Þjóðviljinn - 11.05.1988, Blaðsíða 5

VIÐHORF
1. maí-14. maí
á ári? Ég spyr og svara fyrir mig
báðum spurningum neitandi -
vísa þeim frá mér sem fjarstæðum
fyrir mig - en veit þó um ægisann-
leik þessa virkiieika og veit og
þekki þá sem við búa.
Ættum við ekki að hugleiða
þennan ógnarsannleik og heita
liðsinni til úrbóta? Og er nokkur
dagur betri til þess en baráttudag-
urinn 1. maí?
Því vissa mín er sú, að auðstétt-
in og hennar fylgifiskar, sem vilja
láta ölmusuna eina vera hlut-
skipti hinna miður settu, munu
aldrei leggja þessari baráttu
raun verulegt lið - ekki í orði - alls
ekki í verki.
Lifandi og virk verkalýðs-
hreyfing getur og á að vera örugg-
asti og bezti bakhjarl sem samtök
fatlaðra eiga að geta leitað til og
treyst á hvenær sem er í baráttu
sinni fyrir betra lífi. Samofin á sú
barátta að vera fyrir aila þá og
með þeim sem létta á lífsgönguna
á einhvern hátt. Annars átti þessi
hugleiðing víst upphaflega að
minna á vökula og vaxandi starf-
semi fatlaðra, sameinað baráttu-
afl þeirra, en samtök þeirra halda
nú einmitt 14. maí vorblót vítt um
land, þar sem gróandans tíð er
fagnað heilum huga, vorblót til
áminningar og örvunar - til gleði-
funda og fagnaðar sem leið. En
fremst og hæst ber þó baráttuna
fram á við, baráttuna sem þarf að
eiga skapandi skilning og afl al-
mennings á bak við sig. Þann
hljómgrunn þurfum við að finna
nú 14. maí.
Þessi barátta á að vera ein meg-
instoð almennrar félagslegrar
framsóknar gegn óheftri auð-
hyggju ofsagræðginnar, sem vill
helgrímuna á höfuð vinnandi
fólks vítt um lönd og lætur svo
höggið ríða af, þegar öllu er talið
óhætt. Slíkt andvaraleysi leyfum
við okkur ekki. Eðli og inntak
þeirrar baráttu, sem við öll eigum
saman að heyja, er einmitt breytt
auðsskipting, ný manngildisvið-
horf, ný velferðarsókn. Þá fara 1.
maí og 14. maí saman svo sem
vera ber.
Helgi er nú félagsmálafulltrúi Ör-
yrkjabandalagsins.
Ég hripa niður þessar hugsanir
á hátíðis- og baráttudegi verka-
lýðsins, enda eru þær nokkuð
þeim degi tengdar og þeirri
fjöldahreyfingu sem á þennan
dag, sem vonandi á eftir að eiga
hann um alla framtíð.
Því eilíf er baráttan og alltaf á
þó að vera unnt að fagna ein-
hverju - halda hátíð. Hvernig á
samfélagið að vera? - var spurt í
umræðum á Alþingi á dögunum -
hvernig samfélag viljum við?
Viljum við samféiag sem ein-
ungis er okkur gott - fyrir okkur
gert - mig og þig - „svona prívat
og persónulega“ - samfélag sem
lætur vel að okkur meðan allt
leikur í lyndi, sem veitir gnótt
tækifæra til að eflast og auðgast,
án tillits til þess, hvort aðrir
gjalda eður ei - samfélag, þar
sem hver á að bjarga sér sem bezt
hann getur - afgangurinn má eiga
sig? Stórt er spurt og margt á orði
haft í einu, en þó er það grund-
vallaratriðið sjálft, sem hér er á
ferð. Lítið á samfélag dagsins í
dag með allt æpandi misréttið -
allt frá ofurauði allsnægta til alls-
leysis hungursins - og lítið af
hlaði hér heima til hrópandi ó-
samræmis í aðstöðu og öllum
kjörum fólks - allt yfir í and-
hverfu allrar verkalýðsbaráttu -
allra félagslegra sjónarmiða
alltof víða blasandi við. Er þá
nema von að við spyrjum enn og
aftur með skáldinu: Höfum við
gengið til góðs, götuna fram eftir
veg?
En þrátt fyrir dökkt dregna
mynd og dapurlega sanna, þrátt
fyrir marga myrka skugga er bezt
að svara spurningunni, strax án
alls hiks, játandi.
Því hver þorir að hugsa þá
hugsun til enda, hvernig umhorfs
væri, ef aldrei hefði verið háð
nein verkalýðsbarátta, aldrei
hefðu nein félagsleg sjónarmið
fengið að ráða - ekkert samfé-
lagslegt hreyfi- og umbyltingarafl
eins og sósíalisminn komið fram
og brotið sér braut.
Ávinningarnir eru ótalmargir
og vissulega sér þeirra víða stað
og vanmetnir skulu þeir ekki,
þeim aldrei gleymt, því auðstétt-
in og hennar fylgilið er alltaf til-
búin að læða því að, að þrátt fyrir
eða einmitt vegna baráttu alþýð-
unnar sé 'ekki allt sem skyldi -
misrétti og öfugþróun séu einmitt
þessari baráttu og hreyfingu fé-
launafólksins með sameinað afl
og atorku tæki hér á gæti verkið
unnizt vel og fljótt. Ég á hér við
hinn mikla fiölda fatlaðra, sem í
ýmsu búa við allt önnur kjör - allt
aðrar aðstæður - allt annan að-
búnað en aðrir þjóðfélagsþegnar.
„Lifandi og virk verkalýðshreyfing
getur og á að vera öruggasti og besti
bakhjarl sem samtökfatlaðra eiga að
geta leitað til og treyst áhvenær sem er
í baráttu sinnifyrir betra lífi. “
lagshyggjunnar að kenna, og
auðvitað er það ekkisen heimtu-
frekjan í almenningi sem öllu er
að sigla í strand.
Því sjálf er hin ríkjandi stétt,
sem ræður svo ótrúlega mörgu í
auðsins krafti, að sjálfsögðu sýkn
saka - „dugnaðarforkarnir dáð-
ríku, sem af eigin rammleik,
framsýni og ótæmandi elju“
skópu sér með því þann auð, sem
er og á að vera þeirra um eilífð.
En áhrif dagsins hafa víst leitt mig
of langt frá því einfalda, sem ég
vildi segja og þó ætti ég máske
enn frekar áfram að halda og láta
eftir mér örlitla viðbót í þessum
anda. Alla vega er rétt enn einu
sinni að minna á þýðingu þeirra,
sem eru í raun auðskapendur
þjóðfélagsins öllum öðrum frem-
ur, hið stritandi fólk framleiðslu-
og þjónustugreinanna, þar sem
misréttið blasir þó mest og hrika-
legast við, ef samanburður er
gerður við „dugnaðarforkana
dáðríku“, sem alltaf eru að aug-
lýsa eigið ágæti og afrek. En það
var jafnrétti og misrétti - réttur
sem ég ætlaði að minna á einmitt
á þessum degi, því ef hreyhng
Sjálfir eiga þeir samtök, sterk
og öflug og um margt áhrifavalda
í ýmsum greinum, en þungur
verður þó oft róðurinn, enda
alltof fáir sem ríkjum ráða, sem
virkilega hafa sett sig inn í allar
aðstæður, sem þekkja þann
mikla vanda er að baki býr oft á
tíðum.
Mér hefur alltaf þótt skorta á
að hin enn öflugri samtök launa-
manna í landinu hafi gert málstað
og meginkröfur fatlaðra að sínum
málstað og þannig reynt nægilega
á þeim vettvangi að rétta hlut
þeirra.
Þess er vissulega gott að minn-
ast sem gert hefur verið vel, en
hjá málsvara þess miður setta má
hinn fatlaði aldrei gleymast. Eins
og hjá alþýðu fólks almennt snýst
velferð og hamingja ekki ein-
göngu um auðsskiptinguna, þótt
mikils sé verð og komi alls staðar
inn í. Aðstæður og aðbúnaður -
hin samfélagslega umgjörð -
mannleg nálgun í stað fjarlægrar
firringar, skipta ekki síður miklu.
Mannlegi þátturinn er svo óend-
anlega mikilvægur, að öll sam-
kennd og sameiginleg barátta
skiptir svo ótrúlega miklu og
skilar svo miklu á margan veg,
mest þó í auðnusjóð allra.
í allri umræðunni - þarfri og
ágætri - um lágu launin, ofþrælk-
un fólksins og ill kjör, hefur
hlutur fatlaðra ekki verið fyrir-
ferðarmikill, oft gleymst með
öllu. Á lofti er haldið, að þegar
öllu er til skila haldið hjá öryr-
kjunum - allt tínt til, m.a. sér-
stakar uppbætur vegna auka-
kostnaðar - aukakostnaðar vel
að merkja, þá nái hann eða hún
upp í lágmarkslaunin. Tölulega
nokkuð til í því, en hálf sagan
aðeins sögð - óhagræði og auka-
byrði fötlunar ekki tekin með,
aðrir tekjumöguleikar útilokaðir
- félagslegt og menningarlegt að-
gengi í algeru lágmarki og svona
utan enda og allir vita og viður-
kenna eymd lágmarkslaunanna.
Eða vildi nokkur heilbrigður í
raun búa við þessar bætur - þetta
lágmark - þó - og það er stórt þó,
þó fötlun væri sleppt? Hvað segja
forystumenn þeirrar hreyfingar
sem heldur 1. maí hátíðlegan -
sem blæs þá vonandi til baráttu?
Eða enn einu sinni: Hverjir vildu
eiga að búa við kjör þeirra, sem á
stofnunum vistast - fá þar fæði,
húsaskjól og nauðsynlega þjón-
ustuþætti, en verða svo að láta sér
nægja innan við fimm þúsund
krónur á mánuði til alls annars,
m.a. klæða-innan við 60 þúsund
Fjöldans afl og fatlaöra hagur
Helgi Seljan skrifar