Þjóðviljinn - 23.07.1988, Blaðsíða 7

INNSYN
Ohlýðni við ráðherra?
Imaí vísaði ríkisstjórnin vandamálunum ínefnd. Nú leggur
nefndin til að ekkert verði gert. Er nóg að hrópa á slökkvilið í
fjölmiðlum? Leiksýningin heldur áframþótt áhorfendur
verði sparari á klappið

STJÓRNARTtoWDJ.A„l
1988
20. mai 1VH8.
bráoabirgðalög
um síterHir i .»Wmíl,m'
HAKniiAFAHVAUJsroxs^* '
—"1VT ■ AlbinSÍÍOH fotMiti
íórœlisrtM*'"'' ,0'“" *am'"”ðS A’Þ ‘ * 8 . r,vi,s,l6rnln ha(i «**»» *»í"r 1
*—■*'**,a"Ml,ídr8 .i -.i*,.
U,„n. „.„HHlaxur oi ‘ ^
pitdandi kjMayaino.oguin sUUuJmm. Ji j septembcr 19SH skulu t-u,
Ukun M 3i- ‘tes^JrJ?7hSi«n * vítnubilinu fri M
sem kann að vanu a J-'- KS,ð scm kann að vania a 1 * ■**
^szgsx ssns* ■- r°- "
ginínur «W« < sam™'"ínr »S"l’n««* “'*öum •w*-‘M'"
Fjí[te„, itl"° ,ak” tX'i"’
cr fyrir um i I -mgt -1-K»- ^ ^
meira en pcmir « i- m*T* l,fc
™BKSsa
^ .«2^
" !<■-**
fÉSÉÍ
íss' r^. ■*>■• ísst
™!*i“to"ÍÍl*rHIto,í„
Ósköp er tíminn fljótur að líða.
Fyrr en varir er morgundagurinn
orðinn að deginum í dag og enn
verður að fresta öllum þeim góðu
verkum sem menn vilja svo
gjarnan vinna til heilla landi og
lýð. Þetta hefur margur maður-
inn mátt reyna, þar á meðal ráð-
herrar okkar. Um miðjan maí
grúfði ríkisstjórnin sig yfir línu-
rit, töflur og greinargerðir meðan
annað fólk teygaði að sér vorilm-
inn og lét sólskinið létta sér lund.
Ráðherrarnir voru að leggja drög
að efnahagsráðstöfunum sem
birtust svo landslýð með bráða-
birgðalögum þann 20. maí.
Málinu
vísað í nefnd
í tímaþröng er erfitt að sjá við
öllu og því var ekki að undra þótt
landsfeðurnir þyrftu að skjóta
sumum úrlausnarefnum á frest og
láta þau bíða þess morgundags
þegar menn taka sér tak og ljúka
öllum knýjandi verkefnum.
Vissulega voru sumir dálítið hissa
á því hvaða verkefni voru látin
bíða því að mörg þeirra, eins og
t.d. hár fjármagnskostnaður,
höfðu sumir ráðherrar sagt að
þyldu enga bið, Róm brynni og
þann eld yrði að kæfa. En skýr-
inga var talið að leita mætti í
þeirri staðreynd að á vegum ríkis-
stjórnarinnar starfaði sérfræð-
inganefnd sem hafði m.a. það á
sinni könnu að skoða verðbóta-
mál. Mörgum veigainiklum mál-
um var einfaldlega vísað til þess-
arar nefndar.
Það var hlýtur að hafa verið
ráðherrunum nokkur styrkur að
geta bent á nefndina. Það getur
ekki verið létt verk að tilkynna
landslýð að búið sé að banna
launahækkanir og að með lögum
hafi samningsréttur launþega
verið afnuminn. Þó að fólk sé
eina ferðina enn brýnt með nauð-
syn þess að ná niður verðbólgu,
er næsta víst að bráðabirgðalög,
sem hafa áhrif á nýgerða kjara-
samninga, kalla á spurningar um
hvort ekki eigi að gera eitthvað í
verðlagsmálum. Launafólk vill
vita hvort stjórnvöld ætli sér ekki
að setja einhverjar skorður við
hækkunum á vöru og þjónustu,
hvort fjármagnseigendur fái
endalaust að hækka gjald fyrir út-
leigu á peningum eða hvort vextir
verði kannski lækkaðir áður en
fjölmörg fyrirtæki í frumfram-
leiðslu er komin á hausinn og
drjúgur hluti alþýðufólks búinn
að missa eigur sínar í hendur okr-
ara.
Láglaunabætur
Ef til vill hefur það glatt ein-
hverja að jafnframt því að ríkis-
stjórnin bannaði kjarasamninga
með lögum gaf hún út yfirlýsingu
með fögrum fyrirheitum um að
þau verk sem hún gæti sökum
tímaskorts ekki unnið í dag
myndi hún að sjálfsögðu vinna á
morgun. Þar voru boðaðar að-
gerðir til að verja kaupmátt
lægstu launa og draga úr launa-
mun:
„Ákvörðun um láglaunabætur
og afnám vísitöluviðmiðana í
kjarasamningum verður tekin í
tengslum við niðurstöður nefnd-
ar sem fjallar um verðtryggingu
fjárskuldbindinga, lánskjaravísi-
tölu og lækkun vaxta af verð-
tryggðum lánum, og kemur til
framkvæmda samtímis."
En það var ekki bara ákvörðun
um láglaunabætur sem átti að
bíða þess að verðtryggingar-
nefndin lyki störfum og var hún
beðin að gera svo vel að skila af
sér ekki seinna en 1. júlí. í yfirlýs-
ingu ríkisstjórnarinnar sagði:
Misgengi launa
og lánskjara
„Ríkisstjórnin hefur ákveðið
að komið verði í veg fyrir mis-
gengi launa og lánskjara og hefur
falið nefnd sem fjallar um fyrir-
komulag á verðtryggingu fjár-
skuldbindinga að skila tillögum
hvernig þessu markmiði verði
náð.“
Ráðherrarnir hefðu vart getað
verið skýrmæltari. Þeir vilja ekki
að verðtryggð lán hækki umfram
almennar hækkanir á launum.
Nefnd, sem er á launum hjá ríkis-
sjóði, er falið að gera tillögur um
hvernig ná skuli þessu markmiði.
Og hvað gerir nefndin? Víkst hún
ekki vel undir þessa bón vinnu-
veitanda síns?
Þann 15. júlí, hálfum mánuði
eftir að nefndin átti að skila af
sér, leggur hún fram þykka
skýrslu. Hún hefur m.a. athugað
hvort hætta sé á því að lánskjara-
vísitala og þar með verðtryggðar
skuldir hækki meira en almenn
laun á gildistíma bráðabirgðalaga
ríkisstjórnarinnar. Jú, ef ekkert
er að gert „má ætla að lánskjara-
vísitalan hækki um 10% umfram
laun á þessu tímabili." Nefndin
getur ekki mikið að því gert,
hennar verk var að gera tillögur
um hvernig koma mætti í veg fyrir
slíkt misgengi. Hvar eru tillög-
urnar?
Skemmst er frá því að segja að
nefndin gerir engar tillögur um
hvernig náð verði því markmiði
ríkisstjórnarinnar frá 20. maí s.I.
að koma í veg misgengi launa og
lánskjara. Aftur á móti má í
skýrslu nefndarinnar finna hug-
leiðingar um að fyrirsjáanlegt
misgengi verði ekki jafndjöful-
legt og skuldugir launamenn
máttu búa við á upphafsárum
ríkisstjórnar Steingríms Her-
mannssonar 1983-84.
Fékk nefndin kannski nýtt er-
indisbréf? Ljóst er að hún fram-
fylgdi ekki fyrimælum atvinnu-
rekanda síns frá því í maí. Von-
andi að enginn verði hýrudreg-
inn.
Afnám verð-
tryggingar
Frægt er orðið að nokkrum
dögum eftir setningu bráðbirgð-
alaganna þann 20. maí voru sett
enn ný lög til að afturkalla að
miklu leyti ákvarðanir um afnám
verðbóta á fjárskuldbindingar til
skemmri tíma en tveggja ára. En
ráðherrar höfðu látið í það skína
að þeir hefðu nú svo sem ýmislegt
fleira á prjónunum og gáfu verð-
tryggingarnefndinni eftirfarandi
fyrirmæli:
„Nefnd, sem fjallar um verð-
tryggingu fjárskuldbindinga, hef-
ur verið gert að skila tillögum um
frekari áfanga í afnámi verð-
tryggingar þar sem m.a. verði
höfð hliðsjón af verðlagsþróun."
Hér er ekki töluð nein tæpi-
tunga, nefndinni er gert að skila
tillögum og ekkert múður. En
hvað skyldi nefndin hafa gert í
málinu? í skýrslu sinni segir hún
það sína skoðun að rétt sé að bíða
með frekari áfanga við afnám
verðtryggingar uns jafnvægi hef-
ur náðst á fjármagnsmarkaðnum.
Það er að sjálfsögðu gott og bless-
að að nefndarmenn skuli ekki
setja ljós sitt undir mæliker og
segi hátt og snjallt hverjar skoð-
anir þeirra eru, en það ætti ekki
að koma í veg fyrir að þeir ynnu
sitt verk. Nefndinni hafði „verið
gert að skila“ tillögum.
Skemmst er frá því að segja að
nefndin lætur það alveg vera að
sinna kvabbi ráðherranna og
skilar engum tillögum. Ekki hef-
ur verið gerð grein fyrir því hvers
vegna nefndin valdi þennan kost
en í skýrslu hennar má lesa eftir-
farandi: „Ljóst er að verðtryg-
ging fjárskuldbindinga snertir
mikla hagsmuni. Um er að ræða
hagsmuni lánastofnana og ekki
síður hagsmuni sparifjáreigenda í
landinu.“ Tónninn er ekki sá
sami og þegar rætt er um launa-
menn sem mega una því að næsta
vor hafa skuldir og afborganir
hækkað 10% umfram laun.
Leiksýning
eða kabarett
Nú er tyennt til: Annaðhvort
akta embættismenn ekki hæst-
virta ráðherra og dettur ekki í
hug að láta hjalið í þeim trufla sig
eða þjóðinni hefur verið boðið á
langdregna leiksýningu sem ekki
er alveg ljóst hvernig endar.
Vissulega er gott að embættis-
menn sýni stundum frumkvæði.
En þrátt fyrir allt eru það alþing-
ismenn og þar með ráðherrar sem
almenningur hefur valið til að
marka stefnu. Auðvitað þurfa
þeir hjálp embættismanna en
aldrei á að vera neinn vafi á því
hver ber ábyrgðina.
Viðbrögð Jóns Sigurðssonar
viðskiptaráðherra benda reyndar
tæpast til þess að nefndarmenn
hafi talið sig vera að hafa vit fyrir
ríkisstjórninni. Ráðherrann hef-
ur þvert á móti lýst yfir mikilli
ánægju með starf nefndarinnar.
Hitt er miklu líklegra að hér sé
áferðinni hluti af þeirri furðulegu
leiksýningu sem ráðherrar hafa
verið að sýna á fjölmiðlasviðinu
undanfarna mánuði. Hún fjallar
um það að í raun og veru séu allar
slæmar uppákomur í þjóðarbú-
skapnum hverjum einstökum
ráðherra óviðkomandi, þeir hafi
haft hugmyndir um að koma
mætti hlutunum öðru vísi fyrir en
því miður hafi þeirra sjónarmið
orðið undir. í þessu stykki fá per-
sónulegir leikhæfileikar mjög að
njóta sín og það verður að viður-
kennast að ráðherrarnir standa
sig mjög misvel á sviðinu. Nær
allir gagnrýnendur eru þó sam-
mála um að túlkun og innlifun
Steingríms Hermannssonar sé í
sérflokki. í hálft ár hefur hann
linnulítið hrópað að einhverjir
séu búnir að kveikja í og að það
þyrfti nú endilega að fara að kalla
á slökkviliðið. Sannfæringar-
krafturinn virðist aldrei bregðast
honum á sviðinu.
Gamlar lummur
í maí var ríkisstjórnin einhuga
um að setja bráðbirgðalög um
bann við kjarasamningum og af-
nám rauðra strika. Ráðherrarnir
reyndu eftir mætti að finna ein-
hverja leið til að koma fram í fjöl-
miðlum, benda á sessunauta sína
og segja: „Það voru þeir sem
vildu þetta endilega, ég var nú
eiginleg alltaf á móti því“. Þegar
þeir fundu að almenningur yrði
aldrei til í að fría einhvern þeirra
við ábyrgð af bráðabirgðalögun-
um, brugðu þeir á það ráð að lofa
upp í ermina á sér. Að sjálfsögðu
var bindandi að festa loforðin í
texta bráðabirgðalaganna og var
borið við að tímaleysi kæmi í veg
fyrir slíka lagasmíð. Sú handhæga
leið var valin að vísa því, sem í
gríni var af sumum kallað ágrein-
ingsmál, í nefnd. Svo heppilega
vildi til að viðskiptaráðherra
hafði einmitt á takteinum réttu
nefndina, verðtryggingarnefnd-
ina.
Skilaboðin til almennings voru
því á þessa leið: Hafið ekki
áhyggjur. Við vitum vel að eldur
er laus og munum að sjálfsögðu
slökkva hann. Við ætlum bara að
leyfa þessari ágætu nefnd, sem
við eigum, að fjalla um málið.
Verið þið alveg róleg.
Og nú er nefndin búin að skila
af sér. Hún vill ekkki gera neinar
tillögur því að hún telur að ekkert
eigi að gera. Framhaldið þekkja
allir: Lítils háttar nöldur íTíman-
um og svo verður kannski ein-
hver hvalablástur í öðrum fjöl-
miðlum að loknum árang-
ursríkum laxveiðum. Síðan ekki
söguna meir.
Ósköp væri nú gaman að fá
nýtt stykki á fjalirnar.
ÓP
Laugardagur 23. júlf 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7