Þjóðviljinn - 05.05.1988, Page 4
LEIÐARI
KLIPPT OG SKORIÐ
Þroskasaga
ráðherra
Jón Baldvin Hanníbalsson hefur gengist mjög upp í starfi
sínu sem ráðherra. Það virðist síður en svo há honum að hann
situr í ríkisstjórn sem hefur að leiðarljósi forstokkaðar kenning-
ar frjálshyggjunnar, ríkisstjórn sem tekur á efnahagsmálum á
sams konar hátt eða viðhefur sams konar aðgerðarleysi á því
sviði og ríkisstjórn Framsóknar og Sjálfstæðisflokksins er sat
hér að völdum fram að síðustu kosningum. Kosningarnar síð-
astavor, þarsem sú ríkisstjórn missti þingmeirihlutasinn, hafa
í raun sáralitlu breytt að þessu leyti. Kratarnir komu.Framsókn
og íhaldi til hjálpar og áfram er haldið sömu braut og fyrr.
Jón Baldvin Hanníbalssom hamast nú í þinginu við að gera
að lögum frumvarp sitt og ríkisstjórnarinnar um virðisauka-
skatt. Hann telur að hér sé um að ræða rökrétt framhald af
matarskattinum, sem jók stórlega hörkuna í kjarabaráttu
launafólks þótt hann sé af forsvarsmönnum krata talin grund-
vallarforsenda allrar velferðar. Það er nefnilega ekki svo að
Jón Baldvin renni sér af atorkusemi í skítverkin bara vegna
þess að eitthvað verði það að kosta að sitja í ráðherrastólnum,
að París sé einnar messu virði. Nei, hann trúir á það sem hann
er að gera. Um það ber ekki efast.
Þótt unnt sé að benda á að Jón Baldvin hafi verið andsnúinn
ýmsum þeim málum, sem hann berst núna fyrir af fullri hörku,
þá segir það lítið til um heilindi ráðherrans. Aftur á móti getur
það verið fræðandi fyrir þá, sem hafa áhuga á mannlegri
náttúru og sálarlífi, að sjá hvað menn eru fljótir að skipta um
skoðun eftir að þeir eru sestir í ráðherrastól. Sumir hafa verið
að skamma Jón Baldvin fyrir að hafa allt aðra skoðun á virðis-
aukaskatti nú en hann hafði fyrir rúmu ári. Hafa sumir jafnvel
látið að því liggja að ráðherrann hljóti þá að hafa talað þvert um
hug sér úr því að hann gerir það ekki núna. En þessi skoðun
byggir á misskilningi og vanmati á þeim hæfileika mannskepn-
unnar að skipta um skoðun með skjótum og gagngerum hætti.
í desember 1986 mælti þáverandi fjármálaráðherra en nú-
verandi forsætisráðherra, Þorsteinn Pálsson, fyrir frumvarpi
þáverandi ríkisstjórnar um virðisaukaskatt. Það frumvarp, sem
ekki fékk afgreiðslu á þingi, var í grundvallaratriðum alveg eins
og frumvarpið sem Jón Baldvin er að berjast við að koma í
gegnum þingið núna. En Jón Baldvin Hanníbalsson var þá ekki
kominn í ríkisstjórn og hann var á móti virðisaukafrumvarpi
Þorsteins Pálssonar m.a. vegna þess að hann taldi að álagn-
ingarprósenta væri þar allt of há. Þá sagði Jón Baldvin sam-
kvæmt prentuðum texta í Alþingistíðindum:
„Við erum ekki til viðræðu um að taka upp virðisaukaskatt
sem er svona hrikalega hár. Og við vefengjum röksemdir
fjármálaráðuneytisins fyrir því að nauðsynlegt sé að halda
virðisaukaskattinum í 20-21% til þess að halda óbreyttum
tekjum.“
í dag, einu og hálfu ári síðar, berst Jón Baldvin um á hæli og
hnakka við að fá samþykkt sem lög að upp verði tekinn 22%
virðisaukaskattur. En menn skulu ekki kippa sér upp við að
þarna rekur sig eitt „á annars horn, eins og graðpening hendir
vorn“. Það var reyndar í þessari sömu ræðu að Jón Baldvin lét
orð falla um söluskatt á þessa leið: „En einmitt vegna þess hve
undanþágusviðið er vítt, hefur skattprósentan sjálf farið sí-
hækkandi og er nú 25%“.
Þetta einföldunarsjónarmið Jóns Baldvins, var einmitt notað
sem einn af hornsteinunum undir röksemdafærslu fyrir álagn-
ingu matarskatts. Það var talið óþolandi að hafa of margar
undanþágur frá söluskatti. Um að gera að einfalda kerfið og
lækka frekar álagninguna.
Fyrir tæpu ári tók við embætti nýr fjármálaráðherra, Jón
Baldvin Hanníbalsson. Hann barðist fyrir því að fækka undan-
þágum frá söluskatti, matarskatturinn varð nærri því að hans
einkakrossferð fyrir fegurra og betra skattakerfi. Enginn veit af
hverju honum láðist að lækka álagningarprósentuna. Hún er
enn 25%.
Kannski hefur Jóni Baldvin Hanníbalssyni aukist skynsemi
og víðsýni við að setjast í ráðherrastól. Kannski er eitthvað allt
annað á ferðinni.
ÓP
Valur Arnþórsson borgarstjóri í Reykjavíkog Davíðpddsson kaupfélagsstjóri hjá KEA.
Fyrirgefið...Valur Arnþórsson stjórnarformaður SÍS og Davíð Arnþórsson stjórnarandstæð-
ingur. Fyrirgefið...
Guðjón B.
í kosningum
Einsog Þjóðviljinn sagði
frá í fyrradag urðu þau stór-
tíðindi um síðustu helgi að
boðið var fram gegn for-
stjóra SÍS í stjórn Samvinn-
utrygginga, og fékk forstjór-
inn 13 atkvæði og mótfram-
bjóðandinn, kaupfélags-
stjóri á Egilsstöðum, 8 at-
kvæði.
í stofnunum einsog fram-
kvæmdastjórn Samvinnu-
trygginga er ekki kosið milli
manna nema menn hafi
brotið allar samkomulags-
brýr aðbakisér - þarna ríkir
venjulega „kirkjulegt and-
rúmsloft" einsog haft var
eftir viðmælanda í Þjóðvilja-
fréttinni. Kosningar eru því í
sjálfu sér frétt frá slíku app-
arati, hvað þá þegar það er
forstjóri SÍS sem er í fram-
boði, - og stj ómarformaður
SÍS styður mótframbjóð-
anda forstjórans og heimild-
ir herma að fyrrverandi for-
stjóri rói einnig gegn vali eft-
irmannssíns.
Valur argur
Stjórnarformaður SÍS,
sem nú er einnig stjórnarfor-
maður Samvinnutrygginga,
er þó aldeilis ekki sáttur við
frásagnir af gangi mála á
fundinum.
„Þessi frétt íÞjóðviljan-
um, sem hefur verið Iesin
fyrír mig, er að verulegu
leyti heilaspuni. Kenningin
um að þarna hafi opinberast
einhver sérstakur ágreining-
ur eða samblástur gegn
Guðjóni B. Ólafssyni er
röng,“ segir Valur í samtali
við Mogga í gær.
Framboði kaupfélags-
stjórans að austan hafi alls-
ekki verið stefnt gegn Guðj-
óni, heldur beri að líta á það
sem þátt í átaki til aukins
jafnvægis í byggð landsins.
Valur hafi nefnilega verið
eini landsbyggðarmaðurinn
í fyrri stjórn, en á þessum
fundi hafi orðið á honum sú
eðlisbreyting þegar hann var
kosinn stjórnarformaður að
nú sé hann fulltrúi samvinn-
uhreyfingarinnar allrar, - og
þarmeð sumsé ekki lands-
byggðarinnar.
Venjuleg kosning
Valur segir í Moggafrétt-
inni að „þetta væri einsog
hver önnur kosning í fyrir-
tæki. Það væri sífellt verið
að kjósa milli manna og
hann sæi ekki að þarna væri
um að ræða neitt stórmál
frekar en aðrar kosningar."
Annað mál væri hinsvegar „í
hvaða tilgangi einhverjir
sem þarna voru standa á bak
við fréttir“ einsog í Þjóðvilj-
anum.
Við þetta er eiginlega
engu að bæta. í SIS ereinsog
menn sjá samlyndi svo
mikið að fleiri vilja vera
saman en pláss er fyrir og
þarf því að velja og hafna.
Þar sem stjómarformaður
SÍS er orðinn stjórnarfor-
maður Samvinnutrygginga
telur hann sig fulltrúa SÍS
alls í Samvinnutryggingum
og þurfi því ekki fleiri full-
trúa SÍS þar inni. Enda em
þeir stjórnarformaðurinn og
forstjórinn alltaf að hittast
hvort eð er. Um þetta eru
svo hafðar kosningar, eigin-
lega að gamni sín, svona
svipaðar að mikilvægi og
þegar bekkjardeild í skóla
kýs sér umsjónarmann.
Hin réttláta reiði
En það eru fleiri argir
þessa daga en Valur í KE A.
Félagsmálaráðherra kvað í
fyrradag upp þann úrskurð
að svokallað graftarleyfi
væri lögum samkvæmt ekki
til og yrði borgarstjórn
Reykjavíkur því að sam-
þykkja venjulegt byggingar-
leyfí til að halda áfram
óvinsælum framkvæmdum
við monthúsiðíTjörninni.
Hefði raunar verið réttast að
skipa Davíð og félögum að
moka aftur upp öllum
óþverranum áður en bygg-
ingarleyfið verði tekið fyrir,
- fy rir utan að sú hugsun
læðist að saklausum al-
menningi hvort höfðingjar
þurfí ekki að sæta neinni
ábyrgð fyrir lögbrot sín.
Borgarstjórinn í Reykja-
vík hefur hingaðtil reynt að
snúa af sér andstæðinga í
ráðhúsmálinu með hroka og
kjafthætti, einusinni þurfti
hann líka að beita tvöföld-
um pólitískum Nelson á fé-
lagsmálaráðherra.
Nú hefur Davíð skipt um
aðferð og tekið upp hina
réttlátu reiði. Og ásteyting-
arsteinninn er ekki lengur
undanvillingar úr Sjálfstæð-
isflokknum sem hafa svikist
í bandalag með komma-
pakkinu gegn almennum
framförum; - þetta lið
reyndist hafa of mikinn
stuðning almennings. Og
Davíð hefur lækkað flugið:
Nú er það garmurinn Ketill
sem fær eyrnafíkjuna, ríkis-
stjórnin sem allir eru á móti.
„Súfjandsam-
legasta“
Úrskurður ráðherra um
ráðhússmálið sýnir nefni-
lega að rikisstjórnin er á
móti sveitarfélögunum í
landinu. „í orði er látið í
veðri vaka að það eigi að
efla og auka sjálfsákvörðun-
arrétt sveitarfélaga, en á
borði er allt gert til að
skerða þennan rétt sem
mest,“ segir Davíð
hneykslaður í Morgunblað-
inu, málgagni meirihluta
borgarstjórnar í gær.
„Margar ríkisstjórnir hafa
verið slæmar í þessu tilliti,
en þessi sú versta, sú fjand-
samlegasta gagnvart
sveitarfélögum í áratugi. “
Hér talar sannfærður
stj órnarandstæðingur, - og
raunar hafa sveitarstjórnar-
menn fulla ástæðu til að taka
undir orð Davíðs. En stjórn-
arandstaða Davíðs Odds-
sonar er á öðru reist en hags-
munum sveitarfélaganna.
Davíð er fúll yfir því að
vinir hans, Þorsteinn og
Friðrik og Birgir, skyldu
ekki hafa getað snúið Jó-
hönnu félagsmálaráðherra
niður núna einsog í fyrra
skiptið, - og orð Davíðs um
ríkisstjórnina er ekki að
skilja öðruvísi en hótunar-
bréf til formanns Sjálfstæð-
isflokksins.
-m
þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Árni Bergmann, MöröurÁrnason, Óttar Proppé.
Fróttastjóri: Lúövík Geirsson.
Blaöamenn: Guömundur Rúnar Heiöarsson, Hjörleifur
Sveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, SigurÖur Á. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guðbjömsson.TómasTómasson, Þorfinnurómarsson(íþr.).
, Handrita- og prófarkaleatur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: EinarÓlason, SiguröurMarHalldórsson.
Útlitsteiknarar: GarðarSigvaldason, Margrét Magnúsdóttir.
Framkvæmdastjórl:HallurPállJónsson.
Skrlfstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Ðjörn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Sfðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð f lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð:70 kr.
Áskrlftarverð á mánuði: 700 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 5. maí 1988