Þjóðviljinn - 17.05.1988, Blaðsíða 13

MENNING
Umsjón: Lilja Gunnarsdóttir
7
MISSA
SOLEMNIS
Missa Solemnis er einkennilegt
tónverk. Ég verð að viðurkenna
að ég skil það ekki almennilega.
Segir það kannski meira um sjálf-
an mig en tónlist Beethovens.
Auðvitað efast enginn um að
messan sé innblásið meistara-
verk. En hún er á köflum erfið og
torskilin. Pað er sem Beethoven
komist stundum ekkert áfram.
Eins og hann hafi ekki öðlast
neitt nema trúarvissu. Líkt og
hann sé að telja trú í sjálfan sig.
Ekki á þetta þó neitt skylt við
yfirborðsmennsku. Knýið á og
fyrir yður mun upplokið verða,
stendur einhvers staðar. f Missa
Solemnis er Beethoven vissulega
að knýja á mjög átakanlega. En
það er ekki opnað nema svona til
hálfs. Gáttirnar upplukust ekki
fyrr en í þessu verki. Credóið er
til dæmis stórfenglegt. Þar er et
incarnatus est í anda Palestrina
og svo birtist heilagur andi í
flautunni. Lokafúga kaflans er
mögnuð. Þá er benedikctus ein-
hver mesti englasöngur sem til er
í músik. Og agnus dei er hjarta-
skerandi. Messan er að sjálf-
sögðu einhver persónulegasta og
sannasta trúarjátning sem til er í
kristnum heimi. Bæn hennar um
ytri og innri frið er margfalt sterk-
ari og meira áríðandi nú en á
dögum Beethovens. Trúin er
dauð í lífi mannkynsins. Og
breytir þat engu þó helstu trúar-
brögð heims séu enn við lýði að
nafninu til. Þau eru ekki lifandi
veruleiki í lífi þjóðanna nema að
litlu leyti. Þessi afhelgun verald-
arinnar er kannski mesta mein
nútímans. Fyrr en varir leiðir
þetta skeytingaleysi um öll æðri
gildi til tortímingar. En hvað skal
taka til bragðs? Það er nefnilega
kapítalisminn, auðhyggjan, er
leitt hefur af sér þá vísindadellu
og tæknióra, sem er upphaf og
endir þessarar afhelgunar. Og
lífsþægindagræðgin er óað-
skiljanlegur fylgifiskur þessaar
lífsstefnu. En styðja ekki lang-
flestir einstaklingar samfélagsins
kapítalismann og það lífsþæg-
indaæði, mannhatur og gróða-
hyggju sem af honum leiðir? Svo
hafa menn áhyggjur af dvínandi
guðstrú. Mannshöfuðið er nokk-
uð þungt, sagði skáldið, en bætti
reyndar við, minnir mig, að samt
ættum við að reyna að ganga upp-
réttir. Það heilræði er auðvitað
löngu gleymt. Við skríðum eins
og eðlur í afþreyingarleðjunni.
Og enginn sér neitt athugavert
við það nema ég og gamli bi-
skupinn. Þar urðum við loks sam-
mála. Og er víst kominn tími til.
En víkjum að Missa Solemnis.
Hún var flutt í Háskólabíói á
fimmtudaginn af Sinfóníuhljóm-
sveitinni. Mótettukór Hallgríms-
kirkju og Kór Langholtskirkju.
Einsöngvarar voru Olöf Kolbrún
Harðardóttir, Sigríður Ella
Magnúsdóttir, Adalbert Kraus
og Viðar Gunnarsson, Guðný
Guðmundsdóttir lék listilega á
fiðlu og var hennar hlutur með
því allra besta á tónleikunum.
Stjórnandi var Reinhard
Schwarz. Flutningurinn var ekki
nema í meðallagi. Hljómsveitin
lék að vísu ágætlega og kórarnir
sungu svo sem ekki illa. Sgngur-
inn sterkur og kröftugur en frem-
ur agalaus. Hins vegar vantaði
hina djúpu tilfinningu og dulúð
sem er í þessu verki, þessa alveg
sérstöku andakt sem er í Missa
Solemnis. Það skorti sem sagt
það sem mestu máli skiptir:
Trúna. Dýrðina. Heilagan anda.
Þá kemur fyrir lítið að spila og
syngja nóturnar „vel“. einsöngv-
ararnir ollu mér líka vonbrigð-
um. Sigríður Ella var reyndar
fyrsta flokks. Hún vissi vel hvað
hún var að syngja: Missa solemn-
is, sem er mystiskt og dularfullt
trúarlegt tónverk, eins konar brú
milli tveggja heima. En óperu-
belgingurinn í Ólöfu Kolbrúnu
var óþolandi. Kraus tenór var
andlaus og kraftlaus. Viðar
Gunnarsson stirður og stamur
eins og naut. Sum verk eru þann-
ig að það verður að flytja þau
mjög vel ef þau eru sungin og
leikin á annað borð. Annars er
Líkt og Beethoven sé að telja trú í sjálfan sig?
viðbúið að áheyrendur fari í hál-
fgerða fýlu. Missa Solemnis er
einmitt þess konar tónverk. En
þrátt fyrir allt voru þessir tón-
leikar einhver merkilegasti við-
burður sem gerst hefur í Reykja-
vík á þessu ári. Og hirði ég ekki
um að hafa fleiri orð um þá
augljósu staðreynd.
Sigurður Þór Guðjónsson
Tónskáldafélagið
Ný stjóm
Félagið gagnrýnir stefnuleysi Ríkisút-
varpsins
Á síðasta aðalfundi Tón-
skáldafélags íslands var sam-
þykkt frumvarp til nýrra laga
fyrir félagið sem felur í sér
breytingar á átt til meiri sveigjan-
leika í félagsstarfseminni. Aðal-
fundurinn kaus nýja stjórn fél-
agsins en hana skipa þau Hjálmar
H. Ragnarsson, formaður, Karó-
lína Eiríksdóttir, gjaldkeri, og
Leifur Þórarinsson, ritari.
Á fundinum kom fram mikil
gagnrýni á Ríkisútvarpið vegna
stefnuleysis þess gagnvart ís-
lenskri fagurtónlist. í harðorðri
ályktun sem samþykkt var á
fundinum og send hefur verið yf-
irmönnum Ríkisútvarpsins segir
meðal annars.
„Nú er svo komið að hlutur
nýrrar íslenskrar tónlistar í dag-
skrá Ríkisútvarpsins er nánast
enginn og upptökur á íslenskri
tónlist hafa að mestu verið stöðv-
aðar. Hér er um mjög alvarlegt
mál að ræða, þar sem nýsköpun í
listum hlýtur að vera sá grunnur,
sem öll önnur menning byggir á.
Ríkisútvarpið hefur því brugðist
einu af meginverkefnum sínum,
þ.e. að styðja við og efla íslenska
menningu.“
Þá kom fram á fundinum ein-
dregin andstaða við þær hug-
myndir sem verið hafa á kreiki
um að breyta þeim reglum sem
fylgt hefur verið við úthlutun á
Tónlistarverðlaunum Norður-
landaráðs. Félagið telur að halda
beri áfram að verðlauna einstök
listaverk og höfunda þeirra og að
slíkt sé norrænni tónlist til meiri
Nýkjörin stjórn Tónskáldafélagsins: Leifur Þórarinsson, Karólína Eiríksdóttir, Hjálmar H. Ragnarsson.
framdráttar en ef úthlutunarregl-
urnar verði gerðar svo almennar,
að hvaða aðili sem er og tengist
tónlist á einn eða annan hátt geti í
raun komið til greina sem verð-
launahafi.
í Tónskáldafélagi íslands, sem
var stofnað árið 1945, eru nú 31
félagi. Inngöngu í félagið fá þeir
einir, sem unnið hafa að fagur-
tónlist og hafa smíðað tónverk í
stórum formum.
Steingrímur með portrait af Aðalsteini Washington, þekktum
Vestmannaeyingi, og Einum á ströndinni.
Myndlist
Ráðskonan
að Hæðardragi
Steingrímur Sigurðsson: Nœrriþví hættur að hneyksla
í kvöld kl. 20:30 opnar
Steingrímur Sigurðsson listmál-
ari sýningu í Akógeshúsinu í
Vestmannaeyjum.
- Ég sýni þarna 31 mynd, þar
af 30 alveg glænýjar, - segir
Steingrímur. - Mikill hluti þeirra
er unninn í olíu, og viðfangsefnin
eru sjórinn og ströndin, og svo
eru nokkrar fantasíur.
- Og svo er ein mynd sem ég
ætla að geyma á bakvið svona til
að byrja með. Hún heitir Ráðs-
konan að Hæðardragi stígur úr
baðinu, og er kannski svolítið
djarfleg, og þess vegna sýni ég
hana ekki strax. Ég er nefnilega
nærriþví hættur að hneyksla, eða
þannig sko. En ég sýni hana
svona í lokin.
Sýning Steingríms stendur í sex
daga, - lýkur 22. maí kl. 23:30.
Þriðjudagur 17. maí 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13