Þjóðviljinn - 19.06.1988, Blaðsíða 8

Gegn vígbúnaði
í höfúnum
Ávarp Hjörleifs Guttormssonar á útifundi herstöðva-
andstœðinga á Lœkjartorgi 26. maí
Leiðtogar risaveldanna, þeir
Reagan og Gorbatsjoff eru að
hittast um næstu helgi austur í
Moskvu. Það verður sögulegur
fundur, því að í fyrsta sinn á
kjarnorkuöld á að undirrita þar
samning um fækkun kjarna-
vopna. Samkvæmt þeim samn-
ingi á að eyða skammdrægum og
meðaldrægum kjarnavopnum í
Evrópu, m.a. Cruise- og
Pershing-flaugunum, sem
þröngvað var upp á Vestur-
Þjóðverja fyrir nokkrum árum.
Rætt er um helmingsfækkun
langdrægra kjarnaflauga á landi
og samkomulag um það efni virð-
ist innan seilingar. Allt er þetta
gleðiefni þvt' að hingað til höfum
við staðið frammi fyrir sívaxandi
vígbúnaði. Almenningur í lönd-
unum hefur átt sinn þátt í þessari
þróun, vökumenn í friðarhreyf-
ingum og baráttuhópum gegn
vígbúnaði víða um lönd.
En ekki er allt sem sýnist í þess-
um efnum. Á sama tíma og byrj-
að verður að taka niður kjarnork-
uvígtólin á meginlandi Evrópu
blasir sú hætta við að vígvæðingin
á og í höfunum vaxi. Hvergi eru í
gangi formlegar viðræður kjarn-
orkuveldanna um að stemma
stigu við slíku, hvað þá að hefja
afvopnun á heimshöfunum. Þar
hefur þó kjarnorku- og flotaupp-
bygging vaxið risaskrefum og
rætt er um höfin sem úrslitavett-
vang í þeirri heimsstyrjöld, sem
herfræðingar risaveldanna ræða
um og skipuleggja frá degi til
dags á milli þess sem þeir fá sér
kaffisopa.
En það er ekki aðeins veruleiki
kjarnorkustríðs sem bíður hand-
an við hornið, ef ekki semst um
afvopnun. Einnig á friðartímum
geta hvenær sem er orðið slík
óhöpp á hafinu vegna kjarnorku-
væðingarinnar að lífi hafsins og
efnahag þeirra þjóða sem byggja
tilvist sína á sjávarauðlindum sé
stefnt í bráða hættu. Engin þjóð á
meira í húfi í þeim efnum en við
fslendingar. Kjarnorkuslys á ís-
lenskum hafsvæðum gæti í einu
vetfangi lokað mörkuðum fyrir
íslenskar fiskafurðir og valdið ís-
lenskum þjóðarbúskap óbætan-
Iegu tjóni.
M.a. vegna þessarar hættu hef-
ur Alþingi íslendinga sameinast
um að lýsa því yfir að á íslandi
verði ekki staðsett kjarnorku-
vopn. Með þetta í huga hafa
utanríkisráðherrar á íslandi lýst
því yfir að sigling með kjarnorku-
vopn innan íslenskrar landhelgi
sé óheimil. Núverandi utanríkis-
ráðherra landsins Steingrímur
Hermannsson hefur kveðið upp
úr um það að þessi stefna eigi
ekki aðeins við á friðartímum,
heldur einnig á ófriðartímum.
En getum við treyst því að
bandarískir ráðherrar og aðmír-
álar virði þessa yfirlýstu stefnu
okkar? Liggur það fyrir að her-
fræðingar NATÓ miði stríðsáætl-
anir sínar við það að aldrei megi
flytja kjarnorkuvopn á íslenska
grund og um íslenska lögsögu?
Því miður ekki.
Það hefur margoft komið fram
á undanförnum árum, að hers-
höfðingjar NATÓ og yfirmenn
herafla Bandaríkjanna hyggist
virða afstöðu okkar að vettugi. Á
borð utanríkismálanefndar Al-
þingis hafa komið skjöl og ekki
verið vefengd, sem bera vott um
að sjálfur Bandaríkjaforseti hafi
heimilað að flytja kjarnorku-
djúpsprengjur til íslands, ef ó-
friðlega horfir. Herstöðvarnar til
að taka við slíkum farmi eru hér.
Flugvélarnar til að flytja sprengj-
urnar út yfir hafið eru hér nú þeg-
ar. Land okkar er enn hluti af
hernaðarneti Bandaríkjanna og
möskvar þess hafa orðið þéttari
með hverju árinu sem líður.
Hernaðaráætlanir NATÓ og
Bandaríkjanna á Norður-
Atlantshafi hafa tekið miklum
breytingum í tíð Reagans forseta.
f stað varðstöðu við GIUK-hliðið
frá Grænlandi um ísland til Bret-
landseyja er nú byggt á sóknar-
stefnu allt norðaustur í Barents-
haf með gífurlegum flota her-
skipa, árásarkafbáta og flugvéla.
Bakstuðningurinn við þessar
hernaðaráætlanir á að koma frá
íslandi og Bretlandseyjum.
Hernaðaruppbyggingin á
Keflavíkurflugvelli undanfarin ár
tekur mið af þessari sóknar-
stefnu. Uppbygging fullkominna
hernaðarratsjárstöðva á Vest-
fjörðum og Langanesi vísar í
sömu átt. Þrátt fyrir tilkomu
þeirra eiga AWACS-vélarnar að
vera hér áfram. Bandarískir sér-
fræðingar í vígbúnaði telja þessa
nýju sóknarstefnu sjálfsmorðs-
flan, bandarískir þingmenn telja
hana margir hverjir vera í senn
stórhættulega og heimskulega.
En hver er skoðun íslendinga?
Utanríkisráðherra okkar hefur
nýlega lýst því vfir að íslendingar
eigi að vinna af öllum mætti gegn
frekari vígvæðingu hafanna. Eg
er honum sammála í því efni. En
er hann og aðrir sem leyfa hér
útþenslu hernaðarumsvifa í
landinu samkvæmir sjálfum sér?
Ég held ekki. Herstöðvarnar á ís-
landi eru skýr og ótvíræður
hlekkur í auknum hernaðarum-
svifum NATÓ í Norðurhöfum.
Veigamesta framlag íslands og í
raun það eina marktæka væri því
að hreinsa til í eigin húsagarði,
stöðva hernaðaruppbygginguna
hérlendis og vinna að því að losna
við víghreiðrin burt úr landinu.
Við sendum leiðtogum risa-
veldanna, sem nú eru að búa sig
til fundar árnaðaróskir. Við setj-
um fram við þá kröfu um að
aukning vígbúnaðar í höfunum
verði stöðvuð þegar í stað. Við
hvetjum íslenska ráðamenn til
þess að taka undir tillögur um að
hér á íslandi verði boðað til al-
þjóðlegrar ráðstefnu til að hefja
samningaviðræður um afvopnun
á norðurhöfum.
Vopnlaust ísland á að vera
vettvangur friðarumleitana og af-
vopnunar.
Sú er okkar krafa í dag og ósk
til morgundagsins.
Hjörleifur Guttormsson
NUFÆRÐU. .
105g MEIRIIOGURT
ÞEGAR Þlí KAUPIR 500g ÐÓS!*
* miðað við verð á jógúrt í 180 g dósum.
Fölsk
Þau bros sem komafrá
hjartanu eru ólík hinum fölsku,
ef marka má rannsóknir Pauls
Ekmans, sálfræðings við Kal-
iforniuháskóla.
Ástæðan er sú að við beitum
öðrum andlitsvöðvum þegar við
brosum undirhyggjulaust og ekta
en þegar brosað er af kurteisi eða
í atvinnuskyni.
Þegar brosið er ekta hreyfast
kinnarnar lítillega upp á við, og
vöðvarnir kringum augun kiprast
saman, og þá koma hinar ein-
kennandi broshrukkur í ljós.
Þegar fólk brosir út að eyrum eins
og sagt er leitar húðin upp við
augabrýn lítillega í átt til
augnanna.
Þegar brosað er af skyldurækni
eða kvöð myndast lítil hrukka
milli augabrúnanna, vegna þess
að smávöðvar þeir sem þarna er
að finna dragast saman. Þá eru
broshrukkurnar ógreinilegar og
augabrúnirnar leita ekki inn til
augnanna eins og þegar brosið er
ekta.
Fleira verður líka til að afhjúpa
fölsk bros; til að mynda er ekki
örgrannt um að svipurinn verði
dapurlegur þegar reynt er að
brosa án þess að hugur fylgi máli,
vegna þess að munnvikin dragast
lítillega niður.
Ekman hefur tekið ótöluleg
bros upp á vídeó í rannsóknar-
skyni og greint síðan þau ótelj-
andi svipbrigði sem vöðvarnir í
andlitinu mynda, en þeir eru
rúmlega hundrað talsins. Með
þessum hætti hefur sálfræðing-
num tekist að negla niður hvaða
vöðvar það eru sem mynda þau
bros sem eru ekta, og eins hin
fölsku.
Niðurstöðurnar má svo nýta í
ýmsum tilgangi, segir Ekman: Til
dæmis má fá úr því skorið hvort
tiltekin manneskja reynir að fela
andlegan eða líkamlegan sárs-
auka, eða þá íþyngjandi tilfinn-
ingarembihnút, á bak við falskt
bros. HS/Illustreret videnskab
bros og ekta
Ég hef alltaf sagt það Gerða, hér í Bandaríkjunum eru þær komnar svo
miklu lengra í jafnréttismálunum.
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 19. júní 1988