Þjóðviljinn - 13.07.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
KLIPPT OG SKORIÐ
Jón Baldvin
og þjóðarsyndin
Alþýðublaðið birti um síðustu helgi viðtal við Jón Baldvin
Hannibalsson fjármálaráðherra í tilefni þess að ríkisstjórnin er
ársgömul. Hann lét þess m.a. getið að Alþýðuflokkurinn vildi
ekki sitja áfram í „ráðalausri verðbólgustjórn". Hann vildi
„skýrar línur fyrir haustið“. En það var ekki á fjármálaráðherra
að heyra að hann ætti von á þeim pólitíska skýrleika og mark-
sækni sem gerði honum fært að sitja áfram á sínum stól. Hann
segir á þessa leið um stjórnarherbúðaliðið: „Það er eins og
þingmenn, jafnvel úr fremstu röð stjórnarflokkanna hafi aldrei
skilið um hvað þessi ríkisstjórn var mynduð“. Ekki er nú von á
góðu.
Viðtalið við fjármálaráðherra er náttúrlega enn ein vísbend-
ingin um feigðarmörk á ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar, sem
virðist ekki ná sæmilega vel saman þessa dagana nema í
hjartnæmum afmælisræðum yfir ráðherrum eða eiginkonum
þeirra. Slíkar vísbendingar eru ekki nýmæli lengur. Hitt gæti
verið ómaksins vert að draga fram breytingar í málflutningi og
áherslum hjá formanni Alþýðuflokksins sem viðtalið minnir
rækilega á.
Þegar Jón Baldvin var á sinni uppsveiflu sem einn af foringj-
um stjórnarandstöðuunar fór hann mikla fundaferð um landið
undir yfirskriftinni „Hver á ísland?“ Spurningin vitanlega vel til
fundin og vel við hæfi hjá foringja í jafnaðarmannaflokki. Og
henni var svo svarað með vígreifum og bjartsýnum hætti: Bíðið
þið, barasta, eignafólin, þar til við Kratar komumst að.
Síðan fór Alþýðuflokkurinn í stjórn og ári síðar hefur allt
annan róm. í stað hinna djörfu áforma fer einna mest fyrir
lamandi og nokkuð svo afsakandi tilvísunum til vanmáttar
stjórnmálamanna: vandamálin, segir Jón Baldvin, eru parturaf
óstjórn fyrri ára.
Margt til í því, vitanlega, en hvorki er hugsunin frumleg né
heldur líklegur hvati til afreka. Enn dapurlegra er það svo, að
formaður Alþýðuflokksins fellur með furðu auðveldum hætti í
þau viðbrögð sem hafa verið sérgrein talsmanna Sjálfstæðis-
flokksins þegar horft er yfir mæðudal vandamálanna. Honum
sýnist að þjóðin sem slík sé fallin í synd. Fjármálaráðherra
segir:
„Það er ekki einhver auðkýfingastétt, forstjóraveldi, sem lifir
langt um efni fram og rís ekki undir ábyrgð af eigin gerðum.
Þetta er þverskurður af þjóðinni. Þetta neyslu- og fjárfestinga-
fyllerí er regla en ekki undantekning".
Við vitum náttúrlega að mörg eru þess dæmi að einstak-
lingar úr ólíkustu þjóðfélagshópum skapa sér sjálfskaparvíti
með neyslugleði. En það er afar slöpp pólitísk hugsun að draga
af þeim dæmum fyrst og fremst þá ályktun að allir séu jafnsekir
(nema sá hópur sem allra verst er settur og lítillega er minnst á í
viðtalinu), að þjóðin sé fallin í synd. Má helst kalla slíkan
þankaþang „jafnaðarstefnu andskotans". Að minnsta kosti
sýnist hún fjarlæg þeirri ádrepu sem fólst í spurningum og
svörum um það hverjir eigi ísland. Því á þeim vettvangi hafa
menn þó gert sér grein fyrir því, að þeir sem „eiga“ land -
fjármagnið, innrætingarmiðla, hin pólitísku sambönd, beri
höfuðábyrgð á framvindu og meinsemdum hvers samfélags. Á
þeim vettvangi minna kratar sem kommar almenning á þá
forréttindahópa („auðkýfingastétt, forstjóraveldi") sem með
umgengni sinni við skattheimtu, með fjárfestingarævintýrum
sínum, setur afganginum af landsfólkinu fordæmi og fyrirmynd.
Og það líka, að þeir sem „eiga ísland" geta auðveldlega snúið
jafnt góðæri sem hallæri sér í hag, eins og glöggt mundi koma í
Ijós ef skoðaðar væru niður í kjölinn þær eignatilfærslur sem
eiga sér stað þessa mánuðina í stjórnartíð Þorsteins, Stein-
gríms og Jóns Baldvins.
( sama Alþýðublaði var viðtal við gamlan flokksmann af
Siglufirði, Jóhann Möller. Hann segir m.a.: „Frelsi í þjóðfé-
laginu er undarlega skipt. Hvernig stendur á því að sumir geta
skammtað sér laun og um leið ákveðið hversu mikið þeir greiða
til samfélagsins?" Jóhannersemsagtekki hætturaðspyrja, og
er það vel. En honum finnst að formaðurinn sinn sé hættur að
hafa áhyggjur af því sem máli skiptir því hann segir síðar í
viðtalinu.
„Ég sagði við Jón Baldvin um daginn: Þú mátt ekki gleyma
því hvaðan þú ert kominn. Þjóðin erorðin leið á því að prinsípp-
unum sé fórnað".
Milt orðalag-en í reynd þeim mun harðari dómuryfirforystu-
sveit Alþýðuflokksins um þessar mundir. ÁB
Landsbyggðar-
menn horfa á
Persaflóa
Flestir fylltust óhugnaði
þegar fréttist af árás Banda-
ríkjamanna á írönsku far-
þegavélina yfir Persaflóa á
dögunum - og þessi árás hef-
ur vakið margar spurningar
brýnar sem seint gengur að
fásvörvið.
Um atburðinn á Persaflóa
var fjallað talsvert í rit-
stjórnargreinum dagblað-
anna hér, og voru menn
nokkuð sammála um að
fordæma slíkt voðaverk
hver sem gerir, - að vísu var
umfjöllunin af einhverjum
ástæðum miklum mun hóf-
samari og æsingalausari
heldren þegar Rauði herinn
skaut niður Kóreuþotuna
um árið og drap næstum j afn
marga og núna.
Það er merkilegt við
þennan atburð að einnig í
landsbyggðarblöðunum
vilja menn ljúka upp munni
og draga lærdóma, - en þar
er af eðlilegum ástæðum oft-
ast fjallað um menn og mál-
efni nær heimabyggð.
Veldi hinsilla
Hið landsfræga Víkurblað
á Húsavík segir í leiðara í
síðustu viku:
„Fyrir nokkrum árum
skutu Sovétmenn niður
farþegaþotu frá Kóreu og
jukust víðsjár í samskiptum
stórveldanna mjög í kjölfar
þeirra mannlegu mistaka er
þar gerðust. Forseti Banda-
ríkj anna lýsti því þá yfir að
Sovétríkin væru heimsveldi
hins illaájarðríki, ogat-
burðurinn hefði getað haft
alvarlegri eftirköst, og hvað
hefðit.d. gerst efþarna
hefði verið bandarísk far-
þegaflugvél á ferð?
Fyrir nokkrum dögum
hentu svipuð mannleg mis-
tök, þegar bandarískt her-
skip skaut niður íranska
farþegaflugvél. Rússar hafa
enn ekki lýst því yfir að þar
með hljóti Bandaríkin að
vera orðin heimsveldi hins
illa á jörðinni, á sama hátt
og Rússar áður. En þessi
mannlegu mistök eiga ör-
ugglega eftir að draga dilk á
eftir sér. Það er örugglega
hægt að spá hryðjuverka-
öldu í kjölfar þessa hörmu-
lega atburðar, og stig-
mögnunar í stríðinu við
Miðjarðarhaf, sem síðan
gæti breiðst út og leitt til,
guð mávitahvers."
ísællitrú
Víkurblaðið heldur áfram
og sveigir heim á leið:
„Ein mannleg mistök geta
sem sagt eyðilagt árangur
margra ára stanslausra
friðar- og afvopnunarvið-
ræðna og þessi mistök sem
hér eru nefnd eru auðvitað
aðeins hjóm miðað við
önnur og alvarlegri mistök
sem auðvelt er að hugsa sér
aðgeti áttsér stað.
Þrátt fyrir stöðugar til-
raunir og viðleitni til að gera
þessa jörð öruggari bústað,
Iifum við alltaf við stærsta
óvissuþáttinn, hinn mann-
Iega þátt, sem aldrei verður
um samið eða tryggt gegn.
Og þetta snertir okkur Is-
lendinga ekki síður en aðra
jarðarbúa, þó við séum í
augnablikinu fjarri átaka-
svæðum í sælli trú. í hafinu í
kringum okkur er allt fullt af
kjarnorkukafbátum og
mannleg mistök í undirdjúp-
unum geta á orskötsstund
lagt tilverugrundvöll okkarí
rúst.
Höfum það hugfast en
látum það ekki byrgj a okkur
bjartsýni á framtíðina í
þessu Iandi, á þessari j örð. “
Mistök í misgripum
Vestfirska fréttablaðið ef-
ast í leiðara um fullkomleik
tækninnar í tilefni af því sem
blaðið kallar fj öldamorð í
misgripum og telur efni til
fleirispurninga:
„Hvað eru Bandaríkja-
menn að gera með herskip á
Persaflóa? Eiga þeir kann-
ski land að Persaflóa? Hvað
eru þeir að skipta sér af því
sem þeim kemur ekki við?
Er það ekki afskiptasemi af
svipuðum toga og kemur
fram gagnvart íslendingum
og nú síðast Norðmönnum,
þegar Bandaríkjamenn vilja
meira að segja ráða fjölda
veiddra hvala hjá öðrum
þjóðum, og hóta ofbeldisað-
gerðum ella? Er það ekki
sama afskiptasemin og kem-
ur fram um allan heim hjá
þessum sjálfskipaða refsi-
vendi mannkynsins? Hver
hefur beðið Bandaríkja-
menn að gegna hlutverki al-
heimslögreglu?"
Fíllinn og músin
Enn hvessir í leiðara
Vestfirska fréttablaðsins:
„íslendingar eru í hernað-
arbandalagi með Banda-
ríkjamönnum og undir
verndarvængþeirra. Maður
sér fyrir sér fílinn og músina
marséra saman í stríðið.
Bandaríkjamenn eru með
hernaðartól og hernaðar-
mannvirki á íslandi. Ekki
bara suður á Miðnesheiði,
heldur líka vestur við Djúp
og víðar um land. Ekki
kæmi manni á óvart þótt
Rússarnir væru með þetta
dót í sigtinu hjá sér með fin-
gurinn á gikknum, þegar
haft er í huga að bæði risa-
veldin eiga nóg af drápsvél-
um til að tortíma hverju
byggðu bóli í veröldinni
margsinnis. Við hljótum
bara að biðja þess aðeins að
ekki verði nein „mistök" hjá
Rússum.“
ÁBolafjalli
Lokaorð leiðarans eru
þessi:
„En kannski væri farsæl-
ast fyrir okkur íslendinga,
að taka alls ekki þátt í hern-
aðarbrölti stórveldanna, að
hætta þjónkun við hina sjálf-
skipuðu alheimslögreglu.
Kannski væri líka best fyrir
samviskuna að vera ekkert
að lána land undir áhöld til
manndrápa. Við höfum
heldur enga tryggingu fyrir
því að nýja radarstöðin á
Bolafjalli þekki sundur
Fokker og flugskeyti.
Þótt frumstæðar þjóðir
reyni að þóknast andskotan-
um og halda honum góðum,
þá er ekki þar með sagt að
við íslendingar eigum að
geraþað líka.
Það er ekki lítil hætta á því
að fíllinn stígi ofan á músina,
þar sem þau marséra saman
í stríðið. Það er jafnslæmt
fyrir músina, hvort sem það
eru mistök eða ásetningur
hjáfílnum."
Fokkerframhjá
ratsjárstöð
Vestfirski leiðarahöfund-
urinn er við kj arna málsins
af sjónarhóli okkar íslend-
inga, og er engin furða
vegna nýfenginnar nálægðar
við hertól í formi ratsjár-
stöðvar, og sú mynd sem í
leiðaranum er dregin upp til
varnaðar er óhugnanlega
nálæg. Er í raun og veru
nokkur afskapamunur á ír-
ansair til Dubai eða íslands-
air til ísafjarðar? - m
þlÖÐVILIINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, MöröurÁrnason, ÓttarProppé.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, ÓlafurGíslason, Ragnar
Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guðbjörnsson, TómasTómasson, Þorfinnurómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkaiestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, KristbegrurÓ. Pétursson
Framkvæmdastjóri:HallurPállJónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Katrín Bárðardóttir, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 70 kr.
Helgarblöð:80 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 800 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN