Þjóðviljinn - 14.06.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
KLIPPT OG SKORIÐ
Yfirvofandi
álver
Hugmyndir um byggingu nýs áivers viö Straumsvík eru
lengra á veg komnar en margir hafa áttaö sig á. Gert er ráð fyrir
aö nýtt álver meö 180 þúsund tonna framleiðslugetu á ári taki til
starfa í áföngum á árunum 1992 til 1994. Gífurlegt fjármagn
þarf til að reisa slíka verksmiðju og er áætlaö aö fjárfestingin
muni nema um 500 miljónum Bandaríkjadala eöa um 22 milj-
öröum íslenskra króna. Áætlað er aö kostnaöur vegna nýrra
virkjana nemi jafnháum upphæðum þannig að samtals yrði um
aö ræöa fjárfestingar fyrir á milli 40 og 50 miljaröa króna.
Ljóst er aö hér er um svo mikil umsvif aö ræöa aö áhrifin á
íslenskt efnahagslíf meðan á byggingartíma stendur skipta
sköpum. Mikil hætta er á að slíkar stórframkvæmdir geti
skapað spennu sem gæti haft mjög óheppileg áhrif á efna-
hagslífiö en mótstööukraftur þess er reyndar heldur bágborinn.
Umfang áætlaðra fjárfestinga viö nýtt álver og nýjar virkjanir
sést vel með samanburði viö framkvæmdagetu opinberra að-
ila á (slandi. Taliö er aö á yfirstandandi ári muni ríki og
sveitarfélög leggja samtals 12,5 miljaröa króna til byggingar
skóla, sjúkrahúsa, hafna, flugvalla og vega um allt land. Áætl-
uö fjárfesting vegna nýs álvers og nýrra virkjana er fjórum
sinnum meiri.
Hætt er við að veruleg þensla geti orðið á peninga- og
vinnumarkaði og þá einkum á höfuöborgarsvæðinu. Menn
óttast að sjálfkrafa viöbrögð viö slíkri þenslu gætu falist í veru-
legum samdrætti annarra fjárfestinga um allt land. í Ijósi þeirra
atburöa, sem orðiö hafa á þessu sviöi á undanförnum árum, er
full ástæöa til aö óttast frekari samdrátt í fjárfestingum úti á
landi ef miklar framkvæmdir veröa á Reykjavíkursvæðinu. Af
þessum sökum telja sumir þaö síöur en svo sjálfsagt mál að
nýtt álver rísi á höfuðborgarsvæðinu, eigi yfir höfuö aö Ijá máls
á því að nýtt álver rísi hér á landi. En umræður um staðsetningu
nýs álvers hafa verið undarlega litlar á síðustu misserum.
Það hefur heldur ekki verið rætt ýkja mikiö um hvar næst eigi
að byggja stórvirkjun. Þegar iðnaöarráöherra var á alþingi í
vetur spuröur eftir því hvaöa áætlanir væru uppi um byggingu
raforkuvera í tengslum viö nýtt álver, kom í Ijós aö Landsvirkjun
á í fórum sínum nokkra verkhannaöa virkjunarkosti auk Blönd-
uvirkjunar sem er í smíðum. Hjá ráðherra kom fram að enginn
einn kostur hefði enn verið valinn endanlega. Þessir virkjunar-
kostireru vatnsaflsvirkjanirá Þjórsársvæðinu, svo sem stækkun
Búrfellsvirkjunar ásamt síðasta áfanga Kvíslaveitu, Sultartang-
avirkjun, virkjun fallsins milli Þórisvatns og Sigölduvirkjunar,
þ.e. Vatnsfellsvirkjun, Fljótsdalsvirkjun og Villinganesvirkjun.
Auk þess ræddi ráðherrann um jarögufuvirkjanir á Nesja-
völlum og á Reykjanesi.
Flestar eru þessar virkjanir á núverandi virkjanasvæöi. Og
það má reyndar telja víst að veröi ekki tekin meövituð byggða-
pólitísk ákvörðun um staðsetningu virkjunar, þá mun næsta
stórvirkjun verða á Þjórsár-Tungnársvæðinu.
Umræður um staðsetningu álvers og virkjunarstað næstu
stórvirkjunar hafa verið undarlega hljóðlátar. Það er því líkast
sem almenningur átti sig ekki á því að með hverjum deginum
styttist í að teknar verði þær ákvarðanir í þessum málum að
ekki verði stigið til baka.
Eftir upplýsingum frá iðnaðarráðuneytinu að dæma er búið
að ákveða að Straumsvík skuli verða fyrir valinu. Þar á að setja
niður nýtt álver. Hvaða sjónarmið réðu því vali? Hverjir tóku þá
ákvörðun? Undir hverja var hún borin?
Eðlilegt hefði verið að fyrir opnum tjöldum hefði verið leitað
svara við ýmsum spurningum sem snerta þetta mál. Hver
verður t.d. arðsemi nýrrar álbræðslu og verður hún þjóðhags-
lega hagkvæm? Hvaða áhrif mun bygging hennar og bygging
tilheyrandi orkuvera hafa á íslenskt efnahagslíf? Hver verða
áhrifin á byggðaþróun?
( vetur lögðu þingmenn Alþýðubandalagsins til að skipuð
yrði nefnd sem færi ofan í þessi mál. Sú málsmeðferð hefði án
efa orðið til að eyða margs konar tortryggni úr huga almenn-
ings.
ÓP

Forsetakjör
Nú er aðeins tæpur hálfur
mánuður til kosninga þar-
sem þjóðin velur sér forseta
í fjórða sinn í lýðveldissög-
unni, og ber þó ekki á kosn-
ingaundirbúningi að neinu
ráði, sem sjálfsagt skýrist af
því að Sigrún Þorsteinsdótt-
ir er ekki talin hafa neina
möguleika gegn Vigdísi
forseta.
Umræður manna á meðal
um kosningarnar annan
laugardag hafa ekki verið
áberandi ídagblöðunum, en
í landsbyggðarpressunni
hefur forsetakjörið hinsveg-
artekið meira rúm.
Þau skrif hafa fæst falist í
samanburði frambjóðenda
eðahyilingu þeirra, þótt
nokkurblaðannahafi sjálf
beint eða óbeint lýst stuðn-
ingi sínum við Vigdísi, -
heldur er hlutverk forsetans
á dagskrá, - og raunar í
mestum mæli kosningarnar
sjálfar.
Kosningar,
kosningar...
Þannig bendir ísafjarðar-
blaðið Bæjarins besta á að
þetta sé þriðja kosningaárið
í röð, og þykir heldur vont:
Sveitarstjórnar-,
Alþingis-, og
nú forsetakosningar
„Árið 1986 var kosið til
sveitarstjórna, í fyrra, 1987,
til Alþingis, og nú 1988 fara
fram forsetakosningar. Þótt
menn deili sennilega ævin-
lega um niðurstöður kosn-
inga, að minnsta kosti ágæti
þeirra, er ljóst að sigurveg-
ari síðustu forsetakosninga,
frú Vigdís Finnbogadóttir,
hefur staðið sig með stakri
prýði. Hún hefur verið sómi
Islands á erlendri grundu og
vakið athygli á fámennri
þjóð á norðurhjara. Hún
hefur verið forseti allrar
þjóðarinnar og þær raddir
sem fundu að því að hún
hefði einungis rúman þriðj-
ung atkvæða að baki sér
þögnuðu fljótt. Að sjálf-
sögðu er það ekki vegna
þess að reglurnar séu algóð-
HÁKUR ...
í sumai eru líðin átta ár frá |
því að Vigdís Finnbogadóttir|
var kjörin lorseti lýðveldisins
fslands. Þá voru fjórir þjóð-
kunnir og mætir rncnn f kjöri
til þessa helsta og virðingar-
,mesta embættis þjóðarinnar,
þrír karlar og ein kona. Hún
varö fremst meöal jafningja
og hlaut 33,6% greiddra at-
kvæöa eða aíls 43.530. Sá sem
BÆJARINS BESTA
ar en þær eru ramminn sem
lýðræðinu eru settar á þessu
tiltekna sviði.
Öllum er ljóst að þrátt
fyrir ýmsa annmarka sem
finna má á framkvæmd lýð-
ræðis í okkar ágæta landi þá
er það einmitt sú undir-
staða, sem setur íslendinga í
þann flokk minnihluta íbúa
j arðarinnar, sem er svo lán-
samur að búa við þessi
mannréttindi, að geta valið.
En ætli menn sér að mis-
túlka þetta frelsi eða snúa
því upp í andhverfu sína
með því einu, að skapa sér
tilefni til kosninga í þeim til-
gangi einum að helga meðal-
ið, þá er rétt að staldra við.
Grikkir töluðu um skrflræði
þegar ábyrgð á lýðræðinu
lautílægrahaldi."
Tvöprosent-regla?
BB helduráfram:
„Þjóð sem gengur til
kosninga 1990, en þá verður
kosið til sveitarstjórna,
hlýtur að leiða hugann að til-
gangi kosninga.
Þingkosningar eru nýaf-
staðnaríDanmörku. Þar
hvarf af þingi einn flokkur,
sem ekki náði tilskildu lág-
marki eða 2% atkvæða.
Einhver takmörk hljóta
að vera fyrir þátttöku í fram-
boði j afn vel, og nær væri að
segja ekki síður, þegar í hlut
á helsta virðingarembætti ís-
lenska lýðveldisins.
Alþingismenn hljóta að
leiða hugann að stjórnar-
skrárbreytingu í þá veruna
að gera kröfu til fleiri
meðmælenda forsetafram-
boðsennúer.
Hagstofan áætlar að
173.800 menn hafi
kosningarétt hinn 25. júní
næstkomandi. í fyrstu al-
mennu forsetakosningunum
á ísiandi 1952 voru rúmlega
86.000 á kjörskrá en liðlega
70.000 kusu. Ekki virðist
óeðliiegt að lágmark
meðmælenda sé 3.500 í stað
1.500 eðau.þ.b. 2% af kjós-
endum á kjörskrá. Það er
samsvarandi hlutfall og þeg-
ar stjórnarskráin var sam-
þykkt.
Fólk þreytist á kosning-
um. Þaðgetur reynst hinu
sanna lýðræði skeinuhætt."
Ekkiherða
að lýðræðinu
Tillögur af þessu tæi geta
vel verið réttar, og eru á
kreiki ýmsar fleiri, sem hafa
það markmið að tryggja
fyrir kosningar raunveru-
legan stuðning við framboð í
forsetakosningum. í þing-
kosningum er hinsvegar
sjálfsagt að leggja sem allra
minnsta hindrun í veg fram-
boða, - þar eiga allar raddir
að heyrast óháð fyrirfram-
stuðningi.
Það er líka rétt hjá BB að
það er ekki gott fyrir lýð-
ræðið að menn séu kallaðir
þannig að kjörborði að þeim
finnist ekki um neitt að
kjósa, og gildir þá einu hvort
það er forseti, alþingismenn
eða sveitarstjórnir sem
kosnar skulu.
En þótt það megi hug-
leiða að herða reglurnar,
eða staðfæra þær til nútím-
ans, má aldrei herða þær svo
mikið að fari að herða að
lýðræðinusjálfu.
Það er sjálfsagt að hlusta á
það sem Sigrún Þor-
steinsdóttir hefur fram að
færa, fræðast um persónu
hennar og viðhorf. Þeir sem
heillast geta sýnt það á kjör-
dag.
Þeir kjósendur sem ekki
heillast eiga síðan kost þess
að gefa Vigdísi Finnboga-
dóttur volduga traustsyfir-
lýsingu og sýna það í verki
sem flesta grunar að hún
hafi vaxið að vinsældum
með hverjum degi á Bessa-
stöðum.
Og verði niðurstöðurnar á
þann veg er alls óvíst að
stuðningsmönnum Vigdísar
hafi þótt kosningarnar snú-
ast um ekki neitt, - og raun-
ar kann að vera að Iokum að
Vigdísi sjálfri þyki betra af
stað farið en heima setið,
meðal annars vegna þess að
sigur hennar sumarið 1980
var mjögnaumur.
-m
þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, óttar Proppé.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, Ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guðbjörnsson.TómasTómasson, ÞorfinnurÓmarsson(íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, Margrét Magnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: JóhannesHarðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu-ogafgreiðslustjóri:Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð:70 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 700 kr.
4 SIÐA - ÞJÖÐVILJINN Þriðjudagur 14. júní 1988