Þjóðviljinn - 08.05.1988, Blaðsíða 17
aldurs. En það er ekki heilsugæsl-
unni að þakka. Hins vegar er ekki
fráleitt að halda því fram að trefj-
aríkari fæða hafi haft þessi ják-
væðu áhrif.
Rúm 40% af orkuneyslu okkar
eru í formi fitu. Áhættan á brjóst-
og blöðruhálskrabba myndi
minnka ef fituneyslan minnkaði
um helming. Auk þess sem það
hefði heillavænleg áhrif á hjarta
og æðar. En það er líka vert að
hafa í huga að ef krabbameinið í
sínum fjölbreytilegu myndum
væri skyndilega ekki til sem dán-
arorsök, þá myndu lífslíkurnar
aukast um innan við 2 ár að með-
altali. Ástæðuna fyrir því að tíðni
móðurlífskrabbameins hefur far-
ið minnkandi má rekja til aukins
hreinlætis. En hirðuleysi karla og
vörtur á limi eru orsakir þess að
ekki hefur dregið enn frekar úr
tíðni þess.
Hneyksli aldarinnar
Tíðni lungnakrabbameins hef-
ur farið vaxandi síðustu áratug-
ina. Par er sígarettan sökudólgur-
inn.
Ef borinn er saman fjöldi
þeirra sem læknast af lyfja- og
geislunarmeðferð annars vegar
og þeirra sem deyja árlega af
völdum reykinga, þá er munur-
inn tíu til tvítugfaldur á kostnað
reykinganna. Það er læknisfræði-
legt, félagslegt, efnahagslegt og
pólitískt hneyksli að ekki hefur
enn verið lagt fyrir þjóðþingið
neitt frumvarp er varðar tak-
mörkun reykinga.
En hvernig er þá staðan með
blöðruhálskrabba eldri karl-
manna? Hvorki meira né minna
en 25% af öllum karlmönnum
sem látast af öðrum orsökum og
eru orðnir sjötugir hafa við
krufningu reynst vera með
krabbamein í blöðruhálsi. Innan
við 10% þessara tilfella virðist
ekki hafa sýnt iiokkur einkenni,
og ennþá færri virðast hafa verið
til þess fallin að draga til dauða.
Það kynni að falla páfanum í geð
að beita geislameðferð á öll þessi
tilfelli, en varla nokkrum öðrum
og allra síst sjúklingnum sjálfum.
Könnun frá Noregi sýnir að
25% af krabbameinssjúkum
körlum og 40% af krabba-
meinssjúkum kontMn' látast af
öðrum orsökum en krabbameini.
í dag eru það fleiri sem lifa krabb-
ameinið af en deyja af því.
Lœknisfrœði
og völd
Við verðum líka að skilja þær
hefðbundnu krabbameinslækn-
ingar sem nú eru stundaðar í ljósi
valdskiptingar og skiptingar á
hlutverkum eftir kynferði. Þarna
eru annars vegar karlaveldið með
sínar kraftmiklu geislabyssur, sitt
tilbúna sinnepsgas og sín miklu
fjárráð. Staða þeirra vekur
hljómgrunn í fjölmiðlum og með-
al stjórnmálamanna. Konurnar,
þessar fórnfúsu, láglaunuðu
hjúkrunarkonur, kynnast sjúkl-
ingnum í návígi og horfa upp á
angist þeirra og dvínandi lífsþrótt
og lífsgæði. Okkur er sagt að þær
gráti á hverjum föstudegi (sbr.
grein um málið í Dagens Nyheter
8. apríl s.l.), svo framarlega sem
þær gefist ekki upp. Hve sláandi
mynd af okkar fjárfreku heilsu-
gæslu! Furðulegast er þó að þær
skuli ekki gráta linnulaust.
Varnarlausastir allra eru sjúkl-
ingarnir. Þeir eru þakklátir fyrir
hvað sem er.
Það er ekki auðvelt að túlka
þann góða árangur sem krabba-
meinslækningarnar státa stund-
um af. Ekki fer hjá því að mann
gruni að hluti skýringarinnar
kunni stundum að felast í því að
fleiri en áður komi undir smá-
sjána vegna tiltölulega vel við-
ráðanlegra æxla sem fá
nafngiftina krabbamein. Töl-
fræðiupplýsingar um dauðaors-
akir eru líka óvissublandnar. Og
við eigum heldur ekki í dag neina
aðferð sem getur ótvírætt sagt
okkur til um það hvort bati sjúkl-
ings stafi af geislameðferð.
Á þessum áratug hefur sá
hlutur sem runnið hefur til heilsu-
gæslu af vergri þjóðarframleiðslu
aukist frá 9,9 til 11,1%. Á sama
tíma hafa lífslíkur fyrir þá sem
eru komnir yfir 70 ár aukist meira
en nokkru sinni frá stríðslokum.
Það væri þó ekki úr vegi að
lénsþingin sæju þegnum sínum
ekki bara fyrir geislabyssum
heldur líka ódýru hveitiklíði,
spírum, gulrótum og dökkum
vínberjum og hvítlauk - vegna E-
, A- og C-vítamínsins og selensins
og þar með til þess að fyrirbyggja
sjúkdóma. í stað þessa leggur
iðnaðarlæknisfræðigeirinn alla
áherslu á hátæknigaldur. Það fást
hvorki völd né virðing út á eina
teskeið af hveitiklíði eða spírum á
dag.
Heilsugæsla fjallar um lífs-
gæði, og þó ekki eingöngu. Hún
fjallar líka um nokkuð sem legið
hefur undir bannhelgi í umræð-
unni, það sem kalla mætti dauða-
gæði, það að leyfa manneskjunni
að deyja með virðingu.
Heilsan er hluti af pólitíkinni
og pólitíkin er „heilsugæsla" á fé-
lagslegum grunni. Það er fyrst
þegar við höfum tileinkað okkur
það sjónarmið, sem við getum
hætt að tala um kreppu og hrun í
krabbameinslækningunum. Þar
er um það að ræða að greina á
milli saumnálarinnar og skýja-
kljúfsins. Það er á vettvangi
stjórnmálanna og viðhorfsbreyt-
ingar til heilsusamlegri lífshátta
sem sigur getur unnist gegn
krabbameininu, en ekki undir
geislabyssum krabbameinslækn-
anna.
-Lauslega þýtt úr DN af ólg.
m REYKJKJÍKURBORG +>+>+»** *§!
«-» -V-. Jtau&zr Stödur
Heimilishjálp
Starfsfólk óskast í heimilishjálp. Heilsdagsstörf eða hlutastörf, eftir samkomulagi. Upplýsingar í
síma 18800.
Fóstrur
Stööurforstöðumanns og fóstru við leikskólann á
Hólmavík eru lausar til umsóknar. Umsóknar-
frestur er til 20. maí 1988. Um er að ræða 75%
störf. Nánari upplýsingargefursveitarstjóri ísíma
95-3193.
Sveitarstjóri Hólmavíkurhrepps
Útboð
Innkaupastofnun Reykjavíkurborgar fyrir hönd
byggingadeildar óskar eftir tilboðum í lóðarlögun
við félagsmiðstöðina Ársel við Rofabæ.
Útboðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri, Fríkir-
kjuvegi 3 gegn kr. 15.000 skilatryggingu. Tilboðin
verða opnuð á sama stað fimmtudaginn 19. maí
kl. 14.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirkjuvegi 3 - Sími 25800___
Nám fyrir starfandi
stjórnendur í skólum
Haustið 1988 hefst í fyrsta skipti framhaldsnám
fyrir starfandi skólastjóra og yfirkennara við
grunn- og framhaldsskóla. Námið fer fram á
þremur 5 eininga námskeiðum og tekur u.þ.b. eitt
og hálft ár. Hvert námskeið hefst með tveggja
vikna vinnu í Kennaraháskóla íslands og síðan
tekur við fjarkennsla. Námið hefst í byrjun októ-
ber 1988. Fjöldi þátttakenda verðurtakmarkaður
við 20áári hverju. Umsóknarfresturertil 15. júní.
Nánari upplýsingar um nám þetta, inntökureglur
og umsóknareyðublöð fást á skrifstofu skólans,
Stakkahlíð - 105 Reykjavík. Sími: 688700.
Rektor Kennaraháskóla íslands
i Viltþú
stjórna skóla?
Nú er tækifærið, því að staða skólastjóra við
grunnskólann á Hólmavík er laus til umsóknar.
Hér eru 4 ástæður fyrir því hvers vegna þú ættir
að athuga málið:
1. Góð kennsluaðstaða í nýju húsi.
2. Nýjar tölvur, Ijósriti og vídeó.
3. 100 skemmtilegir nemendur.
4. Launahlunnindi.
(Allar hinar ástæðurnar komast ekki fyrir í þessari
auglýsingu. Þá yrði hún allt of dýr).
Þú ættir að sækja um stöðuna fyrir 20. maí, ann-
ars gæti það orðið of seint.
Allar nánari upplýsingar gefa skólastjórinn í
símum 95-3129/3123 og sveitarstjórinn í símum
95-3193/3113.
Skólanefnd Hólmavíkurskóla
Sunnudagur 8. maí 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17