Þjóðviljinn - 26.07.1988, Blaðsíða 14

Áætlun
Jónasar
Síðastliðinn föstudag birti ég
hér í blaðinu pistil, sem nefndist
„Rýnt í fortíðina". Kveikjan að
honum voru einkennileg ummæli
ágæts Framsóknarmanns
norður í Eyjafiröi. Þótti mér þau
lýsa nokkrum ókunnugleika á
sögu og þróun íslenskra
stjórnmálaflokka. Sú saga verður
auðvitað ekki rakin í fáum orðum
en á nokkrum steinum má þó
stikla, ef verða mætti til einhvers
skilningsauka þeim, sem hug
hafa á því að gerast áhrifamenn á
hinumpólitískavettvangi. Þar
verður naumast nokkur liðtækur
leiðsögumaður nema hann þekki
sæmilega til þeirrar sögu, sem
nútíðinervaxinaf. Þaðerslæmt,
ef sögulegar staðreyndir um eðli
og þróun stjórnmálaflokkanna
koma slíkum mönnum á óvart.
ÞegarJónas Jónsson vann,
þvínæst samtímis, aðstofnun
bæði Framsóknarflokksins og Al-
þýðuflokksins þá var það liður í
langtíma áætlun. Kjarni Fram-
sóknarflokksins voru forkólfar
samvinnuhreyfingarinnar- en
megin tilgangur hennar var sá,
að berjast fyrir bættum kjörum al-
þýðu manna til sjávar og sveita-
og frjálslyndari hluti bændastétt-
arinnar. Ymsirefnabændur
slógust þar einnig í för því ekki
varðaallir„afaurumapar“. Burð-
arásar Alþýðuflokksins yrðu
hinsvegar verkamenn, sjómenn
og launafólk í þéttbýlinu. Jónas
taldi, að hagsmunir þessara
stétta færu í megin atriðum sam-
an. Ef bændur þyrftu að bregða
búi, m.a. vegnaerfiðrarefna-
hagsafkomu og flyttust á mölina,
þrengdi það atvinnumöguleika
þar, sem ekki voru alltof rúmir
fyrir. Það væri hinsvegaraugljós
hagur bænda, að efnahagsaf-
koma neytenda í þéttbýlinu væri
sem rýmst. Af þessum ástæðum
taldi Jónas að þessum flokkum
bæri að vinna saman á vettvangi
stjórnmálanna. Hann taldi einnig
einsýnt, að pólitískirandstæðing-
ar þessara flokka, samkeppnis-
menn, eins og Jónas nefndi þá
gjarna, hlytu að sameinast um
þriðja flokkinn. Það gerðist með
stofnun íhaldsflokksins. Kjarni
hans voru stórkaupmenn, stórút-
gerðarmenn og aðrir umsvifa-
mennáfjármálasviðinu, auk
íhaldssamra bænda. Hér voru
línurskýrar, andstæðurnar
skarpar.
fhaldsflokkurinn var stærstur
þessara flokka. Hann mótaði
stjórnarfarið fram til 1927. Svo til
hver einasta tillaga, sem stjórn-
arandstaðan flutti á Alþingi, var
felld eða svæfð, líkt og á sér
reyndar stað nú, nærri 60 áru m
seinna. Stórhug þessaratveggja
fylkinga og viðhorf til almennra
umbótamála má m.a. marka á
því, að þegareinn aðalforingi
Ihaldsflokksins var að því spurð-
ur hvenær vænta mætti þess, að
bílfært yrði orðið milli Akureyrar
og Reykjavíkur þá nefndi hann
árið 1940. Þau undurgerðust
raunar rúmum 10 árum fyrr.
-mhg
ídag
er 26. júlí, þriðjudagur í fjórtándu
viku sumars, þriðji dagur hey-
anna, 208. dagurársins. Sól
kemur upp í Reykjavík kl. 4.15 en
sest kl. 22.51. T ungl vaxandi á
öðru kvartili.
Viðburðir
Þjóðhátíðardagur Líberíu.
UM ÚTVARP & SJONVARP
7
Hopp og hí
Kl. 19.25 endursýnirSjónvarp-
ið Poppkorn, með „Hinum ómót-
stæðilegu“, sem er „söngva-,
glæpa- og gleðimynd“. Þar
bregða meðlimir hljómsveitar-
innar „Kátir piltar" sér í gervi
lögreglugengis, sem á í höggi við
illskeyttan, alþjóðlegan glæpa-
rokk, Ástráð nokkurn Ástvalds-
son. Það eru nú ekki beinlínis
nein rólegheit yfir „Hinum ómót-
stæðilegu". Ægir þar ýmsu sam-
an, sem hér skal ekki rakið.
Menn verða bara að afla sér frek-
ari upplýsinga með því að horfa á
myndina, og er ekkert neyðar-
brauð. -mhg
Gestaspjall
Rás 1, kl. 22.30
Þann 13. des. s.l. var þáttur
Viðars Eggertssonar, Gestaspjall
- Slitur af Paradís, fluttur í Ut-
varpið. Þessi þáttur verður nú
endurfluttur í kvöld. Viðar hefur
gert víðreist á leiklistarhátíðir,
bæði austan tjalds og vestan, og
þykir sem þar sé hann kominn í
sjálfa Paradís. Vill þar sitt af
hverju gerast og sumt harla
óvænt. I þættinum segir Viðar frá
ýmsum ævintýrum, sem hann og
félagar hans lentu í á leiklistar-
hátíðum í Suður-Frakklandi,
Belgrad, Póllandi og Edinborg.
Sömuleiðis frá sérstæðum og eft-
irminnilegum sýningum og því,
hvernig það er að vera gestur á
leiklistarhátíðum, annars vegar
sem áhorfandi og hins vegar sem
þátttakandi. -mhg
Tónlist
Rás 1 kl. 20.15 og 23.20
í kvöld verður flutt kirkjutón-
list eftir þá Liszt og Dovrák. Fyrst
er Fantasía og fúga eftir Liszt um
sálminn „Ad nos, ad salutarem
undam“. Jennifer Bate leikur á
orgelið í Royal Albert Hall í
Lundúnum. - Síðan er „Te
deum“ fyrir einsöngvara, kór og
hljómsveit, op. 103 eftir Dovrák.
María Helenita Olivares sópran
og Gianni Maffeo bariton syngja
með Tékkneska fflharmóníu-
kórnum og Sinfóníuhljóm-
sveitinni í Prag. Váslav Smetácek
stjórnar. - Á „síðkvöldinu“ kom
svo „La valse“ eftir Ravel. Sin-
fóníuhljómsveitin í Montreal
leikur, Charles Dutoit stjórnar. -
Þá Nokturna nr. 3, „Sirénes“,
eftir Debussy. Sinfóníuhljóm-
sveitin f Lundúnum leikur og
Ambrosian Sigers syngja. Micha-
el Tilson Thomas stjórnar. - Og
loks „Draumar", sinfónískt ljóð
op. 6, eftir Prokofiev. Skoska
þjóðarhljómsveitin leikur, Ne-
eme Járvi stjórnar. -mhg.
Geimferðir
Rás 1, kl. 20.35
Mannkindinni nægir nú ekki
lengur að ráðskast með jarðar-
krflið, sem hún er auðvitað búin
að stórskemma, m.a. með því að
eyða þar gróðri og dýralífi, held-
ur vill hún nú einnig fara að
leggja undir sig gjörvallan him-
ingeiminn. Sjálft tunglið fær ekki
einu sinni að vera í friði og er þó
vandséð hvað það hefur til saka
unnið.
í kvöld, og eitthvað áfram, ætl-
ar Sjónvarpið að rekja sögu þess-
arar viðleitni. Þá verður sýndur
fyrsti þátturinn í nýjum, breskum
heimildamyndaflokki. Þar er
sögð saga geimferðanna allt frá
hönnun fyrstu eldflauganna í
Þýskalandi til stjörnustríðsáætl-
ana nútímans. Greint er frá
geimferðum Bandaríkja- og So-
vétmanna og spjallað við menn,
sem tyllt hafa tá á tunglið. Sögu-
maður er leikarinn Martin Sheen
og hefst sagan árið 1957. -mhg.
GARPURINN
KALLI OG KOBBI
FOLDA
14 SÍÐA - ÞJÓÐVIUINN Þriðjudagur 26. júlí 1988