Þjóðviljinn - 18.08.1988, Síða 6

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Hvar var
Framsókn?
Þegar forvígismenn Framsóknarflokksins mega
vera aö því aö líta upp úr laxveiðunum eru þeir vanir aö
gera sig breiða í fjölmiölum og skammast yfir efna-
hagsástandinu.
Það er svolítið misjafnt hverjum er um kennt en oftast
er þaö annaðhvort almenningur, hinir stjórnarflokkarn-
ir, ríkisstjórnir fyrri ára eöa sjálf forlögin.
Fólk eldra en tvæveturt sem lendir óvart í því aö horfa
á aðfarir Framsóknarmanna veröur oftast yfir sig hissa.
Fólk veit nefnilega sem er aö Framsóknarflokkurinn
hefur setiö í ríkisstjórn í sautján ár hérumbil samfleytt.
Framsóknarflokkurinn sat frá 1971 til 1974 í ríkisstjórn
Ólafs Jóhannessonar, frá 1974 til 1978 í ríkisstjórn
Geirs Hallgrímssonar, frá 1978 til 1979 í síðari ríkis-
stjórn Ólafs Jóhannessonar, frá 1980 til 1983 í ríkis-
stjórn Gunnars Thoroddsens, frá 1983 til 1987 í ríkis-
stjórn Steingríms Hermannsonar og frá 1987 í ríkis-
stjórn sem kennd er viö Þorstein Pálsson. Þetta er full
ástæöa til aö rifja upp daglega.
Þegar foringjarnir úr Framsóknarflokknum tala um
efnahagsvandann er einnig full ástæöa til að rifja upp
aö þeir sjálfir bera ábyrgö á flestum þeim ákvöröunum
sem orsaka vandann nú. Þeir sátu í ríkisstjórn þegar
góöærinu var spanderað í dellufjárfestingar, monthús
og glansneyslu hástéttanna. Þeir sátu í ríkisstjórninni
sem kom á legg fjármagnsfyrirtækjunum sem kennd
eru við gráa litinn og þeir sátu í ríkisstjórninni sem
ákvaö aö hefja mikla frelsisbaráttu í þágu vaxta. Þeir
voru í ríkisstjórninni sem kom hér á alræði lánskjaravísi-
tölunnar. Þeir sátu í ríkisstjórnunum sem vanræktu
uppbyggingu í undirstöðuatvinnuvegunum vegna gæl-
uverkefna, fyrirgreiðsluspillingar og hermangs. Þeir
sátu í ríkisstjórn meöan hérlendis varö til launamunur
meiri en þekkst hefur í síöari íslandssögu, og þeir bera
ríkisstjórnarábyrgð á því að nú virðist blasa við byggð-
aröskun sem helst er jafnandi við stríðsárin.
Hvar var Framsókn? spyr fólk þegar foringjar Fram-
sóknarflokksins gagnrýna sem haröast afleiðingar
stjórnarstefnunnar síöustu fimm árin. Svarið er: í ríkis-
stjórn.
Fyrir kosningarnar í fyrravor var Framsókn í ríkis-
stjórn, og foringjarnir héldu því fram aö verðbólgan
væri á leiðinni niðrí tíu prósent. Staðreyndin var að þá
strax var efnahagskerfið komið úr böndunum, ekki síst
tyrirtilverknað ríkisstjórnarinnarsjálfrar. Eftirkosningar
vildi Framsóknarflokkurinn engar sérstakar efnahags-
aðgerðir, og það er ekki tyrren snemma á þessu ári að
Framsóknarmenn fara að koma auga á að hér er allt
komið í óefni. Að Rómaborg brennur.
Framsóknarflokkurinn er jafnsekur og hinir stjórnarf-
lokkarnir um það hvernig málum er komið og ef þar
innanborðs er í raun og veru ætlunin að taka á vandam-
álunum kostar það grundvallarbreytingu á þeirri stefnu
sem flokkurinn hefur á borði í landstjórnarmálum. Ef
Framsókn áttar sig ekki á því er eins gott að halda
laxveiðunum áfram.
-m
Útbreiðslu-og afgrefðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Katrín Bárðardóttir, ÓlafurBjömsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglý8ingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 70 kr.
Helgarblöð:80 kr.
Áskriftarverð á mónuði: 800 kr.
Þjóðviljinn
Síðumúta 6 • 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rltatjórar: Ámi Bergmann, Mörður Ámason, Óttar Proppó.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hiörleifur
Sveinbjömsson, Kristófer Svavarsson, Magnfriður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, Ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, Sigurður Á. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guöbjömsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur Ómarsson (íþr.).
Handrfta- og prófarkaiestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljóamyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útfitataiknarar: Kristján Kristjánsson, Kristbergur Ó. Pótursson
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofu8tjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrlfstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingast jóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
S(mavar8la: Sigríður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
KLIPPT OG SKORIÐ
Enn um Stalín
í fyrradag birtist hér í blaðinu
grein eftir Þórarin Hjartarson um
Stalín. Tilefnið er grein eftir ÁB
um þá umræðu sem nú fer fram í
Sovétríkjunum um Stalín og
stjórnarháttu hans og birtist hér
fyrr í sumar. Þórarni finnst að
menn hafi heyrt „meira en nóg
ljótt“ um Stalín og finnst að í fyrr-
nefndri grein ÁB sé ekki nógsam-
lega minnt á hið jákvæða í hans
afrekaskrá. Auk þess finnst hon-
um því ranglega haldið fram í
grein ÁB að stjórnarhættir Sta-
líns hafi kostað miljónir manns
lífið og að hann hafi um margt
frekar tafið fyrir framförum en
stuðlað að þeim.
Sovétmenn sjalfir
Nú er það svo, að í greininni
„Þriðji dauði Stalíns“, sem birtist
hér í Þjóðviljanum þriðja júlí var
ég alls ekki að gera grein fyrir
mínu eigin mati á Stalín og hans
tíð, eða þá mínum eigin skilningi
á hinum frægu hlutföllum milli
“jákvæðra og neikvæðra" þátta í
meira en sjötíu ára sögu Sovét-
ríkjanna. Eg var blátt áfram að
segja frá því sem Sovétmenn eru
að skrifa sjálfir þessa dagana um
þá fortíð sem heitt á þeim brenn-
ur. Það eru þeirra viðhorf sem
eru fréttnæm og merkileg, ekki
okkar sem höfum lengi haft að-
gang að heimildum sem eru núna
fyrst að koma fram í Sovétríkjun-
um. Og ef Þórarinn reynir eftir
bestu getu að rétta hlut Stalíns,
þá er hann ekki að verja hann
fyrir villumanni á Þjóðviljanum,
heldur fyrir sovéskum sagnfræð-
ingum, heimspekingum, blaða-
mönnum og fyrrverandi pólitísk-
um föngum af öllum sviðum
þjóðlífsins, sem nú hafa loksins
fengið það málfrelsi sem leyfir
þeim að efast á prenti mjög sterk-
lega um það „jákvæða“ í stalin-
isma, sem Þórarinn Hjartarson
vill ekki sleppa trúnni á.
Skrýtnar
reikningskúnstir
Ótalmargt í grein Þórarins er
meira en undarlegt. Til dæmis
það, að hann reynir með líkinda-
reikningi að sýna fram á það að
fórnarlömb Stalíns geti ekki hafa
skipt mörgum miljónum, hvað þá
tugum miljóna - og skýtur sér í
leiðinni á bak við það, að hann
viti ekki til þess að birtar hafi ver-
ið „opinberar tölur um umfang
þessa“. Það er rétt, að endan-
legar tölur liggja ekki fyrir og
munu seint fást - hitt er víst, að í
sovéskri umræðu er gengið út frá
mörgum miljónum fórnarlamba
sem alþekktri staðreynd. Að
hinu má spyrja: hvaða huggun
væri Þórarni Hjartarsyni í því,
þótt „sanna“ mætti að þeir bolsé-
vikar og bændur og þeirra skyldu-
lið, sem fórust í samyrkjuherferð
og fangabúðum, væru segjum til
dæmis fjórum miljónum færri en
einhver áður fram komin tilgáta
benti til? Væri með því hægt að
hífa „hið jákvæða" við Stalín ögn
upp eða hvað? Ég segi fyrir mína
parta: ég skil ekki hugsjónina að
baki slíkri stærðfræði, hún er fal-
in einhversstaðar á bak við af-
strakthugsun, sem sér ekki lif-
andi manneskjur á bak við gráar
tölur.
Pegar sósíalisminn dó
Enn undarlegri er þó sá af-
gangur af maóisma sem Þórarinn
heldur sér í í grein sinni. En hann
er fólginn í þessu hér: Þórarinn
telur að „þrátt fyrir allt“ hafi tími
Stalíns verið tími ótrúlegra fram-
fara og eldmóðs og sósíalískrar
hugsjónamennsku. En þegar
hann féll frá og hætt var að tugta
til hina nýju forréttindahópa sérf-
ræðinga sem iðnbylting hans
skapaði, - m.a. með því að láta
þá „manna fangabúðirnar" - þá
fór öllu að hnigna. Þá, segir Þór-
arinn, komu forstjórarnir til
valda, sköpuðu nýja borgarastétt
skriffinna, kæfðu allar framfarir
og drápu sósíalismann: „Ríkis-
valdið hafði þá skipt um stétta-
reðli og sósíalisminn var
dauður". Með öðrum orðum:
Stalín byggði upp sósíalisma, en
Khrúsjof og Brésjnév drápu
hann.
Allt er þetta úr lausu lofti grip-
ið. Það urðu engar breytingar á
sovésku þjóðfélagi frá Stalín og
til Brésjnévs sem máli skipta:
flokkurinn réð öllu sem fyrr,
skipulag atvinnulífs var hið sama
- eini munurinn var sá að dregið
var úr umsvifum leynilögreglunn-
ar og þar með óttanum sem
stjórntæki, og framkvæmdir í
húsnæðismálum gerðu hvunn-
dagslíf alþýðu þolanlegra en það
hafði verið á dögum Stalíns. Hitt
er svo nokkurnveginn samdóma
álit þeirra sem nú ræða málin í
Sovétríkjunum, að það hafi ein-
mitt verið stjórnarhættir Stalíns
sem ólu upp þann ótta við um-
bætur, nýmæli, breytingar, frum-
kvæði, persónulega ábyrgð, sem
drógu efnahag landsins beinlínis
niður á seinni árum Brésjnévs.
Þegar á hans dögum kom fram í
ótal herfilegum dæmum sú gífur-
lega sóun á mannslífum, náttúru-.
auðlindum og verðmætum, sem
stjórn einvalda eða fámennis-
stjórn, sem setur sér sjálfdæmi í
öllum málum, leiðir óumflýjan-
lega til. Og eins og Sovétmenn
ítreka meir en flest annað nú um
stundir: stalínismi með ótta fólks-
ins við refsigjarnt og duttlunga-
fullt vald leikur mannleg sam-
skipti, samstöðu, samhjálp,
mannlega reisn svo grátt, að sjálft
orðið „sósíalismi" missir alla
merkingu, allt jákvætt inntak, ef
menn ekki taka sér tak og hreinsa
hann af arfi stálkarls frá Grúsíu.
-ÁB.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Flmmtudagur 18. ágúst 1988