Þjóðviljinn - 24.07.1988, Blaðsíða 10

Mitterrand með nýju stjórninni: Minnihlutastjórn, en forsetinn hefur undirtökin.
Er uppstokkun í vœndum í
frönskum sliómmálum?
Síaukinn klofningurmeðal hœgri manna
Það er varla ofmælt að um-
hleypingasamt hafi verið í frönsk-
um stjórnmálum í vor og hafa
málin í tvígang tekið mjög
óvænta stefnu. Eftir yfirburða-
sigur Mitterrands í forsetakosn-
ingunum og afhroð hægri manna,
sem flestum kom á óvart, töldu
flestir fréttaskýrendur að hinn
nýkjörni forseti ætti að rjúfa þing
og efna til nýrra þingkosninga,
þar sem stuðningsmenn hans
væru í minnihluta á franska þing-
inu og fullvíst að andstæðingar
hans myndu fyrr eða síðar fella
hvaða þá stjórn sem hann léti
mynda, - en þeir myndu gera það
þegar þeim hentaði best og væri
þeim þannig fengið í hendur vald
til að ákveða hvenær kosningar
færu fram.
Hins vegar voru menn ekki í
neinum vafa um að ef þing yrði
rofið beint í kjölfar forsetakosn-
inganna myndi Sósíalistaflokkur-
inn, flokkur Mitterrands, vinna
mikinn sigur og fá hreinan meiri-
hluta. En það fór á aðra leið: Só-
síalistaflokkurinn vann að vísu
mikið á og var langstærsti
stjórnmálaflokkurinn, en enginn
fékk hreinan meirihluta, hvorki
sósíalistar né andstæðingar
þeirra, hægri menn. Hafði slík
staða aldrei áður komið upp í
Frakklandi síðan fimmta lýðveld-
ið var stofnað.
Utan Frakklands sjálfs var
þessi niðurstaða, að því er virtist,
gjarnan túlkuð sem allverulegur
ósigur fyrir Mitterrand: hefði
hann sem sé orðið fyrir slæmu af-
hroði beint í kjölfar sigursins í
forsetakosningunum. En þessi
túlkun var röng: aðalatriðið var
að andstæðingar forsetans höfðu
ekki lengur hreinan meirihluta á
þingi eins og þeir höfðu áður
haft, því það nægði til að Mitter-
rand og fylgismenn hans hefðu
undirtökin, a.m.k. í bili.
Sérhönnuð
stjórnarskrá
Segja má, að stjórnarskrá
fímmta lýðveldisins, sem samin
var til að koma í veg fyrir þau
sífelldu stjórnarskipti sem áður
höfðu tíðkast, sé nánast því „sér-
hönnuð" til að tryggja að minni-
hlutastjórn geti setið við völd og
haft vinnufrið meðan ekki er skýr
meirihluti á móti henni. í at-
kvæðagreiðslu um traustsyfirlýs-
ingu eru t.d. einungis mótat-
kvæði talin, og ef hreinn meiri-
hluti þingmanna hefur ekki greitt
atkvæði gegn stjórninni situr hún
áfram. Til að koma lagafrum-
varpi í gegnum þing getur
minnihlutastjórn einnig beitt
stjórnarskrárgrein sem mælir svo
fyrir að frumvarpið teljist sam-
þykkt ef ekki er samþykkt van-
traust gegn stjórninni.
Til að fella ríkisstjórn Michel
Rocards eða gera hana óstarf-
hæfa og hindra hana í að fram-
kvæma áform sín þurfa því bæði
hægri menn á þingi og kommún-
istar að leggjast á eitt og nánast
því mynda bandalag, og eru væg-
ast sagt litlar horfur á því eins og
málum er nú komið. Fréttaskýr-
endur telja samt engan veginn
loku fyrir það skotið, að þegar
fram líði stundir kunni kommún-
istar og hægri menn að rotta sig
saman til að fella stjórn Rocards
eða annars sósíalista, enda er
þess nú gjarnan minnst að slíkt
samkrull þingmanna yst á hvor-
um vængnum um sig var vinsæll
„samkvæmisleikur", eins og sagt
er, á dögum fjórða lýðveldisins,
og stuðlaði ekki svo Iítið að sí-
felldum stjórnarskiptum. En
áður en nokkur grundvöllur gæti
orðið fyrir slíku bandalagi eru
horfur á allmikilli uppstokkun í
frönskum stjórnmálum og kynni
hún að breyta mjög verulega að-
stöðu Mitterrands og Sósíalista-
flokksins.
Þessi uppstokkun hlýtur að
hefjast á hægri væng stjórn-
málanna og fór að bera á henni
fljótlega eftir þingkosningarnar.
Þótt sósíalistar, sem eru stærsti
stjórnmálaflokkur Frakklands,
séu í minnihluta myndi vinstri
bandalag þeirra og kommúnista
hafa hreinan þingmeirihluta og
því geta stjórnað landinu eins og
eftir kosningarnar 1981. En svo
hlálega vill til að þessi kostur er
ekki lengur fyrir hendi: strax um
kvöldið síðari þingkosningadag-
inn flýttu kommúnistar sér að
hafna boði um stjórnarþátttöku,
sem þeim hafði alls ekki verið
gert. Eftir hinar margvíslegustu
kúvendingar, ábyrgðarlausar til-
raunir til að „yfirbjóða" sósíalista
á ýmsum sviðum, stöðugar árásir
á þá og alls kyns undarlega hegð-
an eru kommúnistar nefnilega
ekki lengur hæfir sem banda-
menn neins flokks í stjórnarsetu.
Virðast þeir nú einna helst stíla
upp á það að ná til sín „óánægjuf-
ylginu", sem hefur haft til-
hneigingu til að leita til Le Pen
síðustu ár. Vegna þessa ástands
vinstri bandalagsins fyrrverandi
eiga sósíalistar ekki annan kost,
ef þeir vilja mynda breiðari sam-
fylkingu kringum Mitterrand
forseta, en leita stuðnings meðal
hinna svokölluðu „hægri flokka“.
En á þeim slóðum eru ýmsar
hræringar farnar að gera vart við
sig.
Þverbrestir í
hœgri vœngnum
Þegar á þingmannatöluna er
litið, gætu ýmsir freistast til að
líta svo á að bandalag hægri
flokkanna í Frakklandi sé næst
stærsti „flokkurinrí' í landinu á
eftir sósíalistum, en þetta tvennt
er þó engan veginn sambærilegt.
Hægri bandalagið er nefnilega
samsteypa margra flokka, sem
virðast stöðugt sundraðri og eiga
oft á tíðum lítið sameiginlegt. Að
nafninu til eru í því tveir stórir
flokkar: hinn gamalgróni flokkur
Gaullista og Lýðræðisbanda-
lagið, sem stuðningsmenn Gisc-
ards forseta mynduðu á sínum
tíma, - en það var svo sett saman
úr ýmsum smáflokkum, sem voru
mjög misjafnlega langt til hægri.
Þessu til viðbótar hefur á síðustu
mánuðum komið upp klofningur
bæði innan Gaullistaflokksins og
innan Lýðræðisbandalagsins um
afstöðuna til „þjóðarfylkingar“
Le Pen - hafa sumir fordæmt
hana hinum hörðustu orðum og
aðrir viljað ganga til einhvers
konar samstarfs við hana - og til
að kóróna allt hefur gosið upp
mikið „leiðtogastríð“ innan lýð-
ræðisbandalagsins milli fall-
kandídatsins Raymond Barre,
Giscards fyrrverandi forseta og
jafnvel fleiri. Það bætir ekki úr
skák að innan Gaullistaflokksins
er staða Chiracs nú heldur veik
vegna þess hve honum gekk illa í
forsetakosningunum.
Allt þetta hafði þær afleiðingar
í fyrstu umferð þegar eftir þing-
kosningarnar að ýmsir þverbrest-
ir fóru að koma í ljós innan hægri
bandalagsins. Fyrst lýsti einn
miðflokkurinn í lýðræðisbanda-
um.
10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 24. júlí 1988