.
Aðalfundur SFR beinir því til
stjórnar og samninganefndar að
kannað verði nú þegar, hvort
endurskoðun á launalið núgild-
andi samninga við ríkið sé tíma-
bær, miðað við ákvæði samnings-
ins.
Þrátt fyrir góðæri undanfar-
inna ára hefur Iaunþegahreyfing-
unni ekki tekist að bæta kjör
þeirra lægst launuðu svo viðun-
andi sé. Góðærið hefur farið í að
auka gróða fyrirtækja og stór-
hækka laun þeirra sem hæst
launin höfðu fyrir.
Ef litið er til launþegahreyfing-
arinnar í heild, þá hefur hún ekki
haft nógu fastmótaða launa-
stefnu. Hreyfingin hefur látið
undan áróðri ríkisvalds og at-
vinnurekenda um að verðtrygg-
ing launa leiði til verðbólgu. Afl-
eiðingarnar eru meiri launamis-
munur en nokkru sinni fyrr, en
samt er spáð 25% verðbólgu.
Launþegahreyfingin verður að
læra af reynsluni og snúa við
blaðinu, annars mun hún sund-
rast enn meira en orðið er.
Launþegahreyfingin þarf að
sameinast um launastefnu, sem
byggir á eftirfarandi megin-
atriðum:
- 40 stunda vinnuvika verði
raunhæf og nægi til framfærslu.
- Tryggja verður fullar verðbæt-
ur á öll almenn laun.
- Leiðrétt verði innbyrðis mis-
ræmi á launakjörum einstak-
linga og starfshópa, sem vinna
hliðstæð störf.
- Duldar greiðslur fari inn í taxt-
ana.
Hinsvegar er ekki nóg að setja
fram kröfur, heldur verður hrey-
fingin í heild að undirbúa baráttu
til að ná þeim fram. Fyrst þarf að
virkja félaga og hefja markvissar
upplýsingar um réttmæti kröfu-
gerðarinnar. Þá munu menn ekki
skorast undan að fylgja kröf-
unum eftir til hins ýtrasta.
Föstudagur 8. apríl 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5