Þjóðviljinn - 26.06.1988, Blaðsíða 10
Guðrún Kristinsdóttir, starfandi nómsstjóri í félagsróðgjöf
viðHóskólann, segir hér undan og ofan af nómsferð
fjórða órs nema til heimsborgarinnar
Guörún Kristinsdóttir, starf-
andi námsstjóri ífélagsráð-
gjöf viö Háskóla íslands, lóös-
aði fjórða árs nema í faginu til
New York í vor, og kynnti hóp-
urinn sér fátækt og afleiðingar
hennar í ýmsum myndum í
heimsborginni, en ferðin var
liður í námi hinna verðandi fé-
lagsráðgjafa. Menntunarpró-
grömm fyrir atvinnuleysingja,
herferð gegn ólæsi og barátt-
an gegn eyðni var meðal þess
sem hugað varað. Blaða-
maður hitti Guðrúnu að máli í
fyrri viku af þessu tilefni, og
bar upp þá léttvægu spurn-
ingu í byrjun spjalls hvers
vegna New York af öllum
stöðum hefði orðið fyrir va-
linu.
Námsferðirnar hafa hingað til
einskorðast við Evrópu, sagði
Guðrún; áður hefur verið farið til
Norðurlandanna, Bretlands,
Hollands og víðar, og því má
segja að það hafi verið kominn
tími til að leita á nýjar slóðir. Það
er því á þessum nótum sem
Bandaríkjaferðin er til komin.
Meðan á undirbúningnum stóð
spurðumst við að vonum fyrir um
hvert væri ráðlegt að fara í New
York til að gera sér grein fyrir
afleiðingum fátæktar, og okkur
þótti dálítið athyglisvert að eng-
inn varð til að benda okkur á fé-
lagsmálastofnanir þar í borg, og
segir kannski sína sögu. En „kerf-
ið“ hjá þeim er óskaplega ólíkt
því sem við eigum að venjast og
mjög flókið; mikið af fjármagn-
inu kemur til að mynda frá einka-
aðilum, en það fé sem til fellur frá
hinu opinbera er þrískipt, ýmist
frá borg, fylki eða ríki. Þá er sá
mikilvægi munur á íslandi og
Bandaríkjunum á þessu sviði að
þar eru fæstir starfsmenn í félags-
málaþjónustunni í stéttarfé-
lögum.
Fullorðnu fólki
kennt að lesa
En við kynntum okkur meðal
annars menntunarprógrömm
fyrir atvinnuleysingja og eins
ómenntað fólk. Þarna var heil-
mikið prógramm í gangi sem mið-
aðist að því að kenna uppkomnu
fólki að lesa, en í New York er
talið að um ein og hálf miljón
manna sé ólæs á ensku eða allt að
því. Þá er átt við að þetta fólk geti
ekki fyllt út ávísun svo dæmi sé
tekið; hvorki lesið dagblöðin né
matseðlana á veitingastöðum,
skilji ekki leiðbeiningar utan á
lyfjaglösum og átti sig hvorki á
umferðarmerkjum né strætó- og
lestaáætlunum. Það má auðvitað
nærri geta hvílíkur dragbítur
ólæsið er á uppkomnu fólki, enda
hefur miklu fé verið veitt í þessa
herferð að undanförnu. Ut af
fyrir sig kemur það kannski ekki
til af góðu heldur fremur því að
ráðamenn í borginni sjá að það
eru hyggindi sem í hag koma að
bæta úr menntunarskortinum.
Við skiptum okkur í tvo hópa
og fórum í tvo ólíka skóla; annars
vegar var um að ræða púra lestr-
arkennslu, en hins vegar fullorð-
insfræðslu í víðari skilningi. í
þessum síðartalda skóla voru
nemendurnir átján þúsund tals-
ins og þarna var boðið upp á ýmis
námskeið auk enskunnar, og
miðuðu gjarnan að því að fólk
gæti orðið sér úti um ýmsan fróð-
leik sem að gagni mætti koma við
að útvega sér vinnu.
Þarna voru námskeið fyrir
fyrirvinnur fjölskyldna á hrak-
hólum með húsnæði - heads of
homeless families - allt voru
þetta konur og bjuggu í gisti-
skýlum með börnin og fengu
framfærsluaðstoð.
Þá voru líka prógrömm í gangi
fyrir börnin. Við fórum í heim-
sókn á skrifstofu nokkra í Suður-
Bronx þar sem fátæktin er hvað
mest, en hún hafði málefni Pu-
erto Ricana á sinni könnu og
veitti barnafjölskyldum stuðn-
ing. Þetta mundi falla undir
bamavernd hér, en þarna var
fyrirkomulagið semsagt annað.
Við fórum um í bílaleigubfl og
sáum að það er sitthvað Bronx og
Bronx, og er reyndar gömul saga
og ný frá öðrum plássum. Sums
staðar er umhverfið mjög þokka-
legt, en annars staðar hörmu-
legra en tárum taki, og þá segir
það sig sjálft að það er mjög erfitt
að halda voninni uppi. Þarna er
krakkið mjög mikið vandamál,
og börnin fæðast mörg hver til
þess eins að deyja.
En svo þetta verði nú ekki
bölmóðurinn einber þá má það
vel koma fram að við fórum í
skemmtilega heimsókn í eina af
vöggum bandarískrar fél-
agsráðgjafar, en hún er í útjaðri
Kínahverfisins í borginni. Sú
vinna sem þarna fer fram miðar
öll að því að örva fólk til skapandi
starfs, og byggist á trúnni á að
fólk sé betur í stakk búið til að
klára sig sjálft ef það getur leyst
úr læðingi þann skapandi kraft
sem með því býr. Listastarfsemin
sem þarna hafði verið byggð upp
hafði þróast yfir í skólahald og
verkstæðarekstur, og þarna var
síst af öllu stöðnun þrátt fyrir
virðulegan aldur starfseminnar.
„Hjálparstöð homma“ var ein
af þeim stofnunum sem við
kynntum okkur, en hún vinnur
að málefnum eyðnismitaðra.
Þarna hefur verið drifin upp mjög
fjölbreytt starfsemi á fáum árum;
stofnunin tók til starfa árið 1982
en undirbúningurinn er ári eldri.
Hún hefurvaxið mjög hratt, oger
starfsmannahaldið til marks um
það: árið 1983 voru þrír menn í
fullu starfi, en eru um níutíu
núna. Að auki eru um þúsund
sjálfboðaliðar starfandi í einu.
Það var áhrifaríkt að sjá hvern-
ig Hjálparstöðin starfaði, út frá
eigin hugmyndafræði byggðri á
reynslu. Starfsemin hefur gott
orð á sér, en engu að síður sögðu
þeir sem þarna voru í fyrirsvari að
þeir ættu talsvert erfitt uppdrátt-
ar vegna þeirra fordóma sem
hommar sæta. í upphafi sinnti
hún mest þörfum hvítra milli-
stéttarmanna og hlaut ámæli
fyrir, en þeir hafa reynt að ná til
fleiri hópa og orðið talsvert á-
gengt; fleiri og fleiri svertingjar
og spænskumælandi menn leita
orðið til stöðvarinnar, mikið er
um að konur snúi sér þangað, og
eins biðja foreldrar starfsfólkið
íðulega að reyna að gera eitthvað
fyrir eyðnismituð börn sín sem
eru á sjúkrahúsum.
Stundum hefur komið til tals
hjá þeim að breyta nafni stöðvar-
innar - Hjálparstöð homma kall-
ast á ensku Gay Men‘s Health
Crisis - en því jafnoft verið hafn-
að og það sjónarmið orðið ofan á
hjá þeim að vinna gegn öllum
hindrunum á eigin forsendum.
Það var athyglisvert að heyra
þessa menn ræða ýmis mistök
sem þeim hafa orðið á í starfinu;
eitt var það að kvennahópum var
komið á á kvöldin á sínuni tíma
og þá ekkert hugsað út í að konur
eru ekkert á ferðinni í neðanjarð-
arlestinni að kvöldi til ótil-
neyddar og fundartíminn því af-
skaplega mislukkaður. í þessu til-
felli gengust mennirnir við því að
þeirra eigin karlagildi hefðu leitt
þá í ógöngur.
Nú orðið er talsvert um konur í
starfi hjá Hjálparstöðinni, enda
vilja margir meina að það sé oft
auðveldara fyrir konur að veita
körlum stuðning en þá hver öðr-
um: „Það er svo mikil yfirfærsla
hjá okkur körlunum,“ er þá
gjarnan viðkvæðið.
Þá segja þeir að mikilvægt sé að
geta treyst á fólk sem starfandi er
á þeim stofnunum sem eru fyrir
hendi - til of mikils sé mælst að
slíkt geti gilt um heilar stofnanir -
og því hafa þeir byggt upp net af
slíku fólki sem þeir telja
traustsins vert.
Starfsemin á stöðinni er af
ýmsum toga; bæði er um að ræða
einstaklingsbundinn stuðning,
persónulegan og praktískan eftir
því sem við á, og eins fræðslu.
Reyndar er fræðslan fyrirferðar-
mesti þátturinn í starfseminni
núna, og er þá bæði átt við það
fræðslustarf sem snýr að almenn-
ingi og einnig þjálfun fyrir sjálf-
boðaliða stöðvarinnar, en það er
mikil ásókn í hana, meðal annars
vegna þess að mikið er um fag-
fólk sem notar tækifærið til að
komast í návígi við þetta vanda-
mál ef svo má segja. Sjálfboðalið-
arnir eru oftast í fullu starfi ann-
ars staðar og gerast kannski til-
sjónarmenn tvisvar til þrisvar í
viku, en í hvert skipti útheimtast
ein til þrjár klukkustundir. Það er
algengt að sjálfboðaliðarnir
endist í hálft ár eða svo, álagið
býður ekki upp á meira úthald;
skjólstæðingar stöðvarinnar, í
New York borg og sjúkrahúsum
þar, eru um tvö þúsund talsins,
en í hverjum mánuði týna um ní-
utíu þeirra tölunni.
En það er allskonar fólk sem
sækir í þessi sjálfboðaliðastörf,
og það segir sína sögu um þá virð-
ingu sem starfsemin nýtur að ef
sjálfboðaliðarnir eru í launuðu
starfi á annað borð þá halda þeir í
flestum tilvikum sfnu kaupi með-
an þeir vinna við stöðina.
Allt stœrst
í Texas nema...
Yfir60% skjólstæðinganna eru
10 S(ÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 26. júnl 1988