Þjóðviljinn - 07.07.1988, Blaðsíða 8

„Fingurnir mikilvægastir."
Brúðumar kjarninn
Peter Waschinsky: Mérfór aðfinnastað það sem gerðist í brúðuleikhúsinu væri raunverulegra
enþað semgerðistí hinum opinbera raunveruleika
í kulda og blæstri í byrjun júní
kom hingað til lands Austur-
Þjóðverji næstum því í þjóðbún-
ingi, að minnsta kosti var hann í
lederhosen (stuttbuxum úr leðri).
Það var Peter Waschinsky, mætt-
ur með sýningu sína Anamaðka,
með allt sem þurfti til sýningar-
innar í einni lúinni ferðatösku.
Waschinsky er talinn með frum-
legri brúðuleikhúsmönnum í
heiminum í dag og hefur víða vak-
ið mikla athygli með einsmanns
leikhúsi sínu sem þykir með því
nýstárlegra sem sést hefur innan
brúðuleikhússins mörg undan-
farin ár. En hann leggur áherslu á
að endurnýjun hans á leikform-
inu byggi á aldagamalli hefð
brúðuleikhússins.
En þó vinnan við brúðul-
eikhúsið sé aðalstarf Waschin-
skys fæst hann einnig við aðra
hluti, starfar sem leikstjóri og
kvikmyndagerðamaður, auk þess
sem hann kennir brúðuleiklist við
Ernst Busch skólann í Berlín.
- Ég byrjaði að fást við brúðu-
leikhús sem drengur, - segir
hann. - Brúðuleikhús var mjög
útbreitt í Austur-Þýskalandi á
sjötta áratugnum, svo ég fór oft á
sýningar, og eins setti ég upp
mínar eigin sýningar heima hjá
mér. Brúðuleikhússýningarnar
voru eiginlega það sem hafði
mest áhrif á mig þegar ég var lít-
ill, enda var ekki svo mikið um
samkeppni, til dæmis var sjón-
varpið alls ekki jafn útbreitt og
það er núna. Það var til að mynda
ekkert sjónvarp heima hjá mér.
- Mér fór að finnast að það
sem gerðist í brúðuleikhúsinu
væri raunverulegra en það sem
gerðist í hinum opinbera raun-
veruleika. Að saga sem gerðist í
brúðuleikhúsi væri á einhvem
hátt sannari eða trúverðugri en
saga sem gerðist „í raun og veru“.
Ekki bara fyrir börn
- Ég lærði leiklist og
brúðuleiklist í Berlín á árunum
1970 til 74. Ég byrjaði sem
Ieikari, og nálgaðist svo brúðul-
eikhúsið meðal annars í gegnum
látbragðsleik, sem þykir vera
góður undirbúningur fyrir þá sem
vilja vinna við brúðuleikhús.
- Brúðuleikhúshefðin í Aust-
ur-Þýskalandi er mjög sterk, þó
hún sé nokkuð mikið í molum.
En hefðin hefur aldrei rofnað al-
veg, svo við höfum þar mörg mis-
munandi form af góðum brúðul-
eikhúsum bæði í Austur-Þýska-
landi og reyndar í allri Austur-
Evrópu. Aðstæður fyrir þann
sem vill leggja brúðuleikhúsið
fyrir sig eru þannig mjög góðar,
það er hægt að velja úr mörgum
skólum og eins eru leikhúsin
ríkisstyrkt svo við getum byrjað
sem atvinnulistamenn um leið og
við útskrifumst og þurfum þannig
ekki að hafa áhyggjur af atvinnu-
leysi.
- Að vísu kemur fyrir að mað-
ur reki sig á þennan misskilning
sem virðist vera ríkjandi víða í
Evrópu að brúðuleikhús sé ein-
göngu ætlað börnum. Það virðist
hafa gleymst að upphaflega var
brúðuleikhúsið ekki síður fyrir
fullorðna og þar voru oft flutt
leikrit sem voru alls ekki ætluð
bömum. Ég get nefnt þér sem
dæmi að Goethe fékk hugmynd-
ina að Faust þegar hann sá sög-
una um hann flutta í brúðuleik-
húsi.
Óperur og
götuleikhús
En þú fæst líka við önnur
leikhúsform en brúðuleikhúsið.
- Já, ég hef leikstýrt óperum í
Ríkisóperunni í Berlín, og þá
nota ég mér alla þá tæknilegu
möguleika sem óperuhúsið hefur
uppá að bjóða. Eins hef ég gam-
an af að leika í frjálsu leikhúsi eða
tilraunaleikhúsi, þar sem for-
sendur sýningarinnar eru allt aðr-
ar en í hefðbundnu leikhúsi. Og
svo hef ég reynt fyrir mér sem
götuleikari þar sem ég hef svo til
engin hjálpartæki og enga að-
stoðarmenn.
- Ég hef líka gert nokkrar
kvikmyndir, sú síðasta er unnin
út frá brúðuleikhússýningu minni
á Ótta og eymd í Þriðja ríkinu
eftir Brecht. Kvikmyndin er ekki
allt leikritið, heldur dreg ég fram
nokkur atriði úr því, sem undir-
strika grundvallarhugmynd
leikritsins, eða umfjöllunina um
fasismann.
- Annars er alveg sama hvað
ég fæst við, ég sný alltaf aftur að
brúðuleikhúsinu, og hugsa öll
mín verk út frá því. Brúðurnar
eru kjarni þess sem ég geri, og um
þær snýst öll mín leikhúsvinna.
Brúðulaust
brúðuleikhús
Á hverju byggirðu þína ný-
sköpun innan brúðuleikhússins?
- Ég leita eftir nýjum vinnuað-
ferðum sem frá hefðbundnu sjón-
armiði virðast skrítnar, en í raun
og veru virðast þær aðeins ný-
tískulegar og óvenjulegar vegna
þess að ég nýti mér hefðina á ann-
an hátt en gert hefur verið hingað
til. Það eru fleiri en ég sem leita
fyrir sér í brúðuleikhúsi á þennan
hátt og það er enginn vafi á því að
okkar rætur, eða það sem við
byggjum á er allt að finna í hefð-
inni. Munurinn er einungis sá að
við drögum fram hluti sem eru
hefðbundnir án þess að líta út
fyrir að vera það, vegna þess að
það eru atriði sem ekki hafa feng-
ið svo mikla athygli hingað til. En
það sem við byggjum á er allt í
hinu hefðbundna brúðuleikhúsi,
menn verða bara að kunna að
leita þess.
Ertu með allt sem þú þarft fyrir
sýninguna í þessari einu ferða-
tösku?
- Já, ég er með allan minn far-
angur og allt sem ég þarf til sýn-
ingarinnar í töskunni. Það miícil-
vægasta í mínum sýningum eru
fingumir. Ég reyni oft fyrir mér
með mismunandi aðferðir eða
tækni í mínu leikhúsi, en ég kem
alltaf aftur að því að nota hend-
umar. Ég vonast til þess að geta
einhvern tímann verið með brúð-
uleikhússýningu án nokkurra
hjálpartækja. Brúðulaust brúðu-
leikhús.
Evrópskir
Ánamaðkar
Geturðu sagt mér eitthvað um
Ánamaðka, sýninguna sem þú
ert með hér núna?
- Ég gerði hana fyrir einum
fimmtán árum, og fór fyrst með
hana í leikferðalag þegar ég fór
með hana á brúðuleikhúshátíð
þar sem keppt var um verðlaun í
Póllandi um miðjan áttunda árat-
uginn. Síðan hef ég farið víða
með hana, til dæmis til Frakk-
lands og til Bandaríkjanna.
- Sýningin byggir á 5 víetnöm-
skum þjóðsögum. Þegar ég gerði
hana var ennþá stríð í Víetnam og
daglegar fréttir af því í Austur-
Þýskalandi eins og annars staðar.
En þegar maður heyrir eingöngu
stríðsfréttir frá einhverju landi er
eins og maður gleymi því að það
er verið að fjaila um raunveru-
lega þjóð sem á sér menningu og
sögu. Ég fór að velta fyrir mér
menningu og sögu Vietnam, og
kynntist þá þessum þjóðsögum
sem eru grundvöllur sýningarinn-
ar.
- En það er ekkert víetnamskt
við sjálfa sýninguna. Sögurnar
eru séðar með augum Evrópu-
mannsins. Til dæmis er víetnam-
ski stúdentinn Dang Cong Chat í
sögunni Góði þorpsandinn, orð-
inn að þýskum námsmanni. Þeg-
ar ég gerði brúðuna hafðl ég einn
vin minn í huga, svo Dang Cong
Chat er með kringlótt gleraugu
og sítt hár eins og dæmigerður
evrópskur stúdent á áttunda ára-
tugnum.
Þú ert ekkert orðinn leiður á
Ánamöðkum þó þú hafir verið
með þá í gangi í svona mörg ár?
- Ég hef verið að fást við svo
margt annað á þessum árum, þó
ég hafi haft sýninguna í gangi all-
an þennan tíma. Og þó þetta sé
alltaf sama sýningin að stofninum
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 7. júlf 1988