Þjóðviljinn - 19.04.1988, Blaðsíða 9

JCvikmyndir
Eghef
alltaf leikið
flókna
persónuleika
Rœtt við Tcheky Kario um leikferil
hans og dóminikanamunkinn Eti-
enne de Bourbon
Gesturfrönsku kvikmynda-
vikunnar í Regnboganum á
dögunum var leikarinn
T cheky Kario. Hann lék aðal-
hlutverkið í kvikmyndinni
Munkurinn og nornin (Le mo-
ine et la sorciere), sem er
fyrsta mynd kvikmynda-
leikstjórans Suzanne Schiff-
mann. Schiffmann er samt
enginn nýgræðingur innan
kvikmyndaheimsins, hefur
starfað við kvikmyndir síðan
1969, og var meðal annars
hægri hönd FrancoisTruffaut
árumsaman.
Munkurinn og nornin segir frá
dóminikanamunkinum Etienne
de Bourbon, sem árið 1239 kem-
ur í þorp eitt til að uppræta þar
villutrú, eða öllu heldur leita eftir
merkjum um vélabrögð and-
skotans í þorpinu. Hann kemst í
kynni við Eldu, grasakonu stað-
arins (femme de la forét) sem
kann skil á jurtum og lækninga-
mætti þeirra. Eins og við er að
búast grunar hann strax að þar
hafi Pokurinn hönd í bagga, en er
samt á báðum áttum, orðinn
ástfanginn af Eldu og hefur í
rauninni ekki hugmynd um
hvernig hann á að snúa sér í mál-
inu. Lausnina finnur hann þegar
hann verður vitni að einkenni-
legri athöfn sem Elda framkvæm-
ir í skóginum ásamt annarri
konu. Hann lætur til skarar
skríða, lætur handtaka hana og
dæmir á bálið án frekari mála-
lenginga.
En hvað hefur Etienne de Bour-
bon / Tcheky Kario að segja um
hlutverkið?
- Það má segja að þetta sé
mynd um umburðarlyndi. Eti-
enne de Bourbon lærir ýmislegt
af veru sinni í þorpinu. Hann
kemur þangað uppfullur af of-
stæki og ranghugmyndum en
vaknar til umhugsunar, og
neyðist til að taka ýmislegt í lífi
sínu til endurskoðunar. Og eins
er rödd prestsins, þessa þorps-
prests sem lifir með sínu fólki og
skilur hugsanagang þess, rödd
umburðarlyndisins.
Er ekki nœsta ómögulegt að
setja sig inn íhugsanagang dómin-
ikanamunks árið 1239?
- Það er ekki eins erfitt og ætla
mætti, því sannleikurinn er sá að
hugsanagangur munka hefur
ekki breyst neitt óskaplega síðan
þá. Að vísu eru þeir ekki lengur í
hlutverki rannsóknardómara, en
þeir eru alveg jafn fanatískir og
áður. Það er fanatík í öllum trúar-
brögðum þegar þau eru orðin að
hugsjón og þegar menn eru farnir
að lifa fyrir þau eins og munkarn-
ir gera. Enda hafa ótrúlega mörg
morð verið framin í nafni trúar-
innar, - og sterkra hugsjóna.
- Ég bjó mig meðal annars
undir hlutverkið með því að tala
við munka, ekki bara til að setja
mig inn í hugsanagang þeirra
heldur líka til að læra af þeim
ýmsar hreyfingar og takta sem
eru dæmigerðar fyrir þá. Það eru
ýmsar handahreyfingar þegar
þeir tala við fólk, stellingar við
hugleiðslu og við bænir, og ég
nota þessar hreyfingar í mynd-
inni. - Eins lærði ég mikið af að
skoða málverk eftir Soubarain,
hann var spænskur eða portúg-
alskur listmálari og gerði mikið
að því að mála munka, við bænir
og við ýmis störf.
Er Etienne de Bourbon hinn
dœmigerði rannsóknardómari að
þínu mati? - Ég held ég hafi átt von
á að sjá hrokafyllri og sjálfs-
ánœgðari persónu...
- Það er í honum bæði hroki og
auðmýkt. Og nú vitum við heil-
mikið um Etienne de Bourbon,
því myndin er byggð á sannsögu-
legum heimildum. Það var sagn-
fræðingur við bandarískan há-
skóla, Pamela Berger, sérfræð-
ingur í miðöldum í Frakklandi,
sem stakk upp á þessu efni við
Suzanne Schiffmann. Etienne de
Bourbon var til í raun og veru og
starfaði sem rannsóknardómari
árum saman. Helsta heimild um
hann er mikið verk sem hann
skrifaði á gamals aldri og heitir
hvorki meira né minna en Úttekt
á þeim sjö hæfileikum sem hei-
lagur andi gæddi manninn (Le
traité sur les sept qualités que le
Saint Esprit donna a 1‘homme).
Þar segir hann frá ýmsu sem hann
upplifði á ferli sínum sem
rannsóknardómari, og segir með-
al annars söguna af hundinum
sem íbúar þorpsins dýrkuðu, svo
sú saga er sönn. Ég held meira að
segja að menn viti ennþá nokk-
urn vegin hvar dysin var.
Hvað finnst þér um hann sem
persónu? Hann ofsœkir fólk í
nafni tráarinnar, en það kemur
fram að hann gerðist ekki munkur
af neinni sannfœringu heldur
vegna þess að hann nauðgaði
stúlku og óttaðist afleiðingarnar.
- Mér finnst ekki skipta öllu
máli hvers vegna menn gerast
munkar. Hvort það er af trúar-
sannfæringu eða vegna ytri að-
stæðna, jafnvel flótta undan ver-
aldlegri réttvísi. Það hlýtur að
skipta meira máli hvernig þeir
rækja sitt starf.
- Ég vil ekki reyna að bera í
bætifláka fyrir hann á nokkurn
hátt, en að mínu mati er Etienne
de Bourbon maður sem þjáist.
Honum líður greinilega illa, eins
og sést best á martröðinni þegar
hann endurupplifir atburði úr
fortíð sinni. Hann er ekki ill-
menni, og ég held að hann nauðgi
mati er Etienne de
Bourbon maður sem þjáist. Mynd - E.ÓI.
Tcheky Kario: Að mínu
stúlkunni til að ná sér niðri á
föður sínum eða öllum heiminum
eftir að faðir hans hefur niðurlægt
hann. Hann þarf að sanna
eitthvað fyrir sér, eftir að hafa
lagt á flótta og verið kallaður
bleyða, og þá sér hann stúlkuna
sem er minni og veikari en hann.
En það er líka minningin um
þennan atburð sem gerir það að
verkum að honum snýst hugur og
hann kemur í veg fyrir að Elda
verði brennd.
Nú fannst mér veikasti hlekkur-
inn í myndinni einmitt vera sá að
hún var ekki brennd. Voru þessar
konur ekki alltaf brenndar? Eru
þessi málalok líka samkvœmt
heimildum?
- Finnst þér það ótrúlegt? Jú,
ætli hún hafi ekki bara verið
brennd. Þegar ég hugsa mig um
finnst mér það sennilegt. - En
þessar grasakonur sem þekktu
lækningamátt plantna voru að
minnsta kosti til. Bæði í þessu
héraði og eins víðar í Frakklandi,
og þær tóku hver við af annarri
eins og kemur fram í myndinni.
Það voru grasakonur f Frakk-
landi allt fram á þessa öld. Sú
síðasta dó árið 1930, svo það er
ekki ýkjalangt síðan hefðin dó út.
Ná er mér sagt að þú eigir nú
þegar langan leikferil að baki,
bœði í leikhúsi og kvikmyndum.
Get ég ekki yfirheyct þig eitthvað
um hann?
- Ég gekk í leiklistarskóla í
Strassbourg í fjögur ár, byrjaði
árið sem Jean Pierre Vincent
kom þangað með hóp af fólki
með sér. Það voru til dæmis mál-
arar, tónlistarmenn og rithöfund-
ar... og fylgdu eins konar ofur-
raunsæisstefnu innan leikhússins,
sem hefur ráðið rniklu í mínu
hlutverkavali í kvikmyndum.
- Eftir að ég útskrifaðist úr
leiklistarskólanum fór ég til Par-
ísar og var fyrst við Jeune Thé-
átre National (Þjóðleikhús unga
fólksins) sem tekur við nýútskrif-
uðum leikurum. Ég var við
leikhús í tíu ár áður en ég fór að
leika í kvikmyndum, hef leikið í
leikritum eftir nútímahöfunda, til
dæmis eftir þýska höfunda, og
eins í Shakespeare; síðasta hlut-
verk mitt í leikhúsi var Othello. -
Ég byrjaði svo að leika í kvik-
myndum fyrir sex árum og hef
eingöngu sinnt kvikmyndaleik
undanfarin tvö ár.
Hefurðu áður leikið hlutverk
svipað hlutverki Etienne de Bour-
bon?
- Ég hef alltaf leikið flókna
persónuleika, menn sem lifa fyrir
hugsjón, ofsafengna menn og
jafnvel ofbeldishneigða. Til
dæmis var síðasta
kvikmyndahlutverk mitt í mynd
eftir Jacques Annaud, þar sem ég
lék bjarndýraveiðimann. Frum-
stæðan og ofsafenginn mann sem
býr uppi í fjöllum og lifir af bjarn-
dýraveiðum. Svo það má segja að
með hlutverki Etienne de Bour-
bon leggi ég inn á nýjar brautir og
leiti eftir einhverju öðru.
Þú sagðir áðan að þú hefðir
leikið í leikhúsum í tiu ár áður en
þú snerir þér að kvikmyndunum.
Er vinnan við kvikmyndina ekki
mjög ólík leikhúsvinnunni? Hver
finnst þér vera helsti munurinn?
- Ég veit ekki almennilega
hvernig ég á að svara þessu, samt
er þetta nokkuð sem ég hef velt
mikið fyrir mér og talað mikið
um. Mér finnst ég eiginlega hafa
misst sjónar á aðalatriðunum
vegna þess að ég enda alltaf á að
draga upp mynd af því sem ég er
nýbúinn að gera í stað þess að
koma með raunverulegan saman-
burð.
- En það er mikill munur á
þessu, til að mynda er vinnan við
kvikmyndir mun einmanalegri,
maður er einn með sitt hlutverk
þar sem að í leikhúsi finnur mað-
ur mikið meira að maður er hluti
af heild. Þar að auki er sjaldgæft
að finna kvikmyndaleikstjóra
sem eru raunverulegir höfundar
um leið. En það eru samt til
undantekningar, eins og til dæm-
is Rohmer. Ég lék í Les nuits de la
pleine lune sem hann gerði og þar
fann ég að ég hafði með raun-
verulegan höfund að gera sem
var mjög ánægjulegt.
- En það er erfitt að vera enda-
laust skapandi innan kvikmynd-
anna. Ég skapa alltaf sjálfur þá
persónu sem ég leik, og læt aldrei
eftir mér að detta inní einhveja
klisju. En ég sakna ánægjunnar
við að vinna í leikhúsi, sakna þess
að vinna með formin, verða fyrir
áhrifum af tónlistinni, af málara-
listinni, af öllu því sem gerir
leikhúsið að því sem það er. Það
eru þessir hlutir sem gera það að
verkum að ég vil heldur leika í
leikhúsi en í kvikmynd. En svo
eru það aðrir hlutir sem maður
fær í gegnum kvikmyndaleikinn,
maður hittir fleiri, verður þekkt-
ari, það eru fleiri sem vita hver
maður er og sjá það sem maður
gerir, og það er auðvitað gott
fyrir mig sem leikara. Og þar að
auki fæ ég tækifæri til að ferðast,
eins og núna þegar ég er kominn
til fslands að kynna mynd.
Hvað er framundan? Veistu
hvað verður þitt nœsta hlutverk?
- Ég veit það ekki alveg sem
stendur, ég er eiginlega í milli-
bilsástandi. Ég hef unnið mikið
undanfarin ár, farið úr einu hlut-
verkinu í annað, einni mynd í
aðra án þess að hafa tíma til að
sinna öðru. En það er erfitt að
ausa endalaust úr sér án þess að
hafa tíma til að safna í sarpinn á
milli. í augnablikinu langar mig
til að leika minna og lifa meira.
LG
MENNING
Umsjón: Lilja Gunnarsdóttir
Þriðjudagur 19. apríl 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13