Þjóðviljinn - 18.08.1988, Blaðsíða 7

VIÐHORF
Ég sé ekki betur en að fjár-
málaráðherra sé að stuðla að því
að línuútgerð leggist niður á
Stór-Reykj avíkursvæðinu.
Nú spyr lesandi hver séu rökin,
og því skal svarað.
í nýja staðgreiðslukerfinu er
margur maðkur í mysu. Það kom
í ljós við fyrstu útborgun eftir ára-
mótin 1987-8. Þá kom hið snjalla
mannfrægðarverk ráðherrans að
afnema sjómannafrádrátt sem
við höfðum haft frá því að akk-
orðsbeit komst á. Þar kom hið
vestfirska fjármálavit sér velfyrir
ykkur, útgerðarmenn.
Ég hringdi í Skattstofu Reykja-
víkur, en þar var sagt að hæstvirt-
ur fjármálaráðherra hefði tekið
þessar kjarabætur af. En í fjár-
málaráðuneytinu var sagt að við
ættum að vera rólegir, þetta yrði
leiðrétt með skattseðli fyrir árið
1987 og með vísitöluálagi.
Við' beitningarmenn höfum
ekki kvartað. En hverjar eru
efndirnar? Hafa aðrir beitningar-
menn fengið þetta bætt með
skattseðli?
í lögum segir að sjómannafrá-
dráttur sé greiddur fyrir alla út-
haldsdaga. Ef bátur rær 26 daga í
mánuði gerir það rúmar 400
krónur á dag. Það var í minni
sveit 10.400 krónur á mánuðinn.
En hvað hjá þér, hæstvirtur fjár-
málaráðherra?
Við einn bát starfa venjulega 5
beitumenn. Það mundu verða 52
þúsund krónur á mánuði fyrir
bátinn. Ég spyr þig, ráðherra, og
skora á þig að svara mér: Finnst
þér betra að hafa þetta einsog
það var, eða viltu láta línuútgerð
leggjast niður?
Það er alltaf gert upp við menn
einsog þeir vinna margir við bát.
Flestar fiskvinnslustöðvar greiða
35-40 krónur fyrir þorskkíló. Þá
getur þú, herra ráðherra, sett
tölvuna þína í gang, og reiknað 10
tonna róður. Eg skal reikna verð-
ið á beittum 90 bjóðum sem fara í
þann róður. Hún kostar 58.500
krónur, en róðurinn frá 350 uppí
400 þúsund. Finnst þér ennþá
borga sig að sverfa til stálsins að
beitningarmönnum?
Svo menn viti það að margir
landmenn fara með sínum báti á
net eða aðrar veiðar. Ég er til
dæmis búinn að vera við sama bát
í átta ár, bæði á sjó og landi. Það
eru fleiri en beitningarmenn sem
eru sárir.
slík mál endalaust? En það væri
nóg efni í aðra grein, og við
skulum láta það bíða í bráð.
Haustið fer að byrja, og sumir
minni bátar eru komnir af stað.
Það er nú svolítið skondið að við
þá er best að semja þótt þeir fái
minnst úr ríkisjötunni. Hinir
stóru biðja bara um gengisfelling-
ar, og fá þær, og þessi skatta- og
vaxtaríkisstjórn hlýðir, en lítið
bólar á hliðarráðstöfunum.
Nú er að standa saman beitu-
menn. Það sem væri sterkasti
leikur á skákborðinu væri að
„Haustiðfer að byrja, og sumir minni
bátar eru komnir afstað. Pað er nú svo-
lítið skondið að við þá er best að semja
þóttþeirfái minnst úr ríkisjötunni. Hin-
irstóru biðja bara um gengisfellingar,
ogfá þœr, og þessi skatta- og vaxtaríkis-
stjórn hlýðir, en lítið bólar á hliðarráð-
stöfunum. “
Fjármálaráðherrann ætti einn-
ig að kynna sér hvað smábáta-
eigendur segja, - þaðan fauk líka
sjómannafrádrátturinn, Grettis-
tak það.
Ég skora líka á sjávarútvegs-
ráðherra að ganga af krafti í öll
sjómannsins mál og leiðrétta
þau. Ég trúi tæpast að hann hafi
verið samþykkur þessum kjara-
skerðingum. Eða ætlið þið að láta
endalaust troða á tærnar á ykkur,
Framsóknarmenn? Og hvar eru
sjómanna- og verkalýðsfélögin?
Ætla þau að leggja blessun yfir
stofna Beitningafélag sem næði
yfir Stór-Reykjavíkursvæðið. Þá
væri auðveldara að semja og allir
væru á sömu kjörum. Ég vænti
þess að þið hugsið um þetta og
ræðið um þessi mál ykkar á milli.
Við sáum hvað var hægt haustið
1986. Þá bötnuðu kjörin lítið, en
við fengum þó veikindadaga sem
við höfðum ekki áður. Stöndum
fastir á okkar málum. Ekki enda-
lausa kjaraskerðingu.
Jóhann er beitningarmaður í
Hafnarfírði.
„Nú er að standa saman, beitumenn." Jóhann að verkum.
A línuútgerð að leggjast niður á
Reykjavíkursvæðinu?
Jóhann G. Halldórsson skrifar opið bréftilfjármálaráðherra
Skylda að vinna yfirvinnu
Undanfarnar vikur hafa þau
ánægjulegu tíðindi gerst, að um-
ræða um sambandið milli vinnu-
tíma og heilsufars hefur aukist til
mikilla muna.
Heilsuspillandi áhrif vinnu-
þrældóms hafa verið meira í
sviðsljósinu en oft áður. Þessi
umræða hefur fengið allaukinn
þunga vegna þess að opinberar
stofnanir, landlæknisembættið
og félagsvísindastofnun Há-
skólans hafa lagt þar hönd á
plóginn.
Þaðan hefur komið fram mjög
vel rökstudd gagnrýni á ástandið í
þessum málum. Því er m.a. hald-
ið fram, að íslendingar séu 40
árum á eftir öðrum sambæri-
legum þjóðum hvað varðar
vinnutíma, að við séum með
lengsta vinnutíma í heimi og síð-
ast en ekki síst að hinn langi
vinnudagur eigi ríkan þátt í tíðni
Íæirra sjúkdóma, sem helst hrjá
slendinga, séu þar e.t.v. beint
eða óbeint sterkasti orsakavald-
urinn. Er þar bent á sjúkdóma
eins og hækkaðan blóðþrýsting,
hjarta- og æðasjúkdóma, magas-
ár, gigt og fleira.
Það fer ekkert á milli mála,
þegar þessar upplýsingar eru at-
hugaðar, að langur vinnudagur er
heilsuspillandi, auk þess sem
hann veldur alvarlegum félags-
legum vandamálum.
Guðmundur Helgi Þórðarson skrifar
„Samkvœmt þessu verðurað líta svo á
að það gildi um allan vinnumarkaðinn
aðfólki sé skylt að vinna 53V3 úr klst. á
viku hverri, efyfirmaður krefstþess...
Það verður að teljast réttlætiskrafa að
vinnulöggjöfin verndi launþega gegn
slíku vinnuálagi. “
Það er löngu vitað að það er
óhollt að vinna of langan vinnu-
dag og það var þess vegna, sem sú
krafa var sett fram fyrir löngu, að
vinnutími skyldi ekíri vera lengri
en 8 klst, á dag og vinnuvikan
ekki meiri en 40 stundir.
Ég heid að það hljóti að vera að
fleiri en ég, hafi talið að þar með
væri það talin mannréttindi að
vinna aðeins 8 klst. á dag eða 40
klst. á viku og launþegi hafi þar
með rétt til þess að neita því að
vinna yfirvinnu og stjórnandinn
eigi ekki kröfu á lengri vinnudegi
en Iöglegum vinnutíma, nema
sérstaklega hafi verið um það
samið. Þetta virðist hins vegar
vera eitthvað á reiki, a.m.k. hjá
sumum.
Undirritaður varð vitni að þvt
nýlega að starfsmaður var kraf-
inn um eftirvinnu, sem hann
óskaði eftir að losna við. Honum
var þá tilkynnt að honum væri
skylt að vinna þá yfirvinnu, sem
yfirmaður hans skipaði honum,
og ekki getið um nein takmörk,
eða „þak“ þar á.
í tilefni af svona fullyrðingum
vaknar sú spurning, hvað felist í
löggjöfinni um 8 klst. vinnudag.
Felst í þessu sá skilningur að
það sé réttur hvers manns að fá
að vinna einungis löggiltan dag-
vinnutíma, hafi ekki verið um
annað samið sérstaklega?
í bókinni Vinnuréttur eftir
Arnmund Bachman og Gunnar
Eydal, stendur eftirfarandi
klausa á bls. 120: „Er mönnum
almennt skylt að vinna yfirvinnu,
ef atvinnurekandi óskar þess?
Þessari spurningu er vandsvarað.
í lögum er aðeins að finna ákvæði
varðandi opinbera starfsmenn,
en í lögunum um réttindi og
skyldur starfsmanna ríkisins nr.
38/1974, 31. gr. segir að starfs-
manni sé skylt að vinna þá yfir-
vinnu, sem yfirboðarar telja
nauðsynlega. Þó er engum starfs-
manni, nema þeim, sem gegna
lögreglustörfum, eða almennri
öryggisþjónustu skylt að vinna
meiri yfirvinnu í hverri viku en
sem nemur þriðjungi af lög-
mætum vikulegum vinnutíma".
Þetta mun þýða 13 lA úr klst. á
viku.
Guðmundur Helgi er heilsu-
gæslulæknir í Hafnarfirði.
Það er því fræðilega mögulegt
að krefja opinberan starfsmann
um vikulegan vinnutíma, sem
nemur 53V5 úr klukkustund, ef
yfirboðari telur það nauðsynlegt.
Þetta þýðir því í raun, að dag-
vinnutími þessa manns er 53V5 úr
klst. ef svo vill verkast.
í sömu bók, á bls. 78 stendur:
„ Að áðurnefnd lög um réttindi og
skyldur starfsmanna ríkisins séu
(leiðbeinandi um rétt og skyldur
launþega yfirleitt) m.a. vegna
þess að ekki séu til hliðstæð lög,
sem eiga við hinn almenna vinnu-
markað“.
Samkvæmt þessu verður að líta
svo á, að það gildi um allan
vinnumarkaðinn að fólki sé skylt
að vinna 53V5 úr klst. á viku
hverri, ef yfirmaður krefst þess.
í ljósi þeirra staðreynda, að of
langur vinnudagur er e.t.v. okkar
stærsti sjúkdómavaldur þá verð-
ur það að teljast réttlætiskrafa að
vinnulöggjöfin verndi launþega
gegn slíku vinnuálagi, svo ekki sé
hægt að þvinga neinn til vinnu-
bragða, sent hafa í för með sér
hættu á heilsutjóni.
Af þeim upplýsingum, sem hér
koma fram, verður hins vegar
ekki séð að vinnulöggjöfin veiti
þessa vernd.
Það væri æskilegt og gagnlegt
að þeir, sem þekkja þessi mál
betur, láti frá sér heyra um þau.
Flmmtudagur 18. ágúst 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7