Þjóðviljinn - 25.08.1988, Síða 6
pJÓÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Minnkum gróða
vaxtakónganna
Enn á aö fara að krukka í kaupið. Gildandi kjarasamning-
um var breytt með bráðabirgðalögum þann 20. maí. Nú,
þremur mánuðum síðar, eru ráðherrarnir enn sestir við að
undirbúa enn frekari breytingar á samningunum. Um-
samdar 2,5% launahækkanir, sem ganga eiga í gildi um
miðja næstu viku, eru nú taldar eitt versta mein íslensks
samfélags og því þurfi með öllum ráðum að koma í veg fyrir
þær. Ekki er talið ólíklegt að ríkisstjórnin byrji efnahagsað-
gerðir sínar nú með banni við kauphækkunum og telji sig
með því hafa unnið tíma til að undirbúa enn frekari aðgerðir
á þessu sviði.
Það þarf ekki miklar reikningskúnstir til að sýna fram á að
hækkun launa um 2,5% dugar ekki til að halda í við stöðugt
hækkandi verðlag. Telji menn slíka launahækkun of mikla
núna, hljóta þeir þegar í vor að hafa álitið það ófært að fara
eftir þeim kjarasamningum sem þá var verið að gera. Getur
hugsast að jafnvel áður en samningarnir voru undirritaðir
hafi verið ákveðið að hafa þá að engu?
Menn óttast að með setningu bráðabirgðalaga um að
brotin skuli ákvæði kjarasamninga frá í vor um 2,5% launa-
hækkun, telji ríkisstjórnin sig bara vera að vinna tíma. For-
stjóranefndin er búin að skila af sér og nú dugar ráðherrum
ekki lengur að sóla sig í útlöndum eða glíma við laxveiðiár. Á
borði ríkisstjórnarinnar liggja tillögur um 9% lækkun á
launum.
Stjórnvaldsaðgerðir ráðherra eru að stórum hluta fólgnar í
því að ganga á gerða kjarasamninga. Þeim virðist ekki
hugkvæmast að eitthvað hljóti að vera að efnahagskerfinu,
að það þurfi að stokka upp kerfið. Þótt undarlegt megi heita,
virðist það nægja þeim að baða sig í embættisljóma sem
kannski skín því skærar í Kóreu þeim mun meir sem hann
dvín hér á landi. Á nokkurra mánaða fresti taka þeir svo á sig
rögg og krukka í kjarasamninga.
Auðvitað er eitthvað að í íslenska hagkerfinu. Hver, sem
sjá vill, sér að leiga á peningum er allt of há og vextir sliga
allan rekstur. Hvaða atvinnutæki eru það sem skila svo
miklum arði að unnt er að greiða 10% eða enn hærri vexti af
stofnkostnaði? Og hver, sem sjá vill, sér að ævintýraleg
óráðsía og óarðbær flottheit þeirra, sem best mega sín, eru
að steypa þjóðinni í skuldafen. Umsjónarmenn almannafjár
keppast við að iáta reisa þriggja miljarða flugstöð eða
veitingahús sem snúast skal settlega með hæstvirta mat-
argesti.
Stór hluti launamanna hefur fá tækifæri til að taka þátt í
þessum tryllingsdansi um gullkálfinn. í þeim hópi þykjast
menn stórtækir ef þeir standa í baksi við að eignast blokkar-
íbúð og japanskan bíl. Engu að síður stendur nú til að láta
einmitt þetta fólk bera þyngstu byrðarnar til að unnt sé að
viðhalda hér snarvitlausu hagkerfi. Með launalækkun á að
halda lífi í kerfinu.
En auðvitað eru einhverjir sem hagnast á að viðhalda
ríkjandi kerfi. Það eru þeir sem lána út fé á háum vöxtum.
Hér er ekki átt við þann roskna fjármagnseiganda sem safna
vill til elliáranna og óttast það eitt að verðbólgan eyði fé
hans. Hér er átt við þá nýríku spekúlanta sem velta miljónum
og draga til sín óheyrilegar tekjur sem af einhverjum
óskiljanlegum ástæðum eru skattfrjálsar. Sá, sem lánar útfé
á 10% vöxtum vísitölutryggt, hefur að rúmum 7 árum liðnum
tvöfaldað eigur sínar.
Er ekki kominn tími til að klipið verði af fjármagnsgróðan-
um til að kosta þær lagfæringar sem gera þarf á efnahags-
kerfinu?
ÓP
KLIPPT OG SKORIÐ
Ó þetta er
indælt stríð
í íslenskum hvunndegi gildir
það lögmál hinna hæfustu að til
að komast sæmiiega af þarf um-
fram allt sterkan skammt af
kæruleysi í bland við heimspeki-
legt umburðarlyndi í þeirra garð
sem hafa bökin breiðust og
mynda það högg sem aðrir eiga
að sækja undir.
Þannig ber okkur að skoða til-
lögur forstjóranefndarinnar
frægu með kristilegu hugarfari og
opnum huga. Tillögur þeirra eru
einsog menn vita um kjaraskerð-
ingu, sirka típrósent, um að segja
svona þúsund stykkjum upp
vinnu hjá hinu opinbera, hækka
vexti á húsnæðislánum um slatta,
lækka eitthvað verðlag, skera
töluvert niður framkvæmdir hjá
sveitarfélögum og hætta þessum
eilífa fjáraustri hjá ríkinu.
Nákvæmni
og nágrenni
Fjármálaráðherrann, - sem
aldrei var mjög hrifinn af nefnd-
arskipun Þorsteins Pálssonar þótt
hann skipaði í hana fulltrúa sinn
-, kallaði plagg forstjóranna „atr-
iðisorðaskrá", og sú nafngift á að
því leytinu við að í plagginu er
lítið reynt að útfæra eða segja til,
og hefði þessvegna verið hægt að
biðja næsta Heimdelling í við-
skiptafræðinni að hripa þetta nið-
ur.
Á einstaka stöðum í „skýrslu
ráðgefandi nefndar um efna-
hagsmál" verður þess þó áþreif-
anlega vart að forstjórarnir sex
hafa þurft að liggja yfir textanum
og helst þegar þeir komast í ná-
grenni við sjálfa sig.
Þetta gerist til dæmis í kaflan-
um um hlutafé, þar sem í staðinn
fyrir magnorðin talsvert, slatti,
nokkuð, soldið, sirka og hérumb-
il eru komnar nákvæmar tölur,
útfærsla frá bankareikningi til
bankareiknings, tilteknar prrós-
entur, skattareglur, tímaákvæði.
Þar eru forstjórarnir loksins á
heimavelli, -og út af fyrir sig má
vel skilja, - og hafa samúð með -
gremju þeirra yfir að sjá pening-
ana streyma inn og útum glugga
ávöxtunarfjárfestingarsjóðanna í
stað þess að setjast að í atvinnu-
lífinu.
Það er hinsvegar vant að sjá að
breyttar reglur um hlutabréfa-
brask breyti hér miklu. Sýkin er
fyrst og fremst í kerfinu sem
stjórnmálaflokkar forstjóranna
hafa komið á, að svo miklu leyti
sem hún grasserar ekki í forstjór-
unum sjálfum.
SDR-gengi
Á einum stað í skýrslunni verð-
ur svo augljóst að mikið hefur
verið hugsað, vegið, metið, ráð-
slagað og athugað af festu og á-
kveðni.
Það er ekki í kaflanum um sam-
drátt í verkamannabústaðakerf-
inu. Þarsegireinfaldlega: „Fram-
lag úr ríkissjóði til Byggingar-
sjóðs verkamanna lækki.“ Punkt-
ur. Og ekki heldur í kaflanum um
verðlag. Þar segir að meta þurfi
meðal annars lækkun á opinberri
þjónustu, búvöru, húsaleigu,
farmgjöldum og svo framvegis.
Hér er nóg að slumpa.
Það er hinsvegar ekki nóg að
slumpa þegar kemur að liðnum
um fórnir hátekjumannanna.
Hann er hvorki meira né minna
en svona nákvæmur:
Skyldusparnaður á hátekjur:
10% skyldusparnaður verði
lagður á þær tekjur einstaklinga
sem eru umfram 200 þúsund
krónur á mánuði frá og með 1.
okt. 1988 til 1. okt. 1990. Spar-
andi fái fimm ára SDR-
ríkisskuldabréf óframseljanleg í
18 mánuði. Bréfin skulu vera
vaxtalaus.“
Kiknunarhætta
Þetta er samið af aðgæslu og
natni, enda mikilvægt að sjálf
breiðu bökin kikni ekki undan
byrðunum. Hverjir yrðu þá eftir
til að fórna sér?
Það er beinlínis aðdáunarvert
að hátekjumennirnir í forstjóra-
nefndinni skuli vera reiðubúnir
að lána ríkinu fé. Þeir eiga einsog
allir aðrir launþegar að verða
fyrir níu eða tíu prósent
kauplækkun, og eru auðvitað
alltof grandvarir menn til að
reyna að bæta sér hana upp. Það
er því ekki nema eðlilegt að þess-
um lántökum sé stillt í hóf. For-
stjóri með 300 þúsund á mánuði
þyrfti að lána ríkinu heilar tíu
þúsund krónur. Forstjóri með
250 þúsund þyrfti að lána ríkinu
fimm þúsund krónur.
En fimm þúsund krónur eru
einmitt svipuð upphæð og áætlað
er að launamaður með milli 50 og
60 þúsund missi við kjaraskerð-
inguna sem forstjórarnir leggja
til.
Sem betur fer á ekkert að geta
grandað sparifé hátekjumann-
anna. Forstjóranefndin leggur að
vísu til að ekki verði borgaðir
vextir af þessari fórn, en það á í
staðinn að verðtryggja sam-
kvæmt hinni tilbúnu og lítt
hreyfanlegu SDR-mynt, - geng-
istryggja með öðrum orðum svo
vel að það þyrfti nokkurnveginn
alheimskreppu til að eitthvað
gerðist ljótt. Sparnaðarskuldin er
svo til fimm ára, en strax eftir eitt
og hálft ár er hægt að fara að
braska með peningana. Kannski í
sérstökum ávöxtunarsjóði?
Kannski kaupa þeir hlutabréf
hver hjá öðrum?
Engan dónaskap!
Hafi einhver rennt huganum til
þess skyldusparnaðar sem best er
þekktur meðal almennings, - þá
hafa væntanlega komið uppí koll-
inn peningafrímerki í missnyrti-
legum röðum stimpluðum í póst-
húsinu og borguð út eftir dúk og
disk gengisfelld, verðbólgin og
lítils virði.
En hægan, hægan. Engan
dónaskap hér! Samanburður er
engan veginn raunhæfur og að
auki mjög óréttlátur. Núna erum
við alls ekki að tala um klén
fjármál Jóns Jónssonar og félaga
hans, heldur um hinar göfugu
þjóðarhagsfórnir efnahagsráð-
gjafans og máttarstólpans Séra-
jóns Sérajónssonar.
-m
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 * 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóöviljans.
Rltstjórar: Ámi Bergmann, MöröurÁrnason, Ottar Proppé.
Fréttastjórl: Lúövík Geirsson.
Blaöamenn: Guömundur Rúnar Heiöarsson, Hiörleifur
Sveinbjömsson, Kristófer Svavarsson, Magnfríóur Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, Ólafur Gíslason, Ragnar
Karisson, SigurðurÁ. Friöþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.).Sævar
Guðbjömsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur Ómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, HildurFinnsdóttir.
Ljóamyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlltatelknarar: Kristján Kristjánsson, KristbergurÓ. Pótursson
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrlfstofa: Guörún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla: Sigríöur Kristjánsdóttir, ÞorgeröurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Utbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Bjöm Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Katrín Bárðardóttir, Ólafur Björnsson.
Utkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóöviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 70 kr.
Helgarblöð:80 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 800 kr.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 25. ágúst 1988