Þjóðviljinn - 29.04.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
KLIPPT OG SKORIÐ
Blekkingaleikur
Framsóknarmanna
Ríkisstjórnin bar af sér lag stjórnarandstööunnar; alþingi
vildi ekki samþykkja á hana vantraust. Engu að síður er það
lýðum Ijóst að hún ber dauðann í brjósti sér. Þingmenn stjórn-
arflokkanna hafa hrópað á torgum að ráðherrarnir stjórni ekki
nógu vel, að þeir spyrni ekki við fótum þar sem það á við en fari
á öðrum sviðum allt of geyst. Almenningur í landinu, sem
fundið hefur óstjórnina í efnahagsmálum á eigin baki, hefur
hlustað og haldið að blessaðir mennirnir meintu eitthvað með
því sem þeir voru að segja. Nú er Ijóst að svo var ekki.
Það eru einkum þingmenn Framsóknarflokksins sem tekið
hafa að sér að gagnrýna ríkisstjórnina. Jafnt óbrotnir þingmenn
sem sjálfur þingflokksformaðurinn hafa ásamt formanni flokks-
ins, Steingrími Hermannssyni, kyrjað hástöfum þann söng að
efnahagslíf þjóðarinnar væri í stórfelldri hættu, að þar væri
eldur laus og að illa fari ef ekki væri tafarlaust gripið til róttækra
ráðstafana. Þeir hafa látið í það skína að fáist ríkisstjórnin ekki
til að grípa til þeirra aðgerða, sem geta komið í veg fyrir glæfra-
legar kollsteypur í efnahagslífinu, þá sé ekki annað að gera en
að ýta henni frá og fá aðra menn til þeirra verka sem ekki mega
bíða.
Nú er komið í Ijós að hvorki Framsóknarmenn né aðrir þeir
stjórnarþingmenn, sem verið hafa hvað ákafastir gagnrýnend-
ur ríkisstjórnarinnar, hafa meint nokkurn skapaðan hlut með
því sem þeir voru að segja. Góður þingmeirihluti stjórnarflokk-
anna hefur gert það að verkum að unnt hefur verið að hafa
nokkuð langt taumband á kjaftforustu þingmönnunum. En þeg-
ar til alvörunnar kemur er kippt í spottann og passað að grínið
gangi ekki of langt.
Þetta kemur engum á óvart. Hafi Framsóknarmönnum ein-
hvern tíma tekist að ná upp spennu í þessari leiksýningu sinni,
þá hvarf sú spenna eins og dögg fyrir sólu á miðstjórnarfundi
þeirra um síðustu helgi. Alþjóð varð vitni að því að allt loft lak úr
Framsóknarmaddömunni og hún lyppaðist niður eins og
sprungin blaðra.
Þegar Framsóknarmenn tala um óstjórn í efnahagsmálum
þá er það íhugandi að þar tala menn sem haldið hafa um
stjórnartaumana í býsna langan tíma. Eitt sinn var talað um
Framsóknaráratuginn en tíminn er fljótur að líða og nú er svo
komið að Framsóknarflokkurinn hefur verið í ríkisstjórn nær
óslitið í 17 ár. Formaður Framsóknarflokksins hefur setið í
ráðherrastóli sleitulaust í 10 ár. í öllum þingflokki Framsóknar
finnst enginn sem veit af eigin reynslu hvernia er að vera í
stjórnarandstöðu ef frá er talið þriggja mánaða tímabil um
áramótin 1979 - 1980.
Ekki er nema ár síðan Framsókn boðaði í aðdraganda kosn-
inga að hún væri sá klettur í hafinu sem aldrei kvarnaðist úr, að
hún væri það þjóðfélagsafl sem treysta mætti. En er unnt að
treysta þeim sem hrópa hátt á torgum um nauðsyn þess að nú
verði heldur betur að fara að bretta upp ermarnar og fara að
gera eitthvað af viti, en leggja svo niður rófuna og samþykkja
óbreytt ástand þegar á reynir.
Leikurað
viðskiptavinum
Það er furðulegt að flugfélögin skuli voga sér að leika sér að
viðskiptavinum sínum eins og þeir séu peð sem unnt er að tefla
fram í skák. Fólk, sem ætlar sér í ferðalag til útlanda, er látið
keyra eldsnemma morguns til Keflavíkurflugvallar þótt vitað sé
að verslunarmenn eru í verkfalli og að þar með falli öll flugaf-
greiðsla niður. Hér er tæpast um að ræða athugunarleysi hjá
forsvarsmönnum flugfélaganna heldur yfirvegaða aðgerð til að
reyna að sverta kjarabaráttu verslunarmanna.
Viðbúið er að þeir flugfarþegar, sem hafa þurft að snúa við á
Keflavíkurflugvelli, hugsi ekki hlýlega til þess flugfélags sem
narrar fólk í ferðalag sem er fyrirfram vitað að verður fýluferð. I
hita augnabliksins hefur reiðin hjá sumum kannski beinst að
verkfallsvakt verslunarmanna, en við nánari íhugun sjá allir að
það eru forsvarsmenn flugfélaganna sem höfðu viðskiptavini
sína að leiksoppi. .
Umræðan
lengi lifi
Við höfum vanist því, að
umræða sé af hinu góða.
Hún sé þörf og brýn og
nauðsynleg og gagnleg. Og
þar að auki skemmtileg. Án
hennar erum við eins og
varnarlausir smáfuglar í neti
lævísra valdhafa sem fjar-
stýra okkar „vitund og vild“
einsogStephan G. kvað.
Þetta er ekki nema satt og
rétt. Og á tuttugu ára afmæli
uppreisnar æskunnar árið
1968 er sjálfsagt að hamra
nokkuð á því, að hún skildi
eftir sig skilning á því, að
þegnar hafa rétt á að vita
sem flest og brúka kjaft eftir
þörfum: m.ö.o. skilning á
því að menn mega ekki taka
allt gott og gilt sem að þeim
er rétt.
Skilning á umræðuþörf-
inni.
Að kjafta
alltíhel
Hinsvegar er okkur ekki
leyft að gleyma því, að allar
ágætar hreyfingar og
straumar hafa mikla til-
hneigingu til að úrkynjast.
Og þá einnig umræðuviljinn
góði. Hann vann gegn þeim
skepnuskap í samfélaginu,
að mál væru þöguð í hel. Nú
er hinsvegar kominn upp
annarvandi: semsagt sá, að
mál eru nánast kjöftuð í hel
með mikilli fyirferð og til-
þrifum
Menn segja alltaf minna
og minna í meira og meira
máli.
Þetta sjáum við á hverjum
degi í blöðum og heyrum í
Ijósvakafjölmiðlum ef við
megum vera að. Mynstrið er
venjulega það, að einhver
geysist fram og tekur stórt
upp í sig: ástandið er skelfi-
legt, segirhann, þaðertil
stórskammar, það verður að
gera eitthvað.
Þetta er allt saman rétt.
Ástandið er yfirleitt vont,
einkum og sérí lagi í efna-
hagsmálunum og
stjórnmálunum og hefur
lengi verið. Allt í Iagi að geta
þess. En svo þegar komið er
að því að benda á það sem
GERA þarf, þá lyppast um-
ræðan niður í yfirþyrmandi
náttúruleysi. Umræðan
verður einhverskonar mis-
skilningur þess sem talar á
sjálfum sér: ég tala þess
vegna er ég til. Eða svo held-
urhann.
Þingmaður
tekurtilmáls
Og ekki nóg með það að
úrræðaleysið sé mikið, held-
ur er skilgreiningin á ástand-
inu vonda yfirleitt næsta
slöpp líka. Gott dæmi um
þetta (eitt af átján) er grein
eftir Karvel Pálmason al-
þingismann sem birtist í D V
í gær og heitir „Er stjórnin á
íslandi í molum?“ Karvel er
að sjálfsögðu inni á því að
svo sé: hér er ríkidæmi
mikið en samt er allt að sigla
í strand. Illt er það allt og
bölvað, skítt veri með það
og svei því. Síðan dregur
þessi ágæti þingmaður Al-
þýðuflokksins saman alla al-
vöru ástandsins og
hugljómun sína um úrbætur
á því saman í þessum orðum
hér:
„Það er krafa, og hún á
fyllilega rétt á sér, að þeir
sem kosnir hafa verið til að
stýra þjóðarskútunni taki sig
nú saman um að lagfæra
þetta ófremdarástand sem
nú ríkir. Stjórnendur verða
að fara að láta af þessari
endalausu sýndarmennsku í
fjölmiðlum, draga sig til
baka og fara að stjórna.
Stjórnun, ef hún á að skila
árangri, krefst þess að menn
einbeiti sér að vekefnunum
og Ieysi þau af hógværð.
Þetta er það sem hinn al-
menni borgari gerir, það
sama gildir um forsvars-
mennina“.
Þessi hugsun er svo ítrek-
uð með hvað eftir annað í
greininni. Stjórnmálamönn-
um er bent á það, að fólkið í
landi eigi það til að sinna
hugðarefnum sínum af
„hógværð og skyldurækni“
einsogt.d. þegarmennæfa
karlakór til að fegra mann-
lífið. Það er ítrekað að menn
í ábyrgðarstörfum eigi ekki
að sýna hroka heldur
„stjórna málum af hógværð
og festu“. Og svo framvegis
og þar fram eftir götum.
Hin óbærilega
misnotkun
málfrelsisins
Það dapurlega við um-
ræðu af þessu tagi (og hún
er útbreidd og algeng eins og
hver og einn getur sannfæst
um með lítilli fyrirhöfn) er
ekki það, að með slíkum og
þvílíkum orðum sé endilega
verið að segja einhverja vit-
leysu. Dapurleikinn stafar
blátt áfram af því að með
slíkri ræðu er eiginlega ekki
neitt sagt. Nema allra sjálf-
sögðustu hlutir. Hver mót-
mælir því að þeir sem kosnir
eru til að stjórna þjóðar-
skútunni eigi að stjórna
henni? Hver er sá sem mót-
mælir því, að menn forðist
gikkshátt og sýndar-
mennsku og séu „lítillátir
ljúfir kátir“ ? Hver efast um
að erfið verkefni verði helst
leyst með einbeitingu? Ekki
nokkur kjaftur náttúrlega.
Ef þetta (og aðrar greinar
skyldar) á að heita ádrepa,
þá er það hinn almenna og
sjálfsagða og fullkomlega
meinlausa, bitlausa og
gagnslausa ádrepa sem allir
geta klappað fyrir án þess að
depla auga. Ekki síst þeir
„stjórnendur“ sem átti nú að
skamma. Og svo gerist ekki
nokkur skapaður hlutur,
enda engin ástæða til.
Það er stundum talað um
að málfrelsi sé misnotað.
Helst er þá átt við það, að
menn fari með skæting,
lygar og aðrar vafasamar
staðhæfingar um menn og
málefni í slóttugri von um að
málfrelsið skjóti þeim
undan ábyrgð en komi öðr-
um í vandræði. Menn
gleyma því hinsvegar alltof
oft, að algengasta misnotk-
un á málfrelsi er sú, að menn
tala og skrifa án þess að
segja nokkurn skapaðan
hlut.
ÁB
þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýöshreyfingar
Útgefandl: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Árni Bergmann, MörðurÁrnason, Óttar Proppé.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, Ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, Sigurður Á. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guðbjörnsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur Ómarsson (íþr.).
Handrita-og prófarkalestur: ElíasMar, HildurFinnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: GarðarSigvaldason, MargrétMagnúsdóttir.
FramkvæmdastjórhHallurPállJónsson.
Skrif stof ustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
AuglýsingastjórhSigríðurHannaSigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríöur Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiöslu-og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsia: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innhelmtumenn: BrynjólfurVilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð:70kr.
Áskrlftarverö á mánuði: 700 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 29. april 1988