Þjóðviljinn - 10.07.1988, Blaðsíða 9

SKAK
Heimsmeistaraeinvígin
2. grein
Fremsti skákmeistari
Rússa
réð ekki við Steinitz
Sovétmenn haida nafni Mik-
hael Ivanovich Tschigorin
háttálofti. Hannerstundum
kallaðurfaöirsovéskaskák-
skólans. Tschigorin ól aldur
sinn þegar sól rússneska
keisaradæmisins var að
hnígatil viðar.Tvímælalaust
ein af höfuðpersónum skák-
sögunnar, háði tvö einvígi um
heimsmeistaratitilinn við Wil-
helm Steinitz en þykir í dag
einnamerkasturfyrirframlag
sitttil skákfræðanna. Þar
skildi hann eftirsig sporsem
seint verða útmáð.
Tschigorin skoraði Steinitz á
hólm þremur árum eftir viður-
eign Steinitz við hinn skapheita
Zukertort eða árið 1889. Hann
var þá tæplega fertugur og hafði
unnið eftirtektarverð afrek. Hug-
myndir hans stönguðust talsvert á
það sem Steinitz hafði sett fram
og var að ná viðurkenningu.
„Bestu leikaðferðirnar eru ó-
þekktar," sagði Tschigorin.
Hann leiddi hjá sér deilur um
kennisetningar og kvað ekki hægt
að alhæfa nokkurn skapaðan hlut
um skákina því sérhver staða
byggi yfir sínum einkennum og
lögmálum. Þegar hann settist að
tafli gegnt heimsmeistaranum í
janúarmánuði 1989 réði Steinitz
yfir mun meiri reynslu á skák-
sviðinu og reyndist tiltölulega
auðvelt að yfirbuga andstæðing
sinn. Lokaniðurstaðan var
10V4:6V4 en Tschigorin mátti vel
við una því lengi vel var jafnt á
með þeim en undir lokin tók
Steinitz á sig rögg, vann þrjár
skákir af fjórum og gerði út um
einvígið. Það er margt sem bend-
ir til þess að Tschigorin hafi litið á
þetta einvígi sem undirbúning
fyrir hina raunverulegu atlögu
sína að heimsmeistaratitlinum,
öðru einvígi sínu við Steinitz sem
einnig fór fram í Havana. Það var
árið 1892 viðureign þeirra ein sú
merkasta í skáksögunni einkum
fyrir hin dramatísku endalok þeg-
ar Tschigorin lék sig í mát á úr-
slitastundu. Einvígisreglur voru
þær að sá teldist sigurvegari er
fyrr ynni 10 skákir. Jafntefli voru
mun færri en gengur og gerist á
vorum dögum. Teflt var af mikilli
grimmd og greinilegt var á öllu að
Tschigorin var staðráðinn í að
hreppa hinn eftirsóknarverða tit-
il. Hann náði forystunni með sigri
í fyrstu skákinni. Steinitz jafnaði
fljótlega og komst einum vinningi
yfir. Tschigorin svaraði með
tveimur sigrum og eftir 10 skákir
hafði hann tveggja vinninga for-
skot. Steinitz minnkaði muninn
með sigri í elleftu skák en Tschig-
orin jafnaði þegar í stað. Þá
höfðu báðir náð fimm sigrum en
samanlagt var staðan 7:7. Áfram
hélt baráttan með endurnýjuðum
krafti: Tschigorin vinnur 15.
skák, Steinitz jafnar, Tschigorin
vinnur 17. skák, Steinitz jafnar,
Tschigorin vinnur 19. skák og
enn jafnar Steinitz. í lokaþætti
þessa einvígis reyndist Tschigorin
jafn slyppifengur og í hinu fyrra.
Hann hafði lært að tefla tiltölu-
lega seint, 16 ára gamall, og þó
hann bæri af af flestum sakir
óvenjulegrar hugmyndaauðgi og
dirfsku gat hann aldrei kveðið
niður hrikalega afleiki. f 23.
skákinni var hann sleginn herfi-
legri skákblindu. Steinitz hafði
náð forystunni með öruggum
sigri í 22. skák og var það jafn-
framt hans níundi sigur. Er kom-
ið var fram í 23. skákin hafði
Tschigorin byggt upp gerunna
stöðu og menn væntu uppgjafar
Steinitz á hverri stundu, gerðust
undur og stórmerki:
Mikhael Tschigorin
abcdefgh
Manni yfir gáir Tschigorin ekki
að sér. Einfaldasta sigurleiðin er
32. Hxb7 Bh5 33. Hb3 Bf7 34.
Rf4 o.s.frv.
32. Bb4??
Einhver frægasti fingurbrjótur
skáksögunnar:
32. .. Hxh2+
- og Tschigorin lagði niður vopn-
in. Hann verður mát í næsta leik.
Þar með hafði Steinitz náð sínum
tíunda sigri og vann þar með ein-
vígið.
Tapið gerði út um vonir hins
mikla rússneska meistara að öðl-
ast heimsmeistaratignina. Hann
náði þó firnagóðum árangri í
mótum síðar og vann auk þess
mikið og óeigingjarnt brautryðj-
endastarf í Rússlandi, skipulagði
skákstarfsemi, gaf út tímarit,
ferðaðist um landið og hélt fyrir-
lestra og tefldi fiöltefli. Hann lést
58 ára gamail. I baðstrandabæn-
um Sotschi halda Sovétmenn ár
hvert minningarmót um Tschig-
orin.
í lokin birti ég eina skáka
Tschigorins þar sem helstu ein-
kenni hans sem skákmanns koma
skýrt fram. Þetta er 1. skák
seinna einvígisins við Steinitz.
Tschigorin var vel undirbúinn og
beitti vopni sem enn í dag hefur
mikla seiðmögnun, bragði Evans
skipstjóra. Eftir kraftmikla byrj-
unartaflmennsku opnar Tschig-
orin taflið með glæsilegri riddara-
fórn og hrekur kónginn fram á
borðið.
Havana 1892:
1. einvígisskák
Tschigorin - Steinitz
ítalskur leikur
1. e4-eS
2. Rf3-Rc6
3. Bc4-Bc5
4. b4-Bxb4
5. c3-Ba5
6. 0-0-d6
7. d4-Bg4
8. Bb5-exd4
9. cxd4-Bd7
10. Bb2-Rce7
11. Bxd7+-Dxd7
12. Ra3-Rh6
13. Rc4-Bb6
14. a4-c6
15. e5-d5
16. Rd6+-Kf8
17. Ba3-Kg8
18. Hbl-Rhf5
8
7
6
5
4
3
2
1
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
■i mmkmk
m

Ail! Ö H
m m mpm,
H ■ QAÖ
abcdefgh
Rxf7!-Kx(7
e6+!-Kxe6
Re5-Dc8
Hel-Rf6
Dh5-g6
Bxe7+-Kxe7
Rxg6+-Kf6
Rxh8-Bxd4
Hb3-Dd7
Hf3-Hxh8
g4-Hg8
Dh6+-Hg6
Hxf5+
\
- og Steinitz gafst upp.
Björk er best
Hið virta rokktímarit í Dan-
mörku, Information, fjallar um
nýafstaðna rokkmessu í
Hróarskeldu - Roskilde Fe-
stival 1988 - í síðasta tölu-
blaði og finnur henni allt til for-
áttu, nema hvað Sykurmol-
arnir eru þar hafnir upp í
hæstu hæðir fyrir sína
frammistöðu, og þá einkan-
lega söngkona hljómsveitar-
innar, Björk Guðmundsdóttir.
Reyna poppskríbentar blaðs-
ins mjög á þanþol móðurmáls
síns þar sem þeir hauga sam-
an hástigum lýsingarorða í
lofgerðarskyni við Sykurmol-
ana, í góðu samræmi við það
að upphefð hljómsveitarinnar
kemur að utan. Eða gerði;
landinn hefur að vísu tekið við
sér eftir að hún vann sér
frægð og frama ytra.
Metsölubók
metsölubókanna
Bókaútgefendur eru flestir
heldur daufir eftir síðustu
bókavertíð og horfa ekki
frammá sérlega bjarta tíma.
Kostnaður við bókagerð vex
og vex, skattfríðindi engin og
fjármagn rándýrt. Eitt efnileg-
ustu forlaganna, Svart á hvítu,
hefur sagt upp öllum starfs-
mönnum og ákveðið að draga
verulega saman seglin, og
viðbúið að önnur fylgi á eftir.
Eitt bókaforlag kvartar þó
ekki, enda gaf það í vikunni út
41. metsölubók sína á nokkr-
um árum. Þetta er Prenthúsið,
og nýja metsölubókin er
Djöflafjallið eftir Margit Sand-
emo. (sfólkið, einmitt, -og
selst hver bók í átta til níu þús-
und eintökum sem samsvarar
því að af ísfólksbókunum hafi
selst um 350 þúsund eintök.
( nýjustu (sfólksbókinni
heldur ísfólkið sögulegan ætt-
arfund til að undirbúa stríðið
gegn Þengli hinum illa og
ráðst þar ýmsar gátur um
sögu ættarinnar enda bæði
lifendur og dánir til staðar.
Mesta skelfingu vekur hin
hrottalega saga Andans í
myrkrinu...
„Manna“skipti hjá Kvennalist-
anum í borgarstjórn vegna
endurnýjunarreglna þar á bæ:
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
hættir en í stað hennar kemur
Elín G. Ólafsdóttir. Hefur hin
fyrrnefnda gegnt borgarfull-
trúaembættisverkum í sex ár,
og þykir samtökunum það
hæfilegt. Fréttastofa Stjörn-
unnar hefur greint frá endur-
nýjun þessari eins og vera
ber, en í umfjöllun hennar
vakti athygli að það sem
einna fréttnæmast þótti var að
Elín er móðir Valgerðar Matt-
híasdóttur á Stöð tvö, og var
sá fróðleikur því rækilega tí-
undaður.
Tungumálið bætir við sig eftir
því sem veröldin breytist, og
er víst ekki ný sannindi. Dæmi
upp á þetta eru öll skrapmiða-
happdrættin sem blómstra
hér á landi nú um stundir, en
eftir að þau komu til hefurorð-
ið „skiptimiði,“ sem reyndar
er ekki gamalt í málinu, öðlast
viðbótarmerkingu: Nú oröið
þyrpist fólk í sjoppur með
smávinninga upp á einn eða
fleiri fimmtíukalla og tekur
fleiri miða upp í, í áframhald-
andi von um þann stóra. Og
þá biður maður um skipti-
miða.
Fréttamatið | Fimm
skiptimiða, takk
Sunnudagur 10. júlí 1988 ÞJÖÐVILJINN - SÍÐA 9