Þjóðviljinn - 09.08.1988, Qupperneq 4

þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Og hann flaug
Þorsteinn Pálsson er farinn til Bandaríkjanna með
eiginkonu og embættismenn. Þar á forsætisráðherr-
ann að hitta Reagan forseta og ræða við þá ráðamenn
vestra sem Þorsteinn telur gerkunnugasta íslenskum
málefnum, nefnilega varnarmálaráðherrann og flota-
foringjann sem stjórnar Atlantshafsflota Nató.
Þetta ferðalag á Þorsteini átti upphaflega að verða í
maí. Þá varð Þorsteinn að aflýsa ferðinni vegna þess
að ríkisstjórn hans var uppí loft útaf efnahagsaðgerð-
um, sem að lokum endaði með gengisfellingu og kjara-
skerðingu.
Síðan hefur í raun og veru fátt gerst. Undirstöðu-
atvinnuvegirnir standa enn verr að vígi en þá. Nokkur
gjaldþrot hafa bæst á listann. Enn fleiri fyrirtæki hafa
sagt upp starfsfólki. Og enn er allt uppí loft í ríkisstjórn
Þorsteins Pálssonar útaf efnahagsaðgerðum.
Guðmundur Magnússon viðskiptafræðiprófessor
sagði um daginn að ríkisstjórnin hefði leikið þannig af
sér í efnahagsmálum að hún ætti sér aðeins tvenns-
konar úrræði, verðbólgu eða atvinnuleysi. Þetta er
harður dómur um efnahagsstefnuna.
En Þorsteinn Pálsson erfloginn til Bandaríkjanna að
ræða við varnarmálaráðherrann og flotaforingjann í
Norfolk.
Hann hefur sjálfur gefist upp á að glíma við
efnahagsvandann, og vill ekki lengur taka ábyrgð á
ráðstöfunum sem flokksbróðir hans í viðskiptadeildinni
segir að leiði til annaðhvort atvinnuleysis eða verð-
bólgu.
Aður en Þorsteinn fór til Ameríku setti hann vandann
í nefnd þarsem sitja forystumenn atvinnurekenda.
Nánast allir nefndarmenn hafa lýst yfir að þeir vilji sem
öflugasta gengisfellingu, en Þorsteinn segir fullkom-
lega ábyrgðarlaust af síðdegisblaðinu að draga þá á-
lyktun að nefndin leggi til að gengið verði fellt í þriðja
sinn á árinu.
Og áður en Þorsteinn fór af landi brott til að hitta
flotaforingjann í Norfolk lýsti hann því yfir að það væri
málefnafátækt að segja það óvenjulegt að fimm for-
stjórar finni út efnahagsstefnu fyrir heila ríkisstjórn.
Menn verða auðvitað að hafa vorkunn með Þor-
steini. Hann sagði í stórviðtali fyrir nokkrum vikum að
sumarfríið sitt væri í hættu vegna annasamra og erfiðra
stjórnarstarfa, og hefur verið orðinn langþreyttur áður
en hann fór til Washington. Þreytan skýrir viðbrögð
hans við gagnrýninni, og hún skýrir ef til vill líka hvers-
vegna hann kaus að fela sex manna nefnd að sjá fyrir
sig um forystu í ríkisstjórninni.
Hann er floginn, og kemur ekki aftur fyrren nefndin
skilar af sér. Enda fellur ferðagjaldeyririnn hans ekki í
verði á meðan.
Ólafur Jóhann
Ólafur Jóhann Sigurðsson er í dag borinn til moldar,
einn af helstu rithöfundum þjóðarinnar frá unga aldri,
sagnamaður jafnt um válega tíma og litbrigði jarðar,
Ijóðskáld gott, einn af verðlaunamönnum okkar í þeirri
íþrótt sem hér hefur lengi þótt bera af öðrum.
Ólafur Jóhann og Þjóðviljinn áttu ýmsa samleið og
blaðið sendir nánustu aðstandendum samúðarkveðjur
í þeirri fullvissu að ekki aðeins lifa verk skáldsins áfram
heldur einnig sú íslensk menning sem Ólafi Jóhanni
var í sókn og vörn hugstæðari en eigin örlög.
-m
KLIPPT OG
Fyrst og fremst
íslenskur flokkur
- segir Þorsteinn Pálsson
Hvað er Sjálf-
stæðisflokkurinn?
Á laugardaginn birtist kynlegt
lítið viðtal við formann Sjálfstæð-
isflokksins, Þorstein Pálsson, í
Morgunblaðinu. Fyrirsögnin var
á þá leið, að Sjálfstæðisflokkur-
inn væri „fyrst og fremst íslenskur
flokkur" og lesandinn hefði getað
haldið að Þorsteinn væri að
bregðast við einhverjum drauga-
gangi í sálinni út af því að flokkur
hans væri kannski full amrískur í
hegðun.
Svo reyndist þó ekki vera.
Heldur er Þorsteinn með sínum
hætti að herma eftir þeirri túlkun
á pólitískum veruleika sem hefur
gefist Kvennalistakonum vel.
Þær hafa lengi þann steininn
klappað, að það sé út í loftið að
tala um hægri og vinstri í pólutík-
inni - það sem skipti máli sé karl-
mennska og kvenleiki. Þorsteinn
getur náttúrlega ekki farið í þess-
’ar flíkur, en hann reynir sitt
besta. Hann segir að Sjálfstæðis-
flokkurinn sé ekki hægriflokkur
heldur „séríslensk borgaraleg
breiðfylking... Það stafar einkum
af því að Sjálfstæðsflokkurinn er
sprottinn úr miðri íslenskri
þjóðfélagsgerð“.
Hægrið
er ekki til
Tilefnið til þess að Þorsteinn
gerir tilraun til að koma flokki
sínum fyrir í hinu pólitíska litrófi
eru fréttir frá norrænu kvenna-
þingi í Osló. En þaðan bárust þau
skelfilegu tíðindi að Sjálfstæðis-
konur hefðu fundað með „öðrum
hægrikonum“. Honum finnst
þetta bersýnilega óviðeigandi,
hann segir að „erlendar skírskot-
anir til pólitískra hugtaka eiga
ógjarna við hann“ (þeas. Sjálf-
stæðisflokkinn). Samt vill hann
ekki með öllu kasta fyrir róða
þessum „erlendu" pólitísku hug-
tökum. Hann vill að þau séu látin
gilda um alla flokka aðra en
Sj álfstæðisflokkinn:
„ Aðspurður sagði Þorsteinn að
þótt Sjálfstæðismenn hefðu
löngum talið sig andstæðinga
vinstri flokka, þýddi það ekki að
flokkurinn væri hægriflokkur,
heldur stæði valið einfaldlega
milli þeirra flokka, sem kysu að
telja sig til vinstri annars vegar og
Sjálfstæðisflokksins hins vegar.“
Og þar með hafa þau undur
gerst að það er eins og hægrið
íslenska gufi upp í málflutningi
formanns Sjálfstæðisflokksins.
Vinstrið er til en hægrið ekki. Það
er ekki hérna hér, heldur annars-
staðar þá, segir í vísunni. Og hátt-
virtur kjósandi klórar sér i
hausnum eina ferðina enn og spyr
eins og gert var í ágætum texta
Jónasar Árnasonar:
Og hver er hvað og hvað er
hver
og hver er ekki hvað?
Við erum betri
Svo var haldið áfram með
vangaveltur Þorsteins Pálssonar í
Reykjavíkurbréfi Morgunblaðs-
ins nú um helgina. Þar er það enn
ítrekað að varasamt sé að skipa
Sjálfstæðisflokknum á bekk með
hægri flokkum í Skandinavíu,
hvað þá í fjarlægari ríkjum. Það
kemur svo rækilega fram í
Reykjavíkurbréfi, að þetta er tal-
ið „varasamt" blátt áfram vegna
þess að Sjálfstæðisflokkurinn sé
betri flokkur en hægriflokkar í
öðrum löndum. Er þá einkum
vitnað til þess að Ólafur Thors
hafi haft vit á því að þvermóðsk-
ast ekki eins lengi gegn upphafi
og þróun velferðarríkis og félags-
legs öryggiskerfis og aðrir hægri-
foringjar. Reykjavíkurbréfið
segir:
„Hægri flokkar í Skandinavíu
byggðu á öðrum og þrengri við-
horfum. Þeir hafa að vísu breyst
mikið síðustu áratugi. Þeir hafa
um sitthvað nálgast þau velferð-
arsjónarmið sem Sjálfstæðis-
flokkurinn hefur alla tíð haldið
trúnaði við, eins og best sést af
hlutdeild hans að tryggingalög-
gjöf og að starfsemi Fél-
agsmálastofnunar Reykjavíkur-
borgar. Að þessu leyti má segja
að hægri flokkar á Norður-
löndum hafi haft og hafi enn
nokkuð að sækja til Sjálfstæðis-
flokksins".
Með öðrum orðum: Hægri
flokkar í nálægum löndum þurfa
að taka sig á ef þeir eiga að fá að
setjast á bekk með jafn prýði-
legum flokki og Sjálfstæðis-
flokknum. Af þessum málflutn-
ingi er drjúgur ofmetnaðarkeim-
ur náttúrlega. En fleira hangir á
spýtunni. Til dæmis það, að í
Sjálfstæðisflokknum sjálfum eru
mikil öfl og sterk sem eru leið á
þeirri hálfkratísku sauðargæru
sem flokkurinn bregður einatt
yfir sig í smalamennsku sinni
meðal kjósenda. Þeir vilja hægri-
gildin hörð og ómenguð með hin-
um stranga aga markaðslögmál-
anna og ekkert millifærslusukk.
Þeir vilja fylgja Margaret Thatc-
her eftir af einurð og kappi og án
þess að afsaka sig. Þessir menn
hafa verið í uppsveiflu, sem þeir
halda sjálfir að muni halda
áfram, en hinir lífsreyndu menn á
Morgunblaðinu vita að svo er
ekki - og því leggja þeir sig mjög
fram um að gylla og fegra einmitt
þá anga af hegðun Sjálfstæðis-
flokksins sem teygja sig að vel-
ferðarríkinu.
Eftirhermur
Svo er annað: Það eru reyndar
ekki jafn skörp skil á milli hægri
og vinstri og á árum áður, og það
er hægur vandi að mikla þá þróun
fyrir sér ef menn vilja forðast skýr
svör um pólitík. Ástæðan fyrir
þessu er ekki síst það fyrirbæri
sem Guðbergur skáld Bergsson
orðar á þá leið: Það er hlutverk
vinstriflokka að bera fram hug-
myndir en hægriflokka að fram-
kvæma þær. Þetta er rétt að því
leyti, að kratar og kommar hafa
átt frumkvæði um öll helstu rétt-
indamál alþýðu - samtakarétt,
styttingu vinnutíma, orlof, dag-
vistun, ellilffeyri, félagslegar
íbúðabyggingar, jafnari aðgang
að menntun, jafnrétti kynjanna
og svo mætti áfram telja enda-
laust. Það hefur svo verið að
verulegu leyti háð hinu mikla afli
hins íslenska hægriflokks, Sjálf-
stæðisflokksins, hve greiðlega
eða treglega hefur gengið að gera
þessi baráttumál að veruleika, og
honum hefur um margt tekist að
lifa á þeim sníkjulífi. Og af þeim
sökum er það tíska á fslandi í dag
að leggja kollhúfur frammi fyrir
pólitískum veruleika og spyrja
sem áður segir: Hver er ekki
hvað?
ÁB
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útg«fandl: Útgáfufólag Þjódviljans.
Rftstjórar: Ámi Bergmann, Möröur Ámason, óttar Proppó.
Fréttastjórt: Lúövík Geirsson.
Blaöamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hiörieifur
Sveinbjömsson, Kristófer Svavarsson, Magnfríöur Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, SiguröurÁ. Friöþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.).Sœvar
Guöbjömsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur Ómarsson (íþr.).
Handrlta-og prófarfcaiestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
L|ósmyndarar: Einar Ólason, Siguröur Mar Halldórsson.
Útlltsteiknarar: Kristján Kristjánsson, KristbergurÓ. Pótursson
Framkvœmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guörún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Augiýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Agústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu-og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Katrín Bárðardóttir, ÓlafurBjömsson.
Utkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verðílausasölu:70 kr.
Helgarblöð:80 kr.
Askriftarverð á mánuði: 800 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Þrlðjudagur 9. ágúst 1988