Þjóðviljinn - 10.08.1988, Blaðsíða 3

Vinnueftirlitið
Vinnuað-
staða við
tölvur
víða léleg
Vilhjálmur Rafnsson
yfirlœknir: Þetta er
fyrsta og eina
rannsóknin afum 20
slíkum sem gefa þessa
niðurstöðu. Við
Þessar niðurstöður eru þær
fyrstu sem sýna fram á sam-
band þarna á milli og ein tilraun
af tuttugu gefur ekki tilefni til
þess að við drögum af þessu
marktækar ályktanir. Viðbrögð
okkar verða mjög svipuð og hjá
eftirlitsstofnunum annarra þjóða
og við munum að sjálfsögðu fylgj-
ast með þessu. Þessi niðurstaða
kallar á frekari rannsóknir, sagði
Vilhjálmur Rafnsson, yfirlæknir
hjá Vinnueftirliti ríkisins.
Vinnueftirlitið gaf út bækling
árið 1984 um spurninguna: Hefur
tölvuskjár áhrif á fósturlát?
Bæklingurinn er leiðbeinandi um
vinnutilhögun við skjávinnu.
Engar reglur hafa verið gefnar út
af Vinnueftirlitinu um þessi mál.
Hins vegar er ákvæði í samning-
um bókagerðarmanna um að
skjávinnufólk geti hvílt sig í tíu
mínútur á hverri klukkustund.
Svipuð ákvæði eru einnig í samn-
ingum Sambands bankamanna
og Verslunarmannafélags Rvk.
Að sögn Vilhjálms Rafnssonar
fylgist Vinnueftirlitið vel með
þessum málum og nágrannaþjóð-
ir okkar t.d. Danir hafa í sinni
löggjöf reglur um að einstakling-
ur vinni aðeins 4 tíma á dag við
tölvuskjáinn. „Hvort menn fara
síðan eftir því veit ég ekki. Hérna
hefur ekki þótt ástæða til að fara
út í þetta enda finnst mér þetta
vera meira mál launafólks við
vinnuveitendur sína. Þessar regl-
ur eiga að koma inn í samninga
eins og reyndar þegar hefur gerst.
Við höfum alltaf lagt megin
áherslu á það að vinnuaðstaðan
við tölvurnar skipti hérna mestu
máii. Rétt seta, rétt birta, breyti-
legir stillimöguleikar og breytileg
verkefni geta haft mikið að segja
fyrir fólk. Það er kvartað yfir
sjóninni, höfuðverkjum, vöðva-
bólgum og streitu og fleiru í þeim
dúr. Þessu veldur vinnuaðstaðan
fyrst og fremst, skjárinn sem siík-
ur er ekki sökudólgurtnn."
-gís.
Sjólastöðin hf
Karlsefni
til
Grænlands
Þreifíngar standa nú yfir meðal
forráðamanna Sjólastöðvarinnar
hf. í Hafnarfírði og grænlenskra
útgerðarmanna um kaup á togar-
anum Karlsefni sem fyrirtækið
keypti á sínum tíma frá Reykja-
vík. Þá hafa útgerðaraðilar frá
Nýja-Sjálandi og Ástralíu einnig
sýnt áhuga á að kaupa togarann.
Að sögn Haraldar Jónssonar
framkvæmdastj óra er verið að
vinna að þessum sölumálum en
sóknarmarkskvóti togarans var
færður yfir á frystitogarann Har-
ald Kristjánsson sem gerir það
gott þessa dagana. Karlsefni er
22ja ára gamall togari og hefur að
undanförnu legið við festar í
Hafnarfjaðarhöfn. Þar mun hann
væntanlega vera áfram þar til
kaupandi að honum hefur fund-
ist. _grh
FRETTIR
Tölvur
Aukin hætta á fosturláti
Helmingi meiri líkur áfósturláti efunnið er Í20 klst. eða
meira á viku. Tvœr erlendar rannsóknir benda tilþess að
segulsvið tölvunnar hafi áhrifá meðgöngu
Nýlega hefur verið greint frá
niðurstöðum úr tveimur
rannsóknum þar sem meint áhrif
tölvuskjáa á meðgöngu eru undir
smásjánni. Annars vegar er um
að ræða tilraun sem gerð var í
Kaliforniu í Bandaríkjunum og
1.583 barnshafandi konur tóku
þátt í og hins vegar tilraunir sæn-
ska vísindamannsins Hákans
Fröléns á meðgöngu músa undir
segulsviðsáhrifum tölvuskjáa.
Vísindamennirnir vilja ekki slá
neinu föstu eða draga beinar
ályktanir í sambandi við þessar
niðurstöður sínar en gefa þó til
kynna að eitthvert samband gæti
veríð þarna á milli.
Rannsókn Bandarikjamann-
anna er sú fyrsta sem bendir til
þess að samband sé á milli tölvu-
skjárvinnu og fósturláts. Hún er
jafnframt sú fyrsta sem talin er
fullkomlega marktæk þar sem um
1500 konur tóku þátt í henni.
Konur sem vinna meira en 20
tíma á viku við tölvuskjáinn
verða allt að helmingi oftar fyrir
fósturláti en þær konur sem ekki
vinna við slíkar vélar. Konur sem
vinna minna en 20 tíma eru í
miklu minni hættu að því er virð-
ist. Um 10% meiri líkur eru á
fósturláti hjá þeim.
Niðurstöður Bandaríkjamann-
anna er ekki hægt að útskýra með
öðrum þáttum sem geta haft
mikil áhrif á meðgöngu svo sem
aldri kvennanna, reykingum, á-
fengisneyslu, menntun og vinnu-
þrælkun. Sá varnagli er þó
sleginn hér að vinnuaðstæður,
streita og einhæf verkefni gætu
hugsanlega haft áhrif á með-
göngu þessara kvenna. Bent er á
að nauðsynlegt sé að gera fleiri
rannsóknir í þessu sambandi til
að fá úr því skorið hvort vinnuað-
stæður og streita við tölvuskjáinn
geti valdið því að fósturlát verði
fleiri meðal kvenna sem vinna á
slíkum vinnustöðum.
Sænski vísindamaðurinn Hák-
an Frölén segist vera sannfærður
um að tölvuskjárinn hafi áhrif á
lifandi verur. Hann segir að sér
hafi orðið þetta ljóst fyrir
þremur árum. Niðurstöður úr
músatilraunum hans sýna að
skjárinn hefur áhrif á meðgöngu
þeirra og veldur fósturláti. „Það
er ekki mitt hlutverk að draga
ályktanir af þessum niðurstöð-
um. Það verða aðrir að gera. Þess
ber að geta að enginn grundvall-
armunur er á meðgöngunni hjá
músum og mönnum. Þrátt fyrir
það verður að fara varlega í að
yfirfæra þessar niðurstöður beint
yfir á mannfólkið.“ í tilraunum
sínum notaði Svíinn margfalt
sterkara segulsvið en er í venju-
legum tölvuskjám og mýsnar
voru hafðar í því allt frá byrjun
meðgöngu og óslitið þar til henni
lauk. -gís.
Hafskips- og Útvegsbankamálið
Réttarhöld í september
Málið höfðað íSakadómi Reykjavíkur. Jónatan Þórmundsson: Mun
trúlega taka marga mánuðifyrir dómstólum
Jónatan Þórmundsson, sér-
stakur saksóknari í Hafskipsmál-
inu, segir að rannsókn sinni í mál-
inu Ijúki væntanlega í byrjun
september og telur líklegt að þá
muni mál verða höfðað í Haf-
skipsmálinu margfræga. Málið
verður að öllum líkindum höfðað
fyrir Sakadómi Reykjavíkur.
Jónatan hefur haft báða þætti
málsins til meðferðar, þ.e. þátt
stjórnenda Hafskips sem og
þeirra Útvegsbankamanna.
„Ég hef skoðað þetta mál sjálf-
stætt og það hefur kannski leitt til
þess að það hefur verið talað við
fleiri en áður. Ég hef rannsakað
þetta upp á nýtt, en notað við það
eitt og annað úr fyrri rannsókn-
um,“ sagði Jónatan. Jónatan
sagði menn hafa verið samvinnu-
þýða og ekki yfir neinu að kvarta
í þeim efnum, hins vegar væri
mikið magn skjala að yfirfara og
tengja efni þeirra saman.
„Éf mál verður höfðað, þá fer
það eins og gengur og gerist fyrir
Sakadóm og hugsanlega fyrir
Hæstarétt. Nú,efþaðverðurfellt
niður þá er málið búið.“ Að-
spurður hvort hann teldi líklegri
niðurstöðu, sagðist Jónatan hafa
unnið nærfellt ár í málinu og það
væri sennilega rökrétt að álykta
að eitthvað kæmi út úr því.
„Verði höfðað mál má búast við
að það taki allmarga mánuði fyrir
dómstólunum. Bara málflutnin-
gurinn í svona máli gæti tekið
marga daga. Hins vegar er ekki
gefið að það fari áfram fyrir
Hæstarétt. Það er skylt að áfrýja
sumum málum þar sem refsing er
þung; ef hún er meira en fimm
ára fangelsi þá er skylt að vísa
málinu til Hæstaréttar. Hitt er
annað að svona flókin mál, þar
sem um meint misferli í við-
skiptum er að ræða, fara gjarnan
áfram til Hæstaréttar," sagði Jón-
atan Þórmundsson.
-phh
Reykjavíkurflugvöllur
Áhættumat fari fram
Össur Skarphéðinsson: Ber vott um hugleysi borgarstjóra, verði tillagan ekki samþykkt
Afundi borgarráðs í gær lagði
Össur Skarphéðinsson, full-
trúi Alþýðubandalagsins, fram
tillögu þess efnis að framkvæmt
yrði af hálfu borgaryfirvalda mat
á þeirri hættu sem Reykvikingum
kann að stafa af flugi til og frá
Reykjavíkurflugvelli. Tillaga
þessi er borin upp í beinu fram-
haldi af viðtali sem Nýja helgar-
blaðið tók við Guðjón Petersen,
framkvæmdastjóra Almanna-
varna ríkisins, þar sem hann lýsti
hinum hörmulegu afleiðingum
sem af flugslysi í miðbæ Reykja-
víkur kynnu að hljótast.
Kom fram í viðtalinu að hrap-
aði Fokkervél niður í miðbæ
Reykjavíkur, gætu afleiðingarn-
ar orðið mikið manntjón og stór-
bruni þar sem líklegt væri að að-
alsímstöð landsins, alþingishús-
ið, dómkirkjan og ráðhúsið yrðu
eldi að bráð. A hinn bóginn
treysti Guðjón Petersen sér ekki
til að segja af eða á um, hvort
nauðsynlegt væri að flytja flug-
völlinn frá örryggissjónarmiði.
Til þess þyrfti að framkvæma
áhættumat, mat á hvaða líkur
væru á slysi af þessu tagi. Það
væri hins vegar ekki í verkahring
Almannavarna ríkisins, heldur
Almannavamanefndar Reykja-
víkur, sem Davíð Oddsson borg-
arstjóri er formaður fyrir.
Tillaga Össurar verður lögð
fram á borgarráðsfundi sem hald-
,inn verður nk. þriðjudag. „Ég á
ekki von á öðru en að þessi tillaga
verði samþykkt, því annað væri
hreint hugleysi af hálfu borgar-
stjóra, sem hingað til hefur ekki
verið vændur um skort á þeim
eiginleika. Hið eina skynsamlega
er auðvitað að slíkt áhættumat
fari fram,“ sagði Össur Skarp-
héðinsson. -phh
Mlðvlkudagur 10. ágúst 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3