Þjóðviljinn - 13.06.1988, Blaðsíða 13

Linda Ronstadt
tœmir
mexíkanska
arfleifð úr
pokahominu
Linda Ronstadt hefur margt
og margvíslegt sungið um
dagana: ameríska sveitatón-
list, rokk, popp, ballöður, al-
veg ekta yfirþyrmandi sæta
Hollýwood-músik og nú bætir
hún einum stílnum við - mex-
íkanskri sönghefð og söngv-
um sem hún hefur lært alltfrá
barnæsku af föður sínum sem
þess lenzkur er. Og eins og
annað sem Linda hefurfeng-
ist við er það gert með hand-
bragði fagmannsins, en líka
með þeirri atorku og alúð sem
miklar hugmanneskjur hafa
yfirað ráða... hugurfylgirhér
sem sagt máli og fag-
mennsku, sem stundum vill
reyndar vanta í samfylgd með
því síðarnefnda hjá hinu flink-
astafólki. En lítum lauslegaá
nokkuræviatriði Lindu áður
en frekara hrós verður skráð
um þessa hennar nýju plötu
sem út kom í fyrra og heitir
Canciones de mi padre.
Linda Ronstadt fæddist 15. júlí
1946 í Tuscon Arizona og það af
henni sem ekki er mexíkanskt er
þýskt. Auk mexíkanskra þjóð-
laga sem pabbi hennar lék ósjald-
an á gítar og söng, ólst hún upp
við að syngja lög sveitalagagarps-
ins Hanks Williams og rokkkóng-
sins Elvis Presley, og skilst manni
á bokum að mikið hafi verið og sé
sungið í hennar fjölskyldu. í
menntaskóla var Linda t.d. í
söngtríói með einum bræðra
sinna og einni systra og skemmtu
þau í heimabæ sínum, Tucson
sem haft hefur verið eftir Lindu
að hafi verið alveg drepleiðin-
legur staður. Ekki notaði Linda
þó fyrsta tækifæri til að komast
þaðan til að reyna fyrir sér sem
söngkona í Los Angeles eins og
hún fékk boð um, ekki fyrr en
hún hafði lokið einu semestri í
Háskólanum í Arizona. Það var
árið 1964 og gekk hún þá í þjóð-
lagatríóið The Stone Poneys.
Fljótlega var Lindu boðinn samn-
ingur sem sólóstjörnu, en hún af-
þakkaði af tryggð við félaga sína,
og þau höfðu reyndar áður af-
þakkað boð um að komast á
plötusamning hjá Mercury-
fyrirtækinu sem vildi koma þeim
á markað sem „surf“-hljómsveit
á la Beach Boys.
Loks endaði þó með þá að tríó-
ið flosnaði upp, gaf reyndar út
eina plötu sem mun hafa verið
misheppnuð tilraun til að kynna
þau sem eins konar Hollywood-
útgáfu af Peter, Paul og Mary. Á
næstu plötu var eitt lag sem
komst inn á Topp 20, Different
Drum, eftir Monkees-manninn
Mike Nesmith, og var þá hresst
upp á Stone Poneys og þau send í
hljómleikaferðalag, reyndar sem
opnunaratriði fyrir stærri nöfn.
Ekki gekk það þó til frægðar og
enn hætti tríóið og var Linda
skilin ein eftir í súpunni, með
hálfkláraða plötu og samning um
að gera fleiri. Var það upphafið
af 5 ára basli Lindu við umboðs-
menn, upptökumenn og hljóð-
færaleikara, að ná í góða músík-
anta (sem á tímabili voru Eag-
les). f lok ársins 1972 var hún
stórskuldug og þurfti að borga
tveim umboðsmönnum þóknun
vegna samninga sem illa var að
staðið og henni auðvitað í óhag.
Hagur hennar fór ekki að vænk-
ast fyrr en hún hitti Peter Asher,
annan Bretann í Peter og Gor-
don, sem hafði snúið sér að plötu-
upptökustjórn í stað söngsins.
Það var árið 1973 og tók hann að
sér að ljúka við plötuna Don’t cry
now sem hafi verið 3 ár í bígerð,
undir stjórn þriggja pródúsenta
og kostnaður orðinn 150 þúsund
dollarar! Þessi plata varð
kveikjan að velgengni Lindu sem
söngkonu og Capitol-fyrirtækið
ákvað að auki að gefa út safn-
plötu með lögum sem hún hafði
sungið inn á áður, og var hún
nefnd eftir smellinum Different
Drum.
Ekki ætla ég að rekja frekar
frægðarsögu Lindu Ronstadt sem
kántrý-rokk-poppstjörnu á átt-
unda áratugnum, en kannske
nefna að strax á fyrstu plötunni
sem þau Peter Asher unnu saman
að kom fram það sem þykir vöru-
merki samstarfs þeirra: snjallt
lagaval sem fólst í blöndu af
gömlum lögum, t.d. eftir Buddy
Holly og Chuck Berry, og lögum
eftir þá nýja höfunda, eins og El-
vis Costello; og svo stúdíóvinnu-
brögð í hæsta gæðaflokki, hvort
sem um er að ræða á tæknilega
sviðinu eða því tónlistarlega.
Reyndar er Linda Ronstadt dáð
meðal þeirra músíkanta sem
leikið hafa með henni, hvort sem
er í stúdíói eða á sviði, fyrir próf-
essjónalisma og músíkalitet. Til
að byrja með var hún reyndar af-
skaplega feimin á sviði, en það
rjátlaðist af henni með tímanum,
enda kannski styrkur í að verða
eins konar sex-symbol...? ... og
þó, slíkt virðist vera heldur fjar-
lægt persónu Lindu Ronstadt,
þótt umboðsmönnum hennar
hafi vel tekist að koma þeirri
ímynd inn hjá almenningi... þá
var líka mikið talað um það á
tímabili að hún væri í tygjum við
Jerry Brown, ríkisstjóra Kalif-
orníu, og komst hún þessvegna
ásamt honum á forsíðu Time.
Minna hefur verið haldið á lofti
dyggum stuðningi hennar við
konur í músíkstétt sem felst í nán-
um vinskap þeirra í millum og
dyggu stuðningskvennakerfi í
þessum mikla karlabransa.
Ávöxtur þessa vinkvennafélags
er t.d. platan sem Linda söng inn
á með Dolly Parton og Emmylou
Harris og út var gefin fyrir 2
árum. Þetta var reyndar næstum
10 ára gömul hugmynd, sem ekki
varð að veruleika fyrr. Plata þessi
sýnir annars glöggt hversu gífur-
lega góð söngkona Linda er,
hvort sem hún er forsöngvari eða
syngur bakrödd.
Þá snúum við baki við mestum
frægðarferli Lindu, en rétt er að
nefna plötur þær sem Linda söng
inn á við undirleik hljómsveitar
eins frægasta hljómsveitarstjóra
Bandaríkjanna sem lést fyrir
fáum árum, Nelsons Riddle,
gömul bandarísk dægurlög og
sum vel sykruð. Þar með sagði
Linda að hún væri hætt að syngja
popp og rokk en, sem betur fer,
stendur hún varla við það og
finnst mér platan með Dolly og
Emmylou vera til marks um það.
Eni þá erum við loks komin til
Mexíkó.
Á þessari plötu með söngvum
föður síns syngur Linda auðvitað
allt á frummálinu, spænsku Mex-
íkana, en textarnir fylgja með á
innra umslagi bæði á spænsku og
á ensku auk skýringa frá Lindu
með hverju lagi - Vísnavinir
hefðu ekki gert betur! Þetta eru
13 lög, sum sem Linda lærði af
föður sínum og svo önnur sem
hún hefur rekist á vegna eigin
grúsks og gífurlegs áhuga á mex-
íkanskri sönghefð. Textarnir
fjalla um ást, óhamingju, gleði,
söknuð... ekkert óvenjulegt með
það... en þessi músík er svo upp-
full af landinu þaðan sem hún er
ættuð að manni finnst áþreifanleg
í ofanálag moldin þaðan og sól-
in... og svo líka svartskeggjaðir
karlar með kringlótta barðastóra
hatta... Linda er náttúrulega í að-
alhlutverki og Peter Asher er við
stjórnvöl, en allir undirleikarar
eru mexíkanskir og með sér í
stjórninni og örugglega jafnfætis
hefur Pétur Ruben nokkurn Fu-
entes sem útsetur og stjórnar, og
auk þess trompetleikarann José
Hernandez sem mætt hefur með
góðan part af ættinni til frekari
undirleiks... þá er þarna líka
aukaliðsauki úr Ronstadt-
ættinni, Mike og Pete, bræður
Lindu, raula með henni, og
sömuleiðis systkinabarn hennar,
hin 17 ára Mindy, sem syngur
með stóru frænku tvíræða
drykkjuvísu. Með þeirri vísu
lætur Linda þess getið í útskýr-
ingum að þrátt fyrir að hún sé
sjálf alræmdur templari hafi hún
fallið fyrir lagi og texta, sem hún
útskýrir örlítið, svona rétt til að
við skiljum falið klámið, og hún
bætir því við að frænkan bæti
yndislegu sakleysi við þennan
annars sukksama texta... ég sé
ekki betur en þetta sé sama að-
ferð og Megas viðhefur á Loft-
mynd, þar sem Björk og Inga
systir hennar syngja englarödd-
um á bak við lífsreynda rödd og
texta höfuðpaursins. En börnin
mín, þá má þetta bara ekki verða
lengra, og nýt ég þess bara að
segja í lokin að þetta er alveg ein-
stök plata og þjóðleg á mexíkan-
ska vfsu. Þá gíeður það mig að
geta stungið því upp í eyru þeirra
sem finnst Linda heldur ómerki-
legur amerískur poppari, að hún
er alveg meiriháttar söngkona,
og þar að auki þannig persóna að
hún hefur metnað gagnvart sjálfri
sér til að færa út kvíarnar og fást
við eitthvað óvenjulegt fyrir dæg-
urlagasöngkonu... þótt það sé
vart vænlegt fyrir bankabókina.
A
Linaa 1975
f Limasol á suðurströnd Kýpur er
fjölskrúðugt mannlíf, jafnt að nóttu
sem degi. Það er því engin tilviljun
að æ fleiri af yngri kynslóðinni telja
Kýpur einn skemmtilegasta sumar-
leyfisstaðinn við Miðjarðarhafið.
2-3 vikur, áætlunarflug um
Amsterdam, íslenskur fararstjóri.
Verð frá 40.916 kr.*
4 í íbúð 48.336 kr.
2 í íbúð 51.516 kr.
FERDASKRIFSTOFAN
NYR STAÐUR
* Hjón med 2 börn 0-12 ára.
Suðurgötu 7
S.624040