Þjóðviljinn - 13.06.1988, Blaðsíða 6

Við rœktum €
Forustumenn Verkamanna-
sambands íslands sem skrif-
uðu undir kjarasamning við
atvinnurekendur á dögunum
hafa hlotið harða gagnrýni,
bæði frá almennum félögum
verkalýðshreyfingarinnar og
fráýmsum stjórnmálamönn-
um, sem lýst hafa verkalýðs-
forystuna “óhæfa“ um að
tryggja þeim lægstlaunuðu
mannsæmandi laun. Þröstur
Ólafsson, framkvæmdastjóri
Dagsbrúnar, var einn þeirra
sem mælti með samþykkt
samningsins. í eftirfarandi
viðtali segir Þröstur að vandi
verkalýðshreyfingarinnar sé
ekki sá að ná fram miklum
kauphækkunum, heldurað
tryggja að kaupaukinn dugi til
raunverulegra kjarabóta. Sú
trygging náist ekki við samn-
ingaborðið, heldur sé hún pól-
itískurvandi, þarsemábyrgð-
in hvíli fyrst og fremst á
stjórnmálamönnunum. Óá-
nægjan með kjarasamning-
ana sé ekki fyrst og fremst
vegna kaupsins, heldur sé um
að ræða uppreisn gegn því fé-
lagslega misrétti sem óheft
markaðshyggja, lánskjara-
vísitalan og skattastefnan hafi
leitt af sér og rekja megi með-
al annars til pólitískrar sundr-
ungar verkalýðsflokkanna,
sem hafi skilið verkalýðs-
hreyfinguna eftir á berangri.
Þröstur, hvers vegna mœltuðþið
með því að verkafólk samþykkti
samning ykkar við VSÍ?
-Við mæltum með því að þessi
samningur yrði samþykktur
vegna þess að við töldum að ekki
yrði náð lengra við samninga-
borðið. Það var samdóma álit
allra sem að samningnum stóðu.
Því var ekki um annað að ræða en
að slíta viðræðunum án niður-
stöðu eða gera samning og bera
hann undir atkvæði.
Ég var einn þeirra sem taldi
rétt að ganga frá samningnum
meðal annars vegna þess að í
þessum samningi eru ýmis mikil-
væg ákvæði sem við höfum barist
fyrir árum saman. Þá var gerður
samningur fyrir hópa sem enga
samninga hafa haft og náðist
þannig allgóður árangur fyrir
láglaunahópa eins og fólk í ræst-
ingu og mötuneytum. Innan
Verkamannasambandsins hafa
verið skiptar skoðanir um stöðu
einstakra launahópa og andstað-
an gegn samningnum hefur verið
mest hjá fiskverkafólki. Við hjá
Dagsbrún höfum talið okkur
skylt að leggja áherslu á það fólk
sem er á okkar samningssvæði,
en meirihluti okkar fólks er utan
við fiskvinnsluna. Úti á lands-
byggðinni horfir þetta öðruvísi
við og þar er áherslan nær ein-
vörðungu á kjör fiskverkafólks.
Fiskverkafólk hefur búið við
annars konar launakerfi en ann-
að verkafólk, og það er auðvelt
að sýna fram á að fískverkafólk er
ekki hornreka innan Verka-
mannasambandsins. Þótt bygg-
ingarverkamenn hafí til dæmis
hækkað úr 29.975 krónum í 35-
40.000 krónur, og hafi fullar
aldurshækkanir, þá eru bæði þeir
og þungavinnuvélamenn enn
með lægri umsamin heildarlaun
fyrir 8 klst. dagvinnu en t.d. físk-
vinnslan. Ef Verkamannasamb-
andið vill lifa af sem heildar-
samtök verkafólks þá verður að
tala af fullri hreinskilni innan
þess um umsamin laun fyrir 8
klst. vinnu, óháð því eftir hvaða
launakerfi er greitt.
-Því hefur hins vegar verið hald-
ið fram af mörgum að bónus-
greiðslur í fiskvinnunni komi
þessu ekki við, þar sem bónusinn
sé greiðsla fyrir umframvinnu.
Hvernig telur þú rétt að gera slíkan
samanburð?
-Eina marktæka viðmiðunin
sem hægt er að hafa er greidd
laun fyrir 8 klst vinnudag. Bónus-
kerfið er annað launakerfi en
tímakaupið og ef bónus-
greiðslnanna nyti ekki við væri
grunnurinn sem miðað er við ein-
faldlega hærri. Allt eru þetta
tekjur sem verður að skoða í sam-
hengi við önnur launakerfi. Það
dregur þó ekki úr þeirri skoðun
minni að fiskverkafólk eigi að
hafa góðar tekjur.
-En álagið í bónusvinnunni, á
ekki að taka tillit til þess?
-Það dregur enginn í efa að
álagið í bónusvinnunni er mikið.
En ég þekki reyndar fáa vinnu-
staði þar sem vinnuálagið er ekki
mikið og ekki er reynt að hafa
eins mikið út úr vinnuaflinu og
hægt er. Það er til dæmis ekki
síður álag við höfnina eða í tækja-
vinnunni en í fiskvinnslunni. Við
hjá Dagsbrún erum líka með akk-
orðskerfi sem byggja á lágum
grunntaxta en gefa engu að síður
allgóðar tekjur.
-Nú hafa verið uppi raddir um
það meðal fiskvinnslufólks að
segja sig úr Verkamannasamband-
inu og stofna eigið samband. Telur
þú að það gœti skilað fiskverka-
fólki betri árangri?
-Ég hef ekki trú á því að það
skilaði miklum árangri fyrir fisk-
verkafólk. Það skilaði hins vegar
kannski meiru fyrir þá sem eftir
sætu innan Verkamannasam-
bandsins, því þeir hefðu þá
óbundnari hendur til þess að
sækja bætt laun í þær atvinnu-
greinar sem skila að jafnaði betri
afkomu en fiskvinnsían.
-Hvernig skýrir þú þessa miklu
óánœgju sem komið hefur upp
meðal fiskverkafólks með þessa
samninga?
-Væntingamar voru meiri í
þessum hópi og þar höfðu menn
reist markið hærra, sérstaklega
hvað varðaði starfsaldurshækk-
anir. Svo er það auðvitað stað-
reynd, að þótt tekist hafi í tímans
rás að byggja upp launakerfi hjá
fískvinnslunni sem gefur hærri
tekjur en víðast hvar annars stað-
ar innan Verkamannasambands-
ins, þá erum við engu að síður að
tala um lág laun, og samanburð-
urinn sem þetta fólk hefur við
aðra hópa í þjóðfélaginu sýnir að
heildartekjur fiskvinnslufólks
eru lágar miðað við það sem ger-
ist í þjónustugreinunum, innan
iðnaðarins og sums staðar í opin-
bera geiranum.
Reiðin út í kjarasamningana er
að mínu mati ekki síður þjóðfé-
lagsleg en kjaraleg. Þjóðfélagið
hefur tekið stakkaskiptum frá
vordögum 1983. Það voru teknar
tvær afdrifaríkar ákvarðanir af
þáverandi ríkisstjórn. Annars
vegar var ákveðið að keyra verð-
bólguna niður með afnámi vísi-
tölubindingar og launaskömmt-
un, hins vegar var ákveðið að
opna hagkerfið fyrir nýfrjálshyg-
gjunni og tengja allar efnahags-
ákvarðanir dutlungum markað-
arins. Þetta skapaði mjög mikið
misræmi á milli þegna þessa lands
og síðan dundi á síðasta ári yfir
suðvestur-hornið einhver sú
mesta spenna sem um getur, þar
sem laun sumra stétta stórhækk-
uðu og sumir veltu sér upp úr gó-
ðærinu á meðam það fólk sem var
á föstum launatöxtum, þar með
talið fiskverkafólkið, stóð í stað.
Þá má ekki gleyma hlut lánskjar-
avísitölunnar, sem hefur leitt af
sér stórtæka eignaupptöku hjá
launafólki sem er að koma sér
upp húsnæði. Hún hefur gert
sæmilega bjargálna fólk að ör-
eigum. Þetta hefur valdið því að
fólk í verkalýðsstétt telur þjóðfél-
agskerfið sér andsnúið og að allar
ákvarðanir þess séu í raun því
andsnúnar. Verkafólki finnst það
hafí verið skilið eftir úti á klakan-
um þar sem það geti litla björg sér
veitt. Þetta er pólitískt mál en
ekki mál sem leyst verður með
kjarasamningum.
-Nú hafa þcer raddir heyrst á
alþingi að verkalýðsforystan sé
ekki lengurfcer um að tryggja þeim
lœgst launuðu mannscemandi
kjör. Eru stjórnmálamennirnir
þarna að kasta sinni ábyrgð yfir á
herðar verkalýðsforystunnar?
-Já, því er ekki hægt að neita.
Okkar mesti vandi í verkalýðs-
hreyfingunni er ekki sá að hækka
launin. Heldur sá að tryggja að
hægt sé að kaupa eitthvað meira
fyrir þann kaupauka sem samið
er um.
Stjórnmálamennirnir hafa
skilið þetta land eftir á miklum
vergangi efnahagslega, og það er
furðulegt að sjá hvað sjálfsblekk-
ing þeirra og kokhreysti getur
verið mikil þegar þeir hreykja sér
á háan hest og ávíta okkur fyrir
slæma frammistöðu ef okkur
tekst ekki að rækta fjölskrúðugan
blómagarð á þeirri eyðiströnd
sem þeir hafa skilið eftir sig.
Ef þeir hefðu fyrir löngu síðan
haft skilning og vit til að stjórna
þessu landi með heildarhagsmuni
í huga en ekki hugsað stöðugt út
frá hagsmunahópum og kjör-
dæmum, ef þeir hefðu borið gæfu
til þess að koma í veg fyrir verð-
bólgutímabilið og stjórnlausa of-
fjárfestingu með meðfylgjandi
erlendri skuldasöfnun, ef þeir
hefðu gert skipulegan uppskurð á
sjávarútveginuin og landbúnað-
inum, þá værum við ekki í
neinum vanda með að semja um
góð laun fyrir okkar félagsmenn.
Það er sárt að þurfa að segja það,
en íslenskir stjórnmálamenn hafa
reynst lánlausir við að stjórna
þessu landi og verkafólk fær að
súpa seyðið af því.
-Nú hafa komið fram á alþingi
hugmyndir um lögbindingu lág-
markslauna og neikvceðan tekju-
skatt til þess að tryggja hag þeirra
Uegst launuðu. Eru þessar hug-
myndir til bóta að þínu mati?
—Út af fyrir sig geta báðar þess-
ar tillögur bætt stöðu tiltölulega
lítilla hópa sem hafa klemmst á
milli stafs og hurðar í þeim
launakerfum sem hér ríkja. En
hér yrði um takmarkaðan hóp að
ræða sem tryggja þyrfti 42.000 kr.
laun fyrir 8 klst. vinnu. Jafnvel
þótt slík lagasetning tryggði ekki
nema einum manni slík iaun þá
væri hún þess virði á meðan hún
skerti ekki afkomumöguleika
hinna.
Ég er hins vegar almennt
beirrar skoðunar að menn eigi að
skipta með sér verkum. Ég held
að stjómmálamennirnir ættu að
einbeita sér að því verkefni að
stjórna landinu, í stað þess að
gerast verkalýðsforingjar og
breyta flokkunum í verkalýðsfé-
lög.
-Felur lögbinding lágmarks-
segir Þröstur Ólafsson framk
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 13. mars 1988