Þjóðviljinn - 19.04.1988, Blaðsíða 4
TÆIPARI
KTJPPT OG SKORIf)
1
Skýr rödd
í þeirri umræðu um íslenska vinstrihreyfingu sem náði há-
marki eftir kosningarnar síðasta sumar bentu margir á að
hvernig sem á stæði hjá faglegum samtökum væri það hlutverk
vinstriflokks að móta sér eigin stefnu í kjaramálum og halda
fast við hana.
Verkalýðsflokkur hlýtur að setja fram sína kosti í kjaramálum
bæði til skamms tíma og langs, og þótt sjálfsagt sé að virða
aðstæður hinna faglegu samtaka launafólks á hverjum tíma er
það enginn stuðningur við hinn framsæknari hluta þeirra sam-
taka að gera þverpólitískar málamiðlanir þar að flokksstefnu,
að ekki sé talað um niðurstöður kjarasamninga.
Á aðalfundi verkalýðsmálaráðs Alþýðubandalagsins nú um
helgina var samþykkt ályktun sem bendir til að flokksmenn hafi
lært þessa lexíu eftir erfiðleika síðustu ára. Þaðan hljómar nú
skýr rödd sem bendir á helstu brotalamir í kjaramálum samtím-
ans, og það vekur sérstaka athygli að um leið og verkalýðs-
málaráð flokksins lýsir stuðningi alþýðubandalagsmanna við
baráttu samtaka launafólks er borin fram óvægin gagnrýni á
starfshætti samtakanna.
í ályktun ráðsins er lögð áhersla á þrennskonar vanda sem
nú setur meginsvip á kjaramálin.
í fyrsta lagi eru lágmarkslaun ekki mannsæmandi.
í öðru lagi er launabilið í hrópandi mótsögn við jafnréttissjón-
armið yfirgnæfandi meirihluta þjóðarinnar.
í þriðja lagi eru starfshættir samtaka launafólks úr takti við
kröfur tímans, og síðustu vikur hefur komið berlega í Ijós að
forysta samtakanna virðist ekki skynja vilja almennra félaga.
„Það er því brýn þörf að efla á næstu mánuðum þríþætta
baráttu" segir í ályktun ráðsins: baráttu fyrir mannsæmandi
lágmarkslaunum, baráttu fyrir auknu jafnrétti í launamálum,
baráttu fyrir lýðræðislegri byltingu í starfsháttum samtaka
launafólks.
í ályktuninni er ítrekuð sú stefna flokksins að lágmarkslaun
verði ákveðin 45-55 þúsund krónur.í samningum eða með
lögum, og að launabil verði minnkað úr fimmtánföldu í fjórfalt.
Þá segja ráðsliðar „nauðsynlegt að hreinskilin og opin um-
ræða fari fram á næstu mánuðum í öllum samtökum launafólks
um lærdómana af kjarabaráttu undanfarinna missera. Það þarf
að fara fram rækileg endurskoðun á vinnubrögðum, starfshátt-
um og skipulagi. Vandi verkalýðshreyfingarinnar er orðinn slík-
ur að það dugir ekkert minna en víðtæk lýðræðisleg bylting ef
samtök launafólks eiga að öðlast þann baráttukraft sem
nauðsynlegur er til að tryggja jöfnuð og réttlæti í málefnum
launafólks. Það þarf að efla þátttöku almennra félaga, tryggja
umræður á vinnustöðum og koma í veg fyrir að forystan ein-
angrist frá fólkinu. Jafnframt þarf að skapa skilning á mikilvægi
samstöðunnar og víðtækan stuðning við sameiginleg
hagsmunamál launafólks."
I þessari ályktun er gefinn sá tónn sem menn hafa saknað
heldur undanfarin ár frá þeim alþýðubandalagsmönnum sem
fremst hafa staðið í kjaramálunum. Og það eykur traust manna
til ráðsins um áframhaldið að við stjórnarkjör var tekinn sá
kostur að endurnýja í forystusveitinni í samræmi við breyttar
baráttuáherslur hjá launafólki síðustu vikur og mánuði.
Stóðust prófið
Talið er að með atkvæðagreiðslunni í neðri deild í gær séu
helstu hindranir úr vegi bjórmálsins á alþingi, - og því framund-
an ákveðnar breytingar á lífsháttum á íslandi.
Enginn sér fyrir hvort þetta skref er til heilla eða ekki.
Hinsvegar eru þinginu varla færar nema tvær leiðir í málinu
eigi virðing þess ekki að bíða af hnekki, - að samþykkja bjórinn
eða banna hann með öllu. Með því að velja aðra þessara leiða
á ótvíræðan hátt hafa þingmenn neðri deildar staðist það próf
sem almenningur var farinn að halda að stjórnmálamenn réðu
ekki við.
-m
Forgengilegirog
óforgengilegir
Þeir á Morgunblaðinu
hafa - að minnsta kosti eftir
að sterkir foringjar eins og
Ólafur Thors og Bjarni Ben-
ediktsson hurfu af vett-
vangi, löngum ávarpað
stjórnmálamenn eins og sá
sem valdið hefur. Þar með
talda þingmenn og ráðherra
Sjálfstæðsiflokksins (ekki er
það án undantekninga -
alltaf eru það einhverjir úr
hópi forystusauða í þeim
flokki sem njóta hylli blaðs-
ins stóra). Hvort sem þetta
ber nú vitni um sígandi til-
færslu valds ti! fjölmiðla,
sem mörgum er hugleikin nú
um stundir eða ekki, þá rifj-
ar þessi staða upp það sem
Stalín karlinn sagði um
Þýskaland að lokinni heims-
styjöldtnni síðari: Náungar
eins og Hitler koma og fara
en þýska þjóðin blífur. Að
breyttu breytanda hljómar
þettasemsvo: Ráðherrarog
flokksforingjar koma og
fara en Morgunblaðið
blífur.
Ábyrgðarmanna
leitað
Því er það áð höfundur
Reykjavíkurbréfs tekur ráð-
herra stjórnar Þorsteins
Pálssonar á hné sér og fleng-
ir þá- mismikið náttúrlega,
Framsókn mest, svo Krata
og sína menn með talsverðri
vægð - en hirting er þetta nú
samt. Reykjavíkurbréf
tekur undir þá skoðun að
„alþingismenn og ráðherrar
taki alls ekki ábyrga afstöðu
til þeirra vandamála sem
framundan eru, eða fjalli yf-
irleitt um þau“-vegna þess
aö þeir hagi sér fyrst og
fremst sem gæslumenn
skammtímahagsmuna á at-
kvæðaveiðum. Vitanlega er
talsvert til íþessu: nægirað
minna fólk á það, að líklega
hafa þingmenn talað fimm
sinnum meira um bjór í vet-
uren þá rányrkju íhafinu
sem okkur er hættulegri en
nokkuð annað. Oger það
gömul saga. Leiðin út úr
ábyrgðarleysinu er svo strax
miklu vafasamari. Morgun-
blaðiðsegir:
„Höfundur þessa Reykja-
víkurbréfs hefur heyrt þeirri
skoðun fleygt, að nauðsyn-
legt sé að forystumenn í
atvinnulífi taki höndum
saman í herferð á hendur
stjórnmálamönnum til að
knýja þá til ábyrgra vinnu-
bragða".
Dálítið skondið þetta:
höfundur Reykjavíkurbréfs
hefur heyrt þessari skoðun
fleygt, hann er bersýnilega
hrifinn af henni, en vill samt
halda sér í vissri fjarlægð frá
henni. Enda ekki nema von
kannski: „forystumenn í
atvinnulífi" eru kannski
ekki þeir englar, steiktir í
göfugri oliu ábyrgðarinnar,
sem fólkið í landinu mun á
trúa: Það eru þeir sem búa
til Hafskipsmál og reisa stór-
eflis hótel yfir vestanvindinn
og meta sjálfir þarfir sínar
(og skammta sér kaup eftir
því) á við tíu eða þrj átíu
óbreytta dáta í lífsstríði
þjóðarinnar. Ensamaer. í
Reykjavíkurbréfi vakir
nokkuð af þeirri tæknikrata-
hyggjusem grípur marga
ntenn, einkum á fjölmiðl-
um, þegar þeir eru þreyttir
orðnir á pólitískum seina-
gangi: við skulum bara af-
henda þetta þeim sem VIT
hafa á. En því miður: „vitið“
er alltaf tengt hagsmunum
og má brúka til margra
þarfa, allt eftir því hver
kaupir afnot af því og til
hvers.
Góð ráð dýr
En hvað sem því líður:
höfundur Reykjavíkurbréfs
er ekki í minnsta vafa um
það, hvaðgera skuli. Hann
byrjar á því að leggja til að
kvótakerfi í fiskveiðum
verði afnumið og auðlinda-
skattur upp tekinn - og
skulum við láta það gott
heita í bili. Síðan kemur
þessi romsa hér:
„í fiskvinnslu er óhjá-
kvæmilegt að fækka „frysti-
húsuin mjög verulega. I
landbúnaði er óhjákvæmi-
legt að grípa til enn ákveðn-
ari ráðstafana til þess að
skera niður umframfram-
leiðslu. f Iandsbyggðar-
verslun er óhjákvæmilegt að
fækka einingum verulega. í
fjármálakerfinu verður ekki
hjá því komist að hrista dug-
lega upp í ríkisbankakerf-
inu. í rekstri hins opinbera
verður að stöðva þá gegnd-
arlausu sóun og eyðslu“ sem
viðgengist hefur.
Þessar tillögur eru mis-
góðar eða vondar: fljótir
verða menn t.d. að taka
undir það að bankakerfið
mætti niður skera, og allir
eru á móti sóun hjá hinu op-
inbera - allt þar til spurt er
„h vaða sóun?“ En þegar á
heildina er litið, þá þýðir
þetta það, að byggðir lands-
ins tæmast enn hraðar en
áður (þegar fyrstihúsum
fækkar þá fækkar um leið
lífvænlegum plássum,
hraðari samdráttur í land-
búnaði mun eyða mörgum
sveitumíviðbót osfrv.). I
annan stað er þessi áætlun
við það miðuð að agi mark-
aðslögmála leysi alla hnúta
og þar með að okkar hag-
kerfi færist nær því sem ríkir
allt í kringum okkur: með
þeim tvíbentu afleiðingum
að fyrirtæki eru, hvert fyrir
sig, betur rekin og þeir sem
vinnu hafa betur launaðir en
við höfum verið, en þjóðfé-
lagið í heild sjúkt af lang-
vinnu fjöldaatvinnuleysi.
Þegar höfundur Reykja-
víkurbréfs veltir fyrir sér úr-
ræðum í efnahagsmálum
hefur hann fyrst og síðast
áhyggjur af þessu hér: við
lifum um efni fram. Við-
skiptahalli er mikill og
skuldasöfnun. Og það eru
mál sem við öll verðum að
leita svara við, vitanlega. En
þegar við skoðum land þar
sem aga markaðarins er
beitt af mikilli hörku eins og
Bandaríkin, þar sem „ein-
ingum á landsbyggðinni" er
svo sannarlega fækkað eins
og drekka vatn og þar sem
„forystumenn í atvinnulífi“
hafa stjórnmálamenn þar í
vasanum og þar sem er
„komið upp ótrúlega sterku
eftirlitskerfi með meðferð
opinberrafjármuna" (um-
mæli í Reykjavíkurbréfi).-
þá tekur samt ekki betra við.
Það er eins og ekkert dugi -
einmitt þegar komið er að
þessu hér: að lifa um efni
fram. Bandaríkin eru rík-
asta þjóð heims, en samt sú
sem mest skuldar, halli á
ríkisbúskap og viðskipta-
hallinn við útlönd er stjarn-
fræðilega hár. Og svo mætti
áfram telja. Hvar er eigin-
lega í heimi hæli tryggt? ég
spyr nú bara si sona.
áb
þJÓÐVILJINN
Máigagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandí: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, óttar Proppé.
Fróttostjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guðbjörnsson.Tómas Tómasson, Porfinnurómarsson(íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
LjÓ8myndarar: Einar ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: GarðarSigvaldason, Margrét Magnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjórl: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Simavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu* og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð:70 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 700 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Þridjudagur 19. apríl 1988