Þjóðviljinn - 29.07.1988, Blaðsíða 23

Reynslan af Norræna húsinu hefur í alla staði verið góð, segir Sigurður.
sínum kom hann að þeirri hug-
mynd sinni að stofna til þessara
menningartengsla. í lauslegri
þýðingu blaðamanns er endirinn
einhvernveginn svona, en að
sjálfsögðu hefði rithöfundurinn
og skáldið kannski orðað þetta
betur á íslensku en blaðamaður-
inn:
„...Ég kasta hér fram hug-
myndinni fyrir ykkur, latnesku
ríki: þið, Fransmenn, Spánverj-
ar, ítalir, Portúgalir, og aðrirsem
teljast til Miðjarðarhafsríkjanna,
stofnið latneskt menningarsetur í
Reykjavík. Við þurfum á því að
halda. Nú þegar er að finna í
Reykjavík norrænt hús, sérlega
fallegt hús meira að segja, sem
rekið er af Norðurlandaþjóðun-
um fimm. Reynslan af þessu nor-
ræna húsi, sem hefur verið starf-
rækt í fimmtán ár, hefur í alla
staði verið nægilega jákvæð til að
hægt sé að segja með vissu að
Suðræna húsið í Reykjavík gæti
orðið veglegt og átt bjarta fram-
tíð. Við, íslendingar, biðjum
þess að þetta geti orðið að veru-
leika. Hugmyndinni hefur verið
kastað fram, nú er að koma henni
í framkvæmd."
Framvinda þessa máls er enn
ekki ljós en Frakkar hafa sýnt
mikinn áhuga á hugmyndinni.
-TT
um eins og t.d. sundstöðum. En
Seltjarnarnesbær virðist ekki líta
á sína laug sem griðastað. Pað er
ekki við starfsfólkið að sakast
heldur skort á skýrum reglum og
hreinum línum bæjaryfirvalda.
Þá má geta þess að ég hef kom-
ið á bókasafn þar sem útvarps-
tæki með poppmúsík var í gangi
svo glumdi um alla lesstofuna.
Hvar endar þessi vitleysa? Hve-
nær verður ólíft í lestrarsal
Landsbókasafnsins?
Þessi dæmi sýna að hávaðafé-
lagið ætti ekki að skorta verkefni.
Hvernig væri nú að særa það upp
frá dauðum og magna það upp í
hamramma afturgöngu er gengi
ljósum logum og riði hávaðahús-
um svo þar yrði engri ólátakind
vært stundinni lengur? Og svo
væntum við þess að Ragnar Arn-
alds reki með harðri hendi á eftir
hávaðafrumvarpinu sínu á al-
þingi í vetur. Annars mun hann
hafa verra af.
Að syngja fyrir
Pinochet
í Morgunblaðinu 16. júní er
stutt viðtal við heimssöngvarann
Kristján Jóhannsson. Hetjan var
á þriggja vikna söngferðalagi í
Chile og söng í Toscu í 110. sinn í
óperunni í San Diego. Pinochet
slátrari og sadisti var meðal á-
horfenda. Þess vegna fengu söng-
vararnir ekki að bera vopn í sýn-
ingunni. Ráðamenn voru skít-
hræddir um að þeir myndu hlaða
byssur sínar alvörukúlum og
skjóta helvítis hundinn. Og tólf
þjálfaðir stjórnarhermenn voru
látnir hlaupa í skarðið á sviðinu.
Pá hefur heimssöngvaranum þótt
mikill hasarinn. Hann segir í við-
talinu að „óneitanlega hafi verið
Kristján Jóhannsson brá sérnýlega
til Chile og tók þar lagið fyrir Pinochet
oddvitaherforingjastjórnarinnar.
spennandi að kynnast ástandinu í
Chile“. Einmitt! Pað hlýtur að
vera æsispennó eins og fyrsta
flokks sjónvarpsþriller. Fólk
kúgað, svívirt og drepið. Tosca er
mikil píningsópera. Alltaf
heyrast baksviðs sársauka og
angistarvein. Þá eru þeir að toga
þá, teygja þá, slíta þá, fletja þá,
skera þá, brytja þá, baka þá og
jafnvel éta þá. Pyntingar hafa
óvíða náð jafn fágaðri
fullkomnun og í Chile. Þeir hafa
ekki verið í miklum vandræðum
með verismann í þessari Pinoc-
hetuppfærslu á Toscu. Og mikið
djöfull hefur það verið spenn-
andi. Uppáhalds pyntingasjóið
frá listrænu og lýrísku sjónarmiði
hjá Pinochet er að troða glors-
oltnum músum upp í leggöngin á
konum ungum og gömlum. Og
mest fjör kasóléttum! Þá taka nú
þessar korrimakvinnur svona
heldur betur aríurnar. Kólórat-
úra! Og þá aka þeir sér af kæti og
hugsjónahasar pyndingapródús-
erarnir. Kannski runka þeir sér
líka háttsettustu herforingjarnir.
í nafni frelsis og lýðræðis! I nafni
listarinnar!
Já. Heimssöngvarinn þarf
mikið á sig að leggja. Það verður
að gera meira en gott þykir fyrir
frægðina. Og nú bíðum við stoltir
íslendingar eftir sigurför söngv-
arans um Suður-Afríku þar sem
hann mun varpa fögrum ljóma á
nafn ættjarðar sinnar með því að
syngja í Toscu í tvö hundruðasta
sinn. Stjáni á heimssviðinu!
Ringir og trillur og bravissimo!
En hann á sér skæðan keppinaut.
- Þeir eru að kenna litla svarta
Sambó öskuraríuna miklu í písl-
aróperunni heimsfrægu í Suður-
Afríku.
Sigurður Þór Guðjónsson
NÝTT HELGARBLAÐ - ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 23
E.M.J.
Hugvekja
um fómfýsi
Mönnum hættir stundum til að
segja um íslenska stjórnmála-
menn, að sannfæring þeirra risti
ekki ýkja djúpt, þeir séu stefnu-
lausir, hagi seglum eftir vindi og
reyni að komast sem auðveldast
frá öllum málum, þannig að þeir
þurfi ekki að taka neina þá
áhættu, sem fylgir því að halda
skýrri hugsjón til streitu. Gott
dæmi um þessa fordóma manna
er sú setning sem vox populi lagði
einu sinni fyrir löngu í munn
öldnum stjórnmálamanni honum
að öllum líkindum til nokkurrar
háðungar: „Ég segi nei og aftur
já“. Þessi skoðun kann stundum
að vera á einhverjum rökum
byggð, en oft er hún alröng og
reyndar hið argasta óréttlæti í
garð þeirra ágætismanna, sem
þjóðin hefur valið til að standa
með krumlurnar límdar við
stjórnvölinn í hvaða fárviðri sem
er.
En hvað er svo raunverulega
sannfæring og hugsjón? Flestir
ættu að geta verið sammála um
að það er ekki nægilegur próf-
steinn á slíkt, að hugsjónamaður-
inn sé reiðubúinn til að berjast
við einhverja andstæðinga fýrir
því sem hann telur vera
sannfæringu sína. Það liggur
nefnilega í hlutarins eðli, að sér-
hver stjórnmálamaður á sér and-
stæðinga, hversu litla hugsjón
sem hann annars hefur, og þarf
að standa í harðri baráttu við þá
fyrir stefnuleysi sínu jafnt sem
öðru. Alls kyns karp við mislita
andstæðinga er þess vegna ekki
neinn mælikvarði á það í sjálfu
sér að deiluefnið sé raunveruleg
hugsjón eins eða neins, - svo
framarlega sem andstæðingurinn
er ekki spanski rannsóknarrétt-
urinn eða af svipuðu sauðahúsi,
en slíkt mun teljast til undantekn-
inga á þessum hálfum. Hinn
raunverulegi mælikvarði hug-
sjónarinnar er annar: hann er sá
hvort maðurinn er reiðubúinn til
að heyja harðvítuga baráttu fyrir
henni við sína eigin samherja,
fórna vinum sínum, hagsmunum
þeirra og margra annarra, jafnvel
ærunni sjálfri gagnvart samtíð-
inni og gjörvallri Islandssögunni
fyrir það eitt að hún nái fram að
ganga. Þessi afstaða hins trygga
hugsjónamanns var einu sinni
dregin saman í meitlaða setn-
ingu, sem lögð var í munn lækn-
um á þeim tíma þegar læknar
voru lærðir menn og lögðu allt í
sölurnar jafnvel líf og heilsu
sjúklinga sinna fyrir það að lækn-
islistin mætti leika lausum hala,
eins og franski skáldmæringurinn
Moliere hefur lýst svo fagurlega.
En setningin var þessi: „Pereat
mundus, fiant pillulae“, - megi
heimurinn farast, bara ef pillurn-
ar blífa.
Ef þessum stranga mælikvarða
er beitt á gjörðir íslenskra
stjórnmálamanna, kemur í ljós
að þrátt fyrir alla fordóma má
finna meðal þeirra glæsileg dæmi
um ótvíræða hugsjónamenn.
Lengi vel blasti við öðrum fremur
dæmi sjávarútvegsráðherra vors,
sem hefur verið reiðubúinn til að
fórna hagsmunum og heiðri ís-
lendinga svo og sínum pólitíska
orðstír til að geta stuðlað að út-
rýmingu nokkurra sjávarspen-
dýra, uns hætta er á því að fiskút-
flutningurinn hrynji svo að hann
rétt nægi til að standa undir
kostnaði af óarðbærum hval-
veiðum. Er málið þá komið í slík-
an hnút hugsjónarinnar vegna,
að torvelt er að sjá hvernig bjarga
megi bæði brýnustu hagsmunum
þjóðarinnar og sjá þó um leið
fyrir því að hugsjónamaðurinn
missi ekki andlitið og krókni ekki
af hugsjónaleysi nema þá einna
helst með því að sjávarútvegsráð-
herra segi af sér í vísindaskyni.
Síðustu vikur hefur þó þetta
dæmi, sem menn hafa haft fyrir
augum um langt skeið, fallið í
skuggann af öðru sem er kannske
ennþá skýrara. Fram hefur nefni-
lega gengið fyrir skjöldu nýr hug-
sjónamaður, menntamálaráð-
herra vor, sem hefur sýnt það og
sannað að hann er reiðubúinn til
að fórna öllu fyrir hugsjón sína.
Fyrir hana hefur hann efnt til ill-
deilna við sjálfan háskólarektor,
móðgað freklega tvo af virðuleg-
ustu lagaprófessorum háskólans,
sem menn hefðu hingað til ekki
ekki sett á bás með æstum stjórn-
arandstæðingum, fengið stóran
hluta háskólaborgara upp á móti
sér hvar í flokki sem þeir standa,
komið því til leiðar að róttækir og
íhaldssamir stúdentar snúa
bökum saman gegn honum - og
hefði menn þó varla grunað að
slíkt stæði yfirleitt í mannlegu
valdi - gert í þessu skyni að sinni
eigin stefnu þá reglu einræðis-
herra á borð við Ceausescu og
Jarúselskí að skoðanir skuli
skipta máli við stöðuveitingar,
sett víðlesnasta blað landsins og
sitt eigið stuðningsblað í slæman
vanda, m.a. með því að vega ill-
yrmislega að nánum vandamanni
þess, þannig að það veit nánast
ekki sitt rjúkandi ráð, og stefnt
sínum eigin stjórnmálaframa í
mikinn voða. Eftir þessar miklu
fórnir stendur ráðherrann eftir
berrassaður í öllum svipti-
vindunum, en getur þó huggað
sig við það að þótt allt annað sé,
glatað sé hugsjóninni samt borg-
ið. Og hvaða hugsjón er ráð-
herranum þá svo dýrmæt, að fyrir
hana er hann reiðubúinn til að
fórna öllu öðru? Hún er sú að
troða Hannesi Hólmsteini inn í
háskólastöðu, sem hann hefur
ekki verið dæmdur hæfur til að
gegna. Pereat mundus, fiat
Hannes.
e.m.j.