Þjóðviljinn - 08.05.1988, Blaðsíða 9

er hér um bil....
segir Karl Kvaran listmálari, sem opnar sýningu á teikningum
sínum í Gallerí Svart á hvítu um þessa helgi
Valtýr, Þorvaldur og ég og það
var mikill hugur í mönnum. Ann-
ars held ég að abstraktlistin hafi
ekki hvað síst borist hingað til
landsins með listatímaritinu
Aujourd'hui. Þetta var eins og
hálfgerð sprenging, og það var
eitthvað í andrúmsloftinu og tíð-
arandanum sem kallaði á þetta
hjá okkur. En það er hins vegar
ekki hægt að segja að þetta hafi
verið vinsælar myndir. Það var
almennur dómur fólks að þetta
væri hrein vitleysa og það kom
varla fyrir að við seldum mynd.
- Um hvað rædduð þið þegar
þið hittust, félagarnir hér heima?
Myndlist?
- Nei, ekkert frekar. Við
ræddum um allt mögulegt, en
fyrst og fremst held ég að við höf-
um styrkt hver annan og fundist
það skipta máli að hittast.
- A þessum árum var nokkuð
áberandi, sérstaklega meðal rót-
tækra vinstri-manna, að menn
hefðu trú á vísindum og vísinda-
legri skipulagningu þjóðfélags-
ins. Sumir litu nánast á sósíal -
ismann sem hlutlæg vísindi. Er
hægt að sjá hliðstæðu á milli þess-
arar trúar á vísindsn og geómetr-
ísku abstraktlistarinnar?
- Nei, ég held að þetta hafi
ekki haft neitt með vísindatrú að
gera. Enda vorum við oft fullir
efasemda. Ég veit ekki til þess að
geómetríska listin hafi haft neina
hugmyndafræðilega skírskotun.
Við vorum hins vegar að flytja
viðfangsefni listarinnar frá nátt-
úrunni yfir á myndflötinn og
byggja myndirnar á hreinum
eigindum forms og Iita.
-Áttuð þið ekki samleið eða
samstarf við skáld eða rithöfunda
á þessum tíma?
- Nei, það get ég varla sagt.
Við þekktum að vísu Stein, og
hann var mjög fljótur að tileinka
sér skilning á abstraktlistinni, en
annars var ekki um beint sam-
starf að ræða.
- En hvernig skýrir þú það út
eftirá að þú varðst móttækilegur
fyrir abstraktmálverkinu á þess-
um tíma og fórst að gera slíkar
myndir sjálfur?
- Það var Cezanne sem lagði
grundvöllinn að abstraktmál-
verkinu, og hann dó 1906, þannig
að þetta átti sér langan aðdrag-
anda. Og ég hafði séð verk hans
og Matisse á Ríkislistasafninu í
Höfn á námsárunum. Þetta fólst
allt í því að láta myndina gerast í
fletinum, andstætt því sem þeir
Jón Stefánsson og Ásgrímur
höfðu gert.
Jón Stefánsson hafði reyndar
verið nemandi Matisse, en hann
botnaði ekki í honum. Því þótt
Matisse notaði fyrirmyndir þá
gerðist galdurinn í myndum hans
í sjálfum myndfletinum. Jón
sagði einhvern tímann frá því að
hann hefði gengið framhjá vinnu-
stofu Matisse og séð inn um
gluggann að hann var að mála
uppstillingu sem varíbrúnu. Þeg-
ar hann og félagar hans áttu svo
leið framhjá skömmu síðar sáu
þeir að myndin var orðin blá.
þetta þótti þeim skrýtið. En Mat-
isse byggði á litaandstæðum í
verkum sfnum og sérstökum
eigindum litarins. Módelið var
bara viðmiðun. Þótt Jón hafi
aldrei getað tileinkað sér þennan
skilning Matisse þá breytir það
því hins vegar ekki að hann var
hörkumálari. En það var Gunn-
laugur Blöndal sem fyrstur fór að
mála í andstæðum litum hér á
landi.
- Ég sé það á hljómlistar -
græj unum hjá þér að þú hlustar
mikið á tónlist. Eru einhver tengsl
á milli tónlistarinnar og þess
hvernig þú málar?
-Nei, ég held að tónlistin hafi
ekkert með það að gera... nema
kannski strengjakvartettar Beet-
hovens, þeir eru svo agaðir í
forminu... það kunna að hafa
komið fram einhver áhrif í
teikningu eða formi hjá mér þar.
Ég hef ákaflega gaman af tónlist,
en ég hef hins vegar ekkert vit á
henni. En mér finnst yfirleitt
tónlistin batna eftir því sem flytj-
endum fækkar. Ég kann til dæmis
ekki að hlusta á kóra, hvað þá
blandaða kóra, biddu fyrir þér...
Ég held hins vegar að við eigum
góð tónskáld, til dæmis hann Leif
og Þorkel Si^urbjörnsson. Ég
man reyndar eftir einu atviki sem °g aðrir vindar urðu ríkjandi í
kom fyrir mig eftir að ég hafði myndlistarheiminum. Margir
hlustað á tónverk eftir Þorkel kollegar þínir sem unnu abstrakt-
sem heitir „Læti“. Þetta eru öguð myndir hafa snúið blaðinu við og
og blæbrigðarík læti, og þegar ég mála jafnvel í anda þess sem þeir
kom af tónleikunum málaði ég snérust gegn sem ungir menn. En
mynd sem var bókstaflega þetta hvernig stendur á því að þú ert
tónverk. En slíkt kemur ekki oft ennþá á svipuðu róli?
Ein af blýantsteikningunum sem Karl Kvaran sýnir nú í Gallerí
Svart á hvítu.
fyrir. En þegar þú segir það þá er
ég ekki frá því að það séu kannski
einhver tengsl þarna á milli.
- Það má kannski segja að geó-
metríska abstraktlistin hafi fyrst
verið búin að fá almenna viður-
kenningu þegar hún fór úr tísku
- Jú, þetta má til sanns vegar
færa, að minnsta kosti um þá fé-
laga mína, Valtý og Kjartan, og
ég held að það sé ekkert við því
að segja. Við höfum allir elst og
sennilega sljóvgast, og þá taka
menn upp á öllu mögulegu og
ómögulegu. En sumir hafa líka
haldið sínu striki. Til dæmis Jó-
hannes Jóhannesson, sem er gott
dæmi um góðan málara sem er
alltaf að bæta við sig. Annars
finnst mér það vera einkenni á
skandinavískri myndlist, og þar
með talinni íslenskri myndlist, að
hún er eitthvað hérumbil en ekki
eitthvað ákveðið. Allt sem er
hérumbil hefur ekki höfðað til
mín. Það er kannski þessvegna
sem ég er enn að fást við það
sama.
- Þegar þú lítur yfir farinn veg
finnst þér þá að áhrif ykkar ab-
straktmálaranna á myndskyn
okkar og daglegt myndmál hafi
verið meiri eða minni en þið
væntuð ykkur í hita slagsins í
byrjun 6. áratugarins?
- Ég held satt að segja að þess-
ar myndir mínar hafi varla haft
áhrif á aðra formsköpun. Þó er
hugsanlegt að þetta hafi ein-
hverju breytt. En það er alltaf
stór hópur fólks sem vill hafa sinn
læk eða sína hríslu í myndinni, og
það er reyndar allt í lagi, ef það er
vel gert. Það hefur alltaf verið
meiri sala í landslagsmyndum hér
á landi en abstraktmyndum, en
það segir reyndar ekkert til um
gæði verkanna. Hér áður fyrr
voru yfirleitt allir sammála um að
þetta væri ómögulegir hlutir,
breytingin felst kannski í því að
nú verður þessi list frekar tilefni
rifrildis. Þegar best tekst til hafa
menn einhverja ánægju af þessu,
og meðan maður hefur sjálfur
ánægju af því að mála skiptir öllu
máli að halda áfram.
- Þegar ég kvaddi Karl Kvaran
eftir langt spjall og mikla kaffi-
drykkju var sendiferðabílstjórinn
kominn að sækja teikningarnar á
sýninguna í Gallerí Svart á hvítu.
Þetta eru einfaldar línuteikning-
ar, dregnar með blýanti og lýsa
öruggri hendi og rannsakandi og
öguðum viunnubrögðum Karls
mætavel. Myndirnar gerði hann
fyrir 10-15 árum, en hefur ekki
sýnt þær áður. Sýningin stendur
frá 7.-22. maí og verður opin frá
kl. 14-18.
-ólg
ÍSLANDSSAGA
A-K
Einar Laxness
Þetta er ný, endurskoðuð og aukin útgáfa af fyrra bindi
íslandssögunnar í Alfræði Menningarsjóðs. Hér er geysi-
mikill fróðleikur saman kominn í stuttu máli og rakinn eftir
uppflettiorðum. Einnig eru heimildarit tilgreind, svo að les-
endur geta aflað sér hvers konar frekari upplýsinga um við-
komandi efni. íslandssaga Einars Laxness í Alfræði Menn-
ingarsjóðs hefur verið uppseld um skeið en fæst nú aftur
ásamt öðrum ritum Alfræðinnar sem teljast óvenju nytsamar
handbækur.
Bókaúfgáfa
/VIENNING4RSJOÐS
SKÁLHOLTSSTÍG 7» REYKJAVÍK • SÍMl 6218 22