Þjóðviljinn - 26.05.1988, Blaðsíða 5

VIÐHORF
Gylfi Páll Hersir skrifar
Raunverulegt eðli samfélags
endurspeglast á skýran hátt í
framkomu þess gagnvart börn-
um. Apartheid stjórnkerfið í
Suður-Afríku sér til þess að barn-
æska blökkumanna einkcnnist af
ótta, ótrúlegri fátækt og arðráni.
Þessar aðstæður fylgja þeim frá
vöggu til grafar.
Einhvern veginn finnst manni
að misþyrmingar og dráp á börn-
um sé með því hræðilegasta sem
nokkurt samfélag getur tekið sér
fyrir hendur. Samfélag sem gríp-
ur til slíkra ráða og skipuleggur
slík ógnarverk hlýtur að vera illa
á vegi statt. Þannig samfélag á
engan tilverurétt. Gegn því
hljóta allir með minnsta snefil af
mannkærleika, að berjast.
Nú hefur verið ákveðið að
stofna samtök gegn apartheid,
samtök sem beita sér fyrir afnámi
stjórnkerfis sem byggir á kyn-
þáttafordómum. Samtökin vilja
frjálsa Suður-Afríku fyrir alla
sem þar búa. Þau vilja taka þátt í
að afmá ljótan blett af
mannkyninu. Stofnfundur
Suður-Afríkusamtakanna - gegn
apartheid verður haldinn í Gerð-
ubergi laugardaginn 28. maí
klukkan 14. Það stefnir allt í að
hér verði um merkilegan atburð
að ræða og upphaf mikilvægs
starfs.
Börn í Suður-Afríku
Ungbarnadauði í Suður-
Afríku meðal blökkumanna er
mun hærri en meðal hvítra. Allt
að 200 börn af hverjum 1.000 ná
ekki 2 ára aldri miðað við 21 barn
hvítra. Samkvæmt nýlegri rann-
sókn er 14-15 sinnum líklegra að
börn blökkumanna fremur en
hvítra nái ekki 5 ára aldri. Yfir
200.000 börn blökkumanna undir
5 ára aldri eru vannærð. Börn
fæðast við heilsuspillandi aðstæð-
ur án aðstoðar ljósmæðra. Við
fæðingu verða þau oft fyrir sýk-
ingu, t.d. stífkrampa sem stund-
um hefur dauðsfall í för með sér
en er auðvelt að komast hjá.
Börn deyja af völdum næring-
arskorts og fátækrasjúkdóma á
borð við berkla og mislinga.
Blökkumenn búa við húsnæðis-
skort, fæstir hafa aðgang að
hreinu drykkjarvatni og hreinlæt-
isaðstöðu. Börn deyja úr hungri í
landi sem flytur út matvörur til
þróunarlandanna.
Apartheid lögin skilja börnin
frá foreldrum sínum þar sem ann-
að foreldrið vinnur oft sem far-
andverkamaður í iðnborgum
hinna hvítu. Skólaganga er
gloppótt og samkvæmt opinber-
um tölum frá 1986 er ólæsi meðal
blökkumanna 40-50%. Oft hefur
komið fram að þrældómur barna
blökkumanna á búgörðum hvítra
er gróft brot á alþjóðalögum.
Fangelsanir og
pyntingar
Með setningu neyðarlaganna í
júní 1986 fékk Öryggislögreglan
nánast frjálsar hendur við eftirlit
með fjölmiðlum, almennum
fundum og jarðarförum. Börn
njóta engrar sérstakrar verndar
samkvæmt lögum um öryggi í
Suður-Afríku. Lögin um innra
öryggi frá 1982 og reglugerðin um
neyðarlögin tryggja börnum eng-
in réttindi. Dómstólar með-
höndla börn eins og fullorðna, án
þess að taka tillit til aldurs þeirra.
Foreldrar eru ekki upplýstir um
handtöku eða varðhald og er
beiðnum þess efnis stöðugt neit-
að.
Eftir setningu neyðarlaganna
hafa rúmlega 28.000 manns verið
hneppt í varðhald, þar af 10.000
undir 16 ára aldri. Talið er að frá
júlí 1985 til mars 1986 hafi 2.106
börn milli 8 og 16 ára aldurs verið
handtekin. Almennt er talið að
20% þeirra sem eru handteknir
samkvæmt lögunum um innra ör-
yggi og reglugerð neyðarlaganna,
séu börn.
Opinberar tölur frá ríkisstjórn-
inni staðfesta hryðjuverk ríkis-
ins, en þar kemur fram að árið
1985 drap lögreglan (varnarliðið
ekki meðaltalið) a.m.k. 201
barn, þar af nokkur undir 10 ára
aldri. Öll börnin voru börn
blökkumanna. Upplýsingar eru
til um 77 þessara barna: 44 voru
skotin til bana, 17 brunnu til
bana, lögreglubílar keyrðu yfir 3
þeirra, 4 drukknuðu á flótta
undan lögreglunni, 1 var stungið
með hníf og 6 létu lífið af óþek-
ktum ástæðum. Af þessum börn-
um voru 19 undir 10 ára aldri.
Eitt fórnarlambið var 4 ára,
Mitah Ngobeni sem var skotin til
bana 10. september 1985 með
gúmmíkúlu þegar hún var að
leika sér í garðinum heima hjá sér
í Atteridgeville.
Börn hafa sætt misþyrmingum
á borð við raflost og hnefahögg.
Þau hafa verið beitt kynferðis-
legu ofbeldi. Lýsingar barnanna
á fangelsisdvölinni eru í einu orði
sagt hroðalegar.
Fangelsanir, varðhald og yfir-
heyrslur hafa slæm áhrif á sér-
hvern einstakling. Áhrifin eru þó
mun alvarlegri fyrir börn. Heil
kynslóð barna elst upp við
stríðsástand. Þau alast upp í
samfélagi sem ber enga virðingu
fyrir mannslífum og þau þekkja
hvorki frið né öryggi. Þessu á-
standi verður að breyta! Það þolir
enga bið.
Tambo á alþjóð-
legri ráðstefnu
í september 1987 var haldin
ráðstefna í Harare í Zimbabwe
um börn og þá meðferð sem þau
mega þola í Suður-Afríku. Það
kom margt ófagurt fram og hefur
sumt af því verið tínt til í þessari
grein. Oliver Tambo, forseti Af-
ríska þjóðarráðsins (ANC) sagði
þar m.a. og eru það lokaorð
greinarinnar:
„Við getum ekki verið sannir
baráttumenn fyrir frelsi nema
það tryggi öllum börnum réttinn
til að lifa, til að halda heilsu, til
hamingju og þroska, að það virði
einstaklinginn, löngun og hæfi-
leika sérhvers barns. Frelsi okkar
væri falskt ef svo væri ekki. Fyrst
er að snúa sér að velferð þeirra
miljóna barna sem hafa átt erfitt
uppdráttar og lifað lífi sem
breyttist í hræðilega óhamingju
vegna ofbeldis apartheid kerfis-
ins.
Það er ekki hægt að fresta um-
hyggjunni fyrir börnunum, erf-
ingjum framtíðar okkar, þangað
til við öðlumst frelsi. Þess vegna
er ráðstefnan haldin. Hún ætti að
leiða til eins sterkrar alþjóðlegrar
hreyfingar um aðstæður barna í
Suður-Afríku, og hugsast getur.
Það verður að upplýsa heiminn
um hvað er verið að gera við
þessa ungu einstaklinga. Segjum
sannleikann í öllum sínum hræði-
legu smáatriðum. Sýnum
mannkyninu hið sanna andlit ap-
artheid, sem endurspeglast í gljá-
andi og mænandi augum þeirra
barna sem eru að dauða komin
vegna hungurs og í ósýnilegum
augum barna sem hafa verið
myrt.
Við verðum að axla þá ábyrgð
að bregðast til varnar börnunum
innan landamæranna. Einnig þar
verðum við að rjúfa þögnina sem
ríkisstjórnin í Pretoríu umlykur
hræðilegar misgjörðir sínar. Ger-
völl hreyfing lýðræðissinna verð-
ur að sameinast í baráttu svo að
kynþáttastjórnin neyðist til að
taka blóði drifnar hendurnar af
þjóð okkar!
ANC, alþýða Suður-Afríku og
allur heimurinn ætti að sameinast
í því að einn apartheid-dagur til
viðbótar sé einum degi of mikið.
Við ættum ekki að vera spör á
viðleitni okkar til að verja börnin
og stigmagna árásir okkar á ríkis-
stjórn Suður-Afríku. Baráttuna
fyrir lögbindingu almenns við-
skiptabanns verður að efla.
Hversu mörg börn á að myrða
áður en allir í heiminum taka
ábyrg skref í þá átt að eyðileggja
apartheid og kollvarpa ríkis-
stjórn Suður-Afríku?“
Gylfi er i undirbúningshópi um
stofnun Suður-Afríkusamtakanna
- gegn apartheid. Hann er meðhö-
fundur bæklingsins: Suður-Afríka.
Greinasafn um apartheid.
„Stofnfundur Suður-
Afríkusamtakanna- gegn apartheid
verður haldinn í Gerðubergi laugardag-
inn 28. maí kl. 14. Það stefnir allt í að
hér verði um merkilegan atburð að ræða
og upphafmikilvœgs starfs. “
Fimmtudagur 26. maí 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5