Þjóðviljinn - 13.08.1988, Blaðsíða 7

INNSYN
Eg
ferí
fríið
Þorsteinn Pálsson í sérkennilegri opinberri
heimsókn í Washington og Florida. Enginn
sjáanlegur árangur, en enginn veithvað erað
gerast í hernaðarmálum. Ferðin sem átti að
lyfta flokksformanninum ísæti
þjóðarleiðtoga er að verða að venjulegu
sumarfríi
Ekki verður annað séð en að
ferð Þorsteins Pálssonar og fylgd-
arliðs hans til Bandaríkjanna
gangi hreint prýðilega. Það hefur
verið gott veður í Washington, að
sögn heldur of rakt, og ráðherr-
ann komst að þeirri niðurstöðu í
samtali við sjónvarpsmann að ís-
lenska veðráttan sé eftir allt sam-
an mun æskilegri. Nú í dag er hin-
um opinbera hluta heimsóknar-
innar lokið, og tekur þá við óop-
inberi hlutinn í sólinni í Florida,
þarsem hægt er að kæla sig í Kar-
abíska hafinu, móður Golf-
straumsins, alveg frammí næstu
viku þegar aftur þarf að fara að
standa í þrasi hér heima.
Það er sumsé ekki yfir neinu að
kvarta, og eiginkona forsætis-
ráðherrans segir í DV að Nancy
Reagan sé greind, sniðug og á-
kveðin, en frú Carlucci bæði
elskuleg og viðkunnanleg mann-
eskja.
Sérkennileg ferð
Það er gott að allt skuli ganga
svona vel.
Þetta ferðalag Þorsteins vestur
um haf er hinsvegar mjög sér-
kennilegt, hvernig sem á er litið.
Það er til dæmis enginn vandi
að skilja undrun samráðherra
Þorsteins Pálssonar yfir því að
hann skuli ætla í frí vestra eftir
heimsóknina, einmitt á þeim vik-
um sem eru yfirlýstur örlagatími
ríkisstjórnarinnar. Auðvitað
hljóta stjórnmálamenn og ráð-
herrar að eiga sinn orlofsrétt
einsog aðrir, en það hlýtur að
vera undarleg tilfinning fyrir for-
ystumenn í Framsóknarflokki og
Alþýðuflokki að verkstjóri ríkis-
stjórnarinnar skuli vera farinn til
Ameríku í hálfan mánuð meðan
verið er að gera úrslitatilraun til
að halda stjórninni saman,
gengisfelling vofir yfir og í þrem-
ur eða fjórum hópum er tekist á
um meginlínur í efnahagsmálum.
Þetta á Þorsteinn náttúrlega
við sjálfan sig, að svo miklu leyti
sem það kemur ekki öðrum við.
Verkstjórnarhlutverk hefur hing-
aðtil ekki farið honum stórkost-
lega, hvorki innan Sjálfstæðis-
flokksins - sem klofnaði nokkr-
um misserum eftir að Þorsteinn
varð formaður - né í ríkisstjórn-
inni, þeirri ósamlyndustu sem
menn hafa horft upp á lengi.
Það er semsé ekki víst að Þor-
steinn gæti gert neitt sérstakt
gagn í þeim ruglanda sem nú er
uppi í efnahagsmálanefndum hér
og hvar um höfuðborgina, - þótt
þar virðist svo sannarlega vanta
verkstjóra, og staðan í Sjálfstæð-
isflokknum sé þannig að enginn
getur staðið vaktina meðan Þor-
steinn sólar sig. Enda virðist
flokkurinn vera lens þessa dag-
ana, frá honum kemur ekkert
pólitískt frumkvæði og engar til-
Iögur.
Og ferð Þorsteins hefur eigin-
lega gert hann að almennu ath-
lægi, - þegar blaðamaður Þjóð-
viljans fór um daginn útá götu og
spurði þeirrar grallaralegu spurn-
ingar hvort Þorsteinn ætti að
koma heim aftur frá Vesturheimi
tóku allir viðmælendur blaðsins
þátt í gríninu. Einn vildi fá hann
heim og fannst eðlilegt að forsæt-
isráðherra sinnti stjórnstörfum,
en fjórir af fimm töldu að Þor-
steinn ætti bara að vera sem
lengst.
Tilgangsleysi
í Hvíta húsinu
Bandaríkin eru öflugasta ríki
heims á hérumbil öllum sviðum,
og burtséð frá því hvernig
mönnum líkar vald Bandaríkj-
anna er opinber heimsókn til
Washington einn af hápunktum á
pólitískum ferli leiðtoga annarra
ríkja. Þorsteinn vonaðist auðvit-
að til að með þessari heimsókn
vestur fengi hann á sig svolítið
endurskin af þeim goðsögulega
ljóma sem af Hvíta húsinu stafar,
og þessi ferð átti að hjálpa til að
gefa Þorsteini alþjóðlega ímynd á
borð við Steingrím Hermannsson
eða Ólaf Ragnar.
Þetta hefur misheppnast mjög
rækilega. Heimsókn Þorsteins í
Hvíta húsið er augljóslega einfalt
kurteisimál. Forsetinn hefur ekki
talið svara kostnaði að kynna sér
íslensk málefni áður, og ræðurit-
urum hans datt ekkert betra í hug
en Leifur heppni (eða einsog for-
setinn sagði: Líf the lucky“) til að
tala um yfir Þorsteini.
Tíðindin úr heimsókn þeirra
Þorsteins í Hvíta húsið voru helst
þau að Geir Haarde sagði Reag-
an að hann hefði reynt að fá Þor-
stein til að lesa bók eftir Reagan
sem síðan kom í ljós að Geir hafði
sjálfur ekki lesið, og virðist á
fréttum að aðeins sviðsþjálfun
leikarans gamla hafi komið and-
rúmsloftinu í samt lag aftur.
Frekari tíðindi, ef til vill dæmi-
gerð, voru þau að þegar átti að
leiða íslensku gestina að mat sín-
um voru dyr lokaðar, - einsog
heimsóknina hafi borið að hálf-
gert að óvörum.
Árangur?
Hver skyldi eiginlega vera til-
gangur þessarar farar vestur, -
fyrir utan áætlunina misheppn-
uðu um upphafningu Þorsteins
Pálssonar? í leiðara Morgun-
blaðsins var því spáð að „vafa-
laust“ yrði „rætt um samskipti
ríkjanna tveggja“ á fundum Þor-
steins með Reagan. Þetta var
ekki mjög djarfur spádómur, en
virðist þó ekki hafa gengið upp.
Að minnsta kosti er enginn ár-
angur sjáanlegur að viðræðum
um þau mál sem opinberlega hef-
ur borið á góma.
Málatilbúnaður forsætisráð-
herrans og aðstoðarmanna hans
um plútóníumflutninga nálægt ís-
landsströndum fékk þann dóm
varautanríkisráðherrans að þar
væri misskilningur á ferð. Mála-
Ieitan Þorsteins um niðurfellingu
vegabréfsáritunar fyrir íslenska
ferðamenn í Bandaríkjunum er
svarað með innantómri kurteisi.
Hvalamálið virðist ekki hafa ver-
ið rætt nema í aukasetningum.
Þegar Þorsteinn reynir fyrir sér
um fríverslunarsamning af sama
tæi og Kanadamenn hafa gert er
því lýst yfir vestra að sá samning-
ur sé alveg sérstakur og útí hött
að ræða slíkt við íslendinga. Hér
heima hefur þetta milliríkjamál
ekki verið rætt meira en svo að
utanríkisráðherrann í stjórn Þor-
steins Pálssonar, - sá sem fer með
utanríkisviðskipti -, kemur af
fjöllum í Ríkisútvarpinu og bend-
ir á að áherslan sé nú á að ná
samningum við Evrópubanda-
lagið, - að ætla sér að ná fríversl-
unarsamningi við bæði EB og
Bandaríkin væri út í hött. Heldur
en ekkert fór forasætisráðher-
rann síðan að reyna fyrir sér um
lækkun ullartolla og hafði enginn
árangur náðst þegar síðast frétt-
ist.
Hafði ferð Þorsteins ekkert
verið undirbúin? Voru helstu að-
stoðarmenn forsetans ekkert
látnir vita um þau mál sem helst
mundi bera á góma?
Viðhöfn í Pentagon
Það er svo mjög sérkennilegt
að síðari hluti hinnar opinberu
heimsóknar Þorsteins Pálssonar
er með allt öðru sniði en hinn
fyrri. Formaður Sjálfstæðis-
flokksins fékk aðeins kurteislegt
en áhugalaust klapp á kollinn í
Hvíta húsinu, en honum var hins-
vegar tekið með mikilli viðhöfn í
Pentagon. Þar var skotið nítján
sinnum af fallbyssu, þar Iék
lúðrasveit þjóðsöngva og þar var
haldin mikil hersýning með þátt-
töku soldáta úr öllum deildum
Bandaríkjahers, - landhers, sjó-
hers, flughers, landgönguliðs og
strandgæslu. Síðan áttu Þor-
steinn og menn hans langa fundi
með varnarmálaráðherranum.
Það vakti athygli hér heima að í
fylgdarliði Þorsteins voru bæði
nafni hans Ingólfsson, núverandi
yfirmaður svokallaðrar varnar-
málaskrifstofu utanríkisráðuneyt-
isins, og Helgi Ágústsson fyrr-
verandi yfirmaður þeirrar skrif-
stofu. Að sögn var rætt um rat-
sjárstöðvar og íslenska þátttöku í
tölvukerfahernaði, - en af ein-
hverjum orsökum eru þessar við-
ræður ekki mjög tíundaðar.
Innfæddur
í herstöðinni
í rauninni er ekki komið fram
við Þorstein Pálsson sem leiðtoga
sjálfstæðs ríkis í heimsókn hans í
Washington. Það er ekki verið að
ræða við hann alþjóðamál, svæð-
isbundinn vanda, samskipti
tveggja ríkja á jafnréttisgrunni.
Það er rætt við hann sem einskon-
ar innfæddan viðsemjanda um
herstöð sem stórveldið vill fyrir
alla muni halda í: er ekki allt í
lagi? Nokkuð of mikil óánægja?
Þarf meiri pening?
Og Þorsteinn virðist sætta sig
mætavel við þetta hlutskipti,
hann virðist ekki hafa búist við
öðru og er alsæll að sjá.
Svo fer hann í fríið.
-m
Laugardagur 13. ágúst 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7