Þjóðviljinn - 06.07.1988, Qupperneq 7

Við tókum leigubíl frá Jerúsal-
em til Gaza. Það var rúmlega
tveggja klukkustunda akstur í
gegnum blómlega akra ísraels
þar sem áveitur tryggðu hvar-
vetna hámarksuppskeru. Þegar
við komum að mörkum hernáms-
svæðisins í Gaza, sem Israels-
menn lögðu undir sig 1967, vor-
um við stöðvaðir af ísraelskum
hermönnum og leigubílstjórinn
fékk ekki að fara lengra. Hann
var arabi. Hervörðurinn hristi
höfuðið þegar við sögðumst samt
vilja fara inn. „Þið hafið ekkert
hingað að gera“, sagði hann og
skoðaði skilríki okkar. En hleypti
okkur svo í gegn þegar við
höfðum fundið annan bíl sem
hafði leyffi til að fara inn. Og
óskaði okkur ánægjulegrar dvai-
ar um leið og hann minnti okkur á
að Gaza-svæðinu væri alltaf lok-
að frá kl. 22 - 03 að morgni.
Gaza-svæðiö er eitt þéttbýl-
asta svæði jarðarinnar. Það er um
60 km á lengd og 10 km á breidd.
Samkvæmt heimildum UNWRA
bjuggu 445.397 palestínskir
flóttamenn á þessu svæði í júní
1987. Um helmingur þessara
flóttamanna býr í átta flótta-
mannabúðum, hinn helmingur-
inn býr utan búðanna. Palestín-
skir flóttamenn eru yfir 2/3 hlutar
íbúa svæðisins sem eru yfir
600.000. Svæðið var undir
egypskri lögsögu frá 1948 þar til
ísrael lagði svæðið undir sig í sex-
daga stríðinu 1967. Flóttamanna-
búðirnar eru hins vegar frá 1948,
þegar Ísraelsríki var stofnað, en
þá voru 200.000 Palestínumenn
hraktir yfir á Gaza-svæðið. í sex
daga stríðinu gerðust um 38.000
flóttamenn á Gaza flóttamenn í
annað sinn og flúðu þá yfir til
Jórdaníu undan hörmungum
stríðsins. Nú býr um fimmtungur
allra skráðra palestínskra flótta-
manna á Gaza-svæðinu.
Úr öskunni í eldinn
Þegar komið er inn í borgina
Gaza er það fyrsta sem maður
tekur eftir að sorphirða virðist
engin í borginni. Sorpið liggur og
rotnar á víð og dreif á götunum í
steikjandi sólarhitanum sem fer
upp í 40 gráður eða meira um
þetta leyti. Og ég hafði ekki dval-
ið nema um 20 mínútur í borginni
þegar ég sá herjeppana koma
með sírenuvæli eftir aðalgötunni
og táragasský leggjast yfir göt-
urnar í fjarska. Ef hægt er að
segja að það ríki umsátursástand
á Vesturbakkanum, þá ríkir
styrjaldarástand í Gaza.
„Hér getur allt gerst hvenær'
sem er og ekkert kemur lengur á
óvart“, sagði blaðamaður sem
starfar við fréttastofu í borginni.
Og okkur varð litið út um glugg-
ann á skrifstofu hans og sáum
herjeppa hverfa á brott með hvít-
klæddan fanga.
Það voru tveir ungir menn sem
unnu á þessari fréttastofu. Annar
þeirra, sá eldri og reyndari, var
nýsloppinn úr fangelsi. Hann bjó
á skrifstofunni og eina atvinnu-
tækið þeirra beggja var sími. Þeir
söfnuðu upplýsingum um það
sem var að gerast á svæðinu og
komu þeim áleiðis. Og þeir báðu
fram aðstoð sína við okkur eftir
getu. Ég bar fram óskir um að sjá
sjúkrahús, flóttamannabúðir, og
hitta einhvern fulltrúa Palestínu-
manna á svæðinu að máli.
í snarhasti var fundinn fyrir
okkur bfll og bílstjóri. Meiri
vandkvæðum var bundið að finna
hvaða flóttamannabúðir voru
opnar, því útgöngubann ríkti í
flestum þeirra. Það þýðir í raun
að fólkið innan búðanna er bjarg-
arlaust og sambandslaust við um-
heiminn. Vænlegast þótti að fara
ÓLAFUR
GÍSLASON
að búðunum við ströndina, sem
ganga undir nafninu Beach-camp
(Strandbúðirnar). En þegar á
hólminn var komið þorði bflstjór-
inn ekki að fara með okkur inn í
búðirnar og sagði þær fullar af
hermönnum og að þar mætti bú-
ast við átökum á hverri stundu.
Heimsókn
á sjúkrahús
Við fórum því á Shéfra-
sjúkrahúsið, sem er lítið sjúkra-
hús í Gaza. Enginn læknir var til
viðtals, en hjúkrunarmenn
leiddu mig að fjórum rúmum þar
sem lágu ungir menn um eða
undir tvítugu sem höfðu verið
lamdir af ísraelsku hermönnun-
um.
Sjúklingur nr 1:
„Það voru mótmæli í Jabalia-
búðunum, þar sem ég bý og þeir
komu inn í hús mitt, drógu mig út
og hófu að lemja mig. Þetta voru
óbreyttir hermenn og þeir lömdu
mig og fóru svo með mig í ná-
lægar herbúðir. Þar sáu þeir að ég
var orðinn illa á mig kominn, svo
að þeir slepptu mér og ég fór á
sjúkrahúsið. Þar gekkst ég undir
uppskurð vegna alvarlegs brots á
handlegg. Um það bil mánuði
síðar, þegar ég var enn með gips-
ið á handleggnum, komu þeir aft-
ur í búðirnar. Þar voru strákar
sem köstuðu grjóti í hermennina
og þeir fóru um allt að leita
þeirra. Þeir komu líka í mitt hús,
en fundu engan þeirra, aðeins
mig þar sem ég lá í rúminu með
gipsið á handleggnum. Þeir
drógu mig út og hófu að lemja
mig á gipsið og þeir brutu hand-
legg minn á ný. Þeir fóru aftur
með mig í herbúðirnar, en þegar
þeir sáu að ég hafði misst meðvit-
und og gat ekki tarið í fangelsi var
mér sleppt, og vinir mínir fóru
svo með mig hingað á sjúkrahús-
ið. Ég er með tvö brot á hand-
leggnum núna. Þetta gerðist með
mig.“
Sjúklingur nr. 2:
„Ég var á gangi úti á götu þegar
hermenn komu til mín og sögðu
mér að fjarlægja vegartálma sem
einhver hafði lagt á götuna. Ég
neitaði því og þá tóku þeir mig,
reyrðu saman á mér hendurnar
og festu reipið síðan aftan í herj-
eppann. Síðan var ég dreginn
eftir götunni a.m.k. 30 metra eða
þangað til ég hafði nær misst
meðvitund. Þeir skildu mig þann-
ig eftir á götunni alblóðugan og
sáran um allan líkamann."
Sjúklingur nr. 3:
„Ég var úti á götu og sá hvar
krakkar voru að kasta grjóti að
hermönnum. Ég lagði á flótta
þegar ég sá hvað var í vændum.
Þeir eltu mig á stórum herbíl,
drógu mig inn í bílinn og börðu
mig þar og spörkuðu í mig. Ég
hlaut nefbrot, augnskaða, áverka
á háls þannig að ég get varla
hreyft höfuðið og innvortis blæð-
ingar og áverka þannig að ég á
mjög erfitt með að hreyfa mig.
Þegar þeir höfðu misþyrmt mér
skildu þeir mig eftir á götunni.“
Sjúklingur nr. 4 (ca. 16-17 ára):
„Ég var einn á gangi þegar þeir
stoppuðu mig og spurðu um skil-
ríki. Fyrst héldu þeir mér í 15
mínútur eða svo. Þá komu 4 her-
menn og börðu mig án tilefnis.
Þeir lögðu mig á götuna og
spörkuðu í andlitið á mér með
hermannastígvélunum. Svo
fluttu þeir mig á sjúkrahúsið. Ég
er með brotið nef og marga
áverka á höfði."
Ég þurfti ekki fleiri vitni, en
hjúkrunarmennirnir á þessu litla
sjúkrahúsi sögðu mér að þeir
hefðu fengið 400 tilfelli þessu lík
á síðastliðnum 6 mánuðum. Og
þetta var aðeins lítið sj úkrahús og
eitt af mörgum í Gaza. Aðbúnað-
ur þar líktist reyndar ekki sjúkra-
húsi, og hreinlætisaðstaða var þar
verri en engin, því salernin
minntu meira á svínastíu en
mannabústað.
/ Gaza Centre
for Right and Law
Við fórum á stofnun sem heitir
Gaza Centre for Right and Law
og hittum þar fyrir dr Abu Jaffar,
lögfræðing, blaðamann og skáld
og fyrrverandi starfsmann
UNWRA. Þetta er menntamað-
ur á sjötugsaldri sem gaf af sér
mikinn þokka og talaði af full-
kominni yfirvegun og yfirlætis-
leysi þess sem býr yfir mikilli
reynslu og visku.
Hann tjáir okkur að stofnun
þessi hafi verið mynduð af nokkr-
um lögfræðingum frá Gaza-
svæðinu árið 1985. Stofnunin hafi
sett sér að vinna að því að lög og
mannréttindi væru virt á svæðinu
í samræmi við alþjóðleg
mannréttindaákvæði.
Stofnunin hefur samband og
samvinnu við alþjóðasamtök eins
og Amnesty International, Al-
þjóðasamtök lögmanna í Genf og
Christian Aid. Meginstarfið hef-
ur hingað til verið fólgið í því að
safna upplýsingum, gera rann-
sóknir og gefa út skýrslur og
miðla þekkingu og rannsóknum
erlendis frá. Auk þess veitir
stofnunin einstaklingum lög-
fræðiaðstoð endurgjaldslaust.
Annar mikilvægur þáttur í
starfseminni er einnig að koma
upp lögfræðibókasafni í Gaza, en
slíkt er ekki fyrir hendi enn.
Dr. Abu Jaffar:
„Intifadan eða uppreisnin
hófst hér á Gaza-svæðinu þann 9.
desember 1987. Hvað felst í
henni? Jú, íbúar svæðisins eru að
láta í ljós vilja sinn. Þeir sætta sig
ekki lengur við ríkjandi ástand.
Þeir vilja að almenn
mannréttindi séu virt. Þeir vilja
sinn sjálfsákvörðunarrétt, þeir
krefjast réttar til ríkisfangs, til
þess að mynda eigið ríki. Þessi
uppreisn kom innan frá, henni er
ekki stýrt að utan.
Og hvernig er þessum kröfum
svarað?
Þeim er svarað með táragasi,
gúmmíkúlum og föstum skot-
vopnum. Þeim er svarað með
fjöldarefsingum eins og útgöngu-
banni á heilar flóttamannabúðir
eða jafnvel allt svæðið. Þeim er
svarað með húsrannsóknum.
Hús og heimili eru lögð í rúst með
jarðýtum. Og þeir sem eru upp-
vísir að því að tala við blaðamenn
eru kallaðir fyrir og fangelsaðir.
Frá 9. des. 1987 til 11. júní sl.
öfum við heimildir fyrir því að
520 einstaklingum hafi verið
misþyrmt með barsmíðum hér á
Gaza-svæðinu. Á sama tíma hafa
99 hlotið sár af gúmmíkúlum og
469 hafa hlotið sár af föstum
skotum. 65 hafa látist af skotsár-
um, 20 hafa látist af völdum tára-
gass. Síðastliðna 3 mánuði höfum
við heimildir um 33 konur sem
misstu fóstur af völdum táragass
og 3 konur sem misstu fóstur
vegna barsmíða. Á tímabilinu frá
9. des. sl. og út janúar voru 30
heimili lögð í rúst með jarðýtum í
einum flóttamannabúðunum og
þann 5. febrúar sl. kl. 17 var 22
einstaklingum á aldrinum 12 - 70
ára misþyrmt með barsmíðum í
einum búðunum.
Þetta eru svörin sem þetta fólk
Sjúklingur nr. 1:„Þeir drógu mig úr rúminu, brutu gifsið og tvíbrutu
handlegginn í annað sinn..." Frá Shefra-sjúkrahúsinu í Gaza.
3. grein
hefur fengið við kröfum sínum
um grundvallaratriði allra
mannréttinda eins og eigið vega-
bréf og eigin þjóðfána. Palestínu-
menn hafa verið neyddir til þess
að nota þær baráttuaðferðir sem
þeir vildu síst nota. Því Palestínu-
menn eru friðelskandi þjóð og
saga þeirra sannar það. Þegar
Palestína var undir yfirráðum
Tyrkja greiddu þeir sérstakan
skatt til þess að komast hjá því að
þurfa að senda syni sína í herinn.
Þeir hafa alltaf tekið vel á móti
gestum og þeir tóku einnig vel á
móti gyðingum á sínum tíma. En
gyðingar hafa misnotað gestrisni
þeirra með því að flæma þá burt
af landi sínu og svipta þá eignum
sínum og sjálfsvirðingu.“
-Hvaða framtíðarlausn scrð
þú fyrir þér á þessari deilu?
-,,Ég er skáld, og framtíðarsýn
mín mótast af því. Þótt framtíðin
kunni að virðast svört, þá er ég
bjartsýnismaður. Menn geta
beitt ofurefli í skjóli vopna, en
þegar til lengdar lætur geta menn
aldrei réttlætt nærveru sína með
vopnavaldi. Við sjáum það af
sögunni: Frakkar héldu Alsír í
skjóli vopna en urðu um síðir að
hörfa. Indverjar lutu bresku yfir-
valdi í 300 ár en jafnvel breska
heimsveldið varð að lokum að
leggja niður vopnin. Dæmin eru
fjölmörg. Mér verður oft hugsað
til þeirra orða Sókratesar, að það
sé betra hlutskipti að líða misrétti
en beita því gagnvart öðrum. Og
ef menn hafa liðið misrétti, eins
og gyðingar hafa gert, hvernig
geta þeir þá leyft sér að beita því
gegn öðrum?
Ég er af menntamönnum kom-
inn. Faðir minn var kennari í
heimspeki og sálarfræði. Mér er
minnisstætt það sem hann sagði
við mig þegar ég var ungur dreng-
ur. Ég hafði þá fengið mína fyrstu
fræðslu í trúarbrögðum múslima
og var að myndast við að gera
bæn mína samkvæmt kenningum
kóransins í fyrsta skipti. Þegar ég
hafði gert bæn mína kallaði faðir
minn mig til sín og sagði: Ég ætla
ekki að skipta mér af þínum trú-
ariðkunum, því trú sína velur
maður sjálfur. En eitt langar mig
til þess að biðja þig um: áður en
þú ferð með bænir þínar vil ég að
þú segir við sjálfan þig: „ég óttast
engan og ég elska alla“. Þetta
gerði ég og löngu síðar skildist
mér að þarna hafði faðir minn
kennt mér kjarna allra trúar-
bragða, sem er kærleikur. Og
þessi afstaða föður míns hefur
mótað líf mitt. Þess vegna óttast
ég ekki um framtíðina. Hins veg-
ar getum við spurt okkur hvað
réttlæti það að skapa alla þessa
óþörfu þjáningu? Því slæmur
málstaður getur ekki sigrað.“
Meðal sjómanna
Við kvöddum þennan mæta
mann og héldum á fréttastofuna,
þar sem starfsbróðir minn var að
senda fréttaskeyti í gegnum síma.
Þegar hann frétti að við hefðum
ekki komist í flóttamannabúðirn-
ar á ströndinni fór hann nokkrum
vel völdum orðum um hugleysi
bflstjórans okkar og sagðist fara
Miðvikudagur 6. júlí 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7