Þjóðviljinn - 31.05.1988, Síða 13

ERLENDAR FRETTIR
Sovétríkin
Mannréttindi efet á baugi
Andrei Sakharov varekki boðið áfund Reagans með sovéskum andófsmönnum! All nokkuðþokar áleiðis
íafvopnunarviðrœðum leiðtoganna
Palestína
Verkfall á
herteknu
svæðunum
Fæstir I’alestínumanna á her-
teknu svæðunum við ísrael,
Gaza og landinu vestan Jórdanar,
héldu til vinnu sinnar í gærmorg-
un. Verkfalli þeirra cr ætlað að
vekja athygli fundarfélaganna
Reagans og Gorbatsjovs á ó-
fremdarástandinu á þesssum
svæðum og ógnarstjórn ísraels-
hers.
„Margt ber á góma á fundi
leiðtoganna. Bandaríkjamenn
ætla til dæmis að hreyfa réttinda-
málurn sovéskra gyðinga. En hví
lætur hann réttindamál okkar
Palestínumanna liggja á milli
hluta?“ Þannig mælti Moustafa
Abdel Fatah Mohammed við
heimildamann Reuters á heimili
sínu í Dheisneh flóttamannabúð-
unum. Þær liggja vestan Jórdan-
ar. Meðan hann flutti mál sitt
mátti heyra háreisti fyrir utan
glugga, óp og sköll, hatur, reiði,
sársauki. Hvellir; ísraelskir her-
menn skutu gúmmíkúlum að
ungu fólki.
Atökin virtust allhörð en ekki
fór jafn illa og oft áður. Engar
fréttir bárust um dauða eða alvar-
leg meiðsl manna í búðunum.
í Jabalja búðunum á Gaza
særðist tæplega þrítug palestínsk
kona í gær. Hún var stödd á svæði
þar sem sló í brýnu milli her-
manna og ungmenna og fékk
ísraelska riffilkúlu í vinstri hand-
legg. 10 Palestínumenn aðrir
voru barðir til óbóta í Jabalja, þar
á meðal 9 ára gömul stúlka. í
fyrradag skutu fsraelsmenn
hálfþrítuga konu til bana á sömu
slóðum.
Palestínumenn sem tíðinda-
menn Reuters tóku tali á her-
teknu svæðunum í gær sögðust
vera áfram um að fundur þeirra
Reagans og Gorbatsjovs í
Moskvu heppnaðist hið besta.
Næðu þeir santningum um frið og
eyðileggingu vopna hlyti það að
stuðla að samskonar þróun í
Austurlöndum nær. Reuter/-ks.
Ronald Reagan er mikill áhuga-
maður um mannréttindi í
Sovétríkjunum, sem kunnugt er,
og í gær, á öðrum degi heimsókn-
ar sinnar í Moskvu, átti hann
fund með fjölda andófsmanna í
bandaríska sendiráðinu. Veittist
hann þar að Gorbatsjov og fé-
lögum fyrir að hafa ekki enn kom-
ið réttindamálum þegna sinna í
nægilega gott horf.
Auk fundar þessa var tvennt á
dagskrá Bandaríkjaforseta í gær.
Hann heimsótti sögufrægt
klaustur, og hvatti þar ráðamenn
til þess að virða trú þegnanna, og
snæddi að lokum kvöldverð í
Kreml.
Á fundi sínu með sovéskum
andófsmönnum mælti Reagan:
„Við megum aldrei slá slöku við í
baráttunni fyrir réttindum
manna, virðingu og helgi einstak-
linga. Við megum ekki unna okk-
ur hvíldar heidur verðum við að
halda áfram því ávallt er og verð-
ur verk að vinna.“ Orðum þess-
um var einkar vel tekið af andófs-
mönnum sem risu úr sætum og
klöppuðu ræðumanni lof í lófa.
Prír úr þeirra hópi kváðu sér
hljóðs og bar þeim öllurn saman
um að hefði Ronald Reagan ekki
lagt lóð sitt á vogarskálarnar
væru Sovétríkin óbreytt frá því á
mektardögum Brésnevs.
Pað þarf náttúrlega ekki að
taka það fram að sovéskum
valdsherrum geðjast lítt að öllu
þessu mannréttindatali Reagans.
Höfðu nokkrir þeirra á orði í gær,
áður en Bandaríkjaforseti fund-
aði með andófsmönnum, að ræða
hans yrði án efa ósmekkleg,
jafnvel gróflega ögrandi. Að
fundi loknum sagði Gennady
Gerasimov, blaðafulltrúi utan-
ríkisráðuneytisins, um gesti Re-
agans að það hefði ekki beint ver-
ið hægt að kalla þá „rjóma sam-
félagsins, eiginlega þvert á móti. “
Sovétríkin
í ræðu sem Gorbatsjov gest-
gjafi flutti gesti sínum til heiðurs í
gærkveldi vék hann óbeint að
áhuga hans á mannréttindum
sovétþegna. Kvað hann réttast og
best að ríkin tvö héldu sam-
skiptum sínum góðum „án þess
að vera sýknt og heilagt að pré-
dika yfir hausamótum hvors ann-
ars eða troða eigin viðhorfum og
gildismati uppá hitt.“ Best væri
að forðast að gera vandamál í
Sovéskir þegnar á Rauða
torginu en Bandaríkjafors-
eti gerði réttleysi þeirra að
umtalsefni ígær. Á
innfelldu myndinni ræða
þeirsaman, Reagan og
Gorbatsjov.
einkalífi og fjölskyldu að tilefni
illdeilna þegar vel mætti komast
hjá slíku með örlítilli háttvísi.
Hinn kunni andófsmaður og
nóbelsverðlaunahafi, Andrei
Sakharov, kvaddi sér hljóðs í gær
og greindi frá því að utanríkis-
ráðuneytið hefði boðið sér að
ávarpa fréttamannafund sem
haldinn verður þann 3.júní, dag-
inn eftir að Reagan heldur af
landi brott. Sakharov hefur lýst
því yfir að hann sé „gagnrýninn
fylgismaður" umbótastefnu Gor-
batsjovs. Það er kannski ástæðan
fyrir því að hann var ekki á nreðal
gesta Bandaríkjaforseta í gær?
Andrei Sakharov kvað sér ekki
hafa verið boðið á fund Reagans
með sovéskum andófsmönnuni!
Öll þessi mannréttindaumræða
skyggði gersamlega á þá gleði-
legu staðreynd að leiðtogunum
og hjálparkokkum þeirra hefur
orðið all nokkuð ágengt í afvopn-
unarviðræðum. Þeir Gerasimov
og Charles Redman, talsmaður
bandaríska utanríkisráðuneytis-
ins, funduðu í sameiningu með
fréttamönnum í gær.
Þeir höfðu frá ýmsu að segja.
Góðar líkur væru á því að leiðtog-
arnir semdu unt að láta hvor ann-
an vita af því með fyrirvara ef þeir
hygðust sprengja í tilraunaskyni.
Nokkuð hefði miðað áleiðis í við-
ræðum um helmingsfækkun
langdrægra kjarnvopna. Fleira
var nefnt og þótti sæta tíðindum.
Reagan og Gorbatsjov halda
viðræðum sínum áfram í dag og á
rnorgun en þá munu þeir enn-
fremur afhenda hvor öðrum ein-
tök af samningi sínum um
eyðingu meðaldrægu kjarn-
flauganna. Þeir undirrituðu hann
sem kunnugt er á Washington-
fundinum í desember síðastliðn-
um en nú er hann fullgildur þar
eð hann hefur verið staðfestur af
þjóðþingum beggja. Reuter/-ks.
fíoris Jeltsín létgamminn geisa í viðtali við fréttamenn BBC ígær
Boris Jeltsín fullyrti í gær að
Jegor Lígatsjov, næst valda-
mesti maður kommúnistaflokks-
ins og aðal „hugmyndafræðing-
ur“ hans, væri til óþurftar og færi
best á því að hann léti af cmbætti.
Jeltsín sagði ennfremur að hann
hefði orðið mjög vonsvikinn þeg-
ar hann varð þess áskynja í fyrra
að Gorbatsjov aðalritari myndi
ekki standa með sér í glímunni við
ihaldssama miðstjórnarfélaga.
Fremur hljótt hefur verið um
Jeltsín í Sovétríkjunum frá því
hann var rekinn úr embætti for-
manns Moskvudeildar komntún-
istaflokksins í nóvember og gerð-
ur að fyrsta vararáðherra bygg-
ingamála. Fréttamönnum BBC
sem staddir eru í Moskvu vegna
leiðtogafundarins tókst þó að
grafa hann upp á dögunum og
féllst hann á að svara nokkrum
spurningum þeirra.
Þeir inntu hann fyrst álits á því
hvort Lígatsjov væri ekki þránd-
ur í götu nýsköpunarstefnu Gor-
batsjovs, hvort hún stæði ekki og
félli með því að hann hyrfi af svið-
inu.
„Þetta veltur náttúrlega á við-
horfi miðstjórnarinnar. En það
myndi vitaskuld hraða umbóta-
starfinu og gera það markvissara
Boris Jeltsín, til vinstri, og fjandi hans, Jegor Lígatsjov.
ef annar maður væri skipaður í
stöðu hans.“ Fréttamennirnir
voru ekki ánægðir með þetta svar
en þegar þeir báðu Jeltsín um
skýr svör, hvort reka ætti Lígat-
sjov, svaraði hann stutt og lag-
gott: „Já“.
Jeltsín kvað villu sína hafa ver-
ið fólgna í því að skapa úlfúð í
flokknum á óheppilegum tíma,
skömmu fyrir hátíðahöldin miklu
í tilefni sjötugrar byltingar.
„Höfuð mistök mín voru þau að
gagnrýna forystu flokksins á
þessum tíma.“ Hann kvað flugu-
fregnir um að hann hafi skammað
eiginkonu aðalritarans, Raísu, í
ræðunni frægu vera úr lausu lofti
gripnar.
Fréttaskýrendur segja ólíklegt
að Jeltsín komi að máli við er-
lenda fréttamenn og veitist að
öðrum valdamesta manni SoVét-
ríkjanna nema að hafa einhvers-
konar baktryggingu frá Gorbat-
sjov og félögum hans í forystu-
sveitinni. Máski hefði hann heim-
ildir fyrir því að embættisdagar
Lígatsjovs væru taldir.
Reutcr/-ks.
Burt með Lígatsjov!
Þriðjudagur 31. maí 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 1S