Þjóðviljinn - 10.09.1988, Side 4

þJÓÐVIUINN Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
- ~ FRÉTTIR
Bmðl
og óráðsía í
bankakerfinu
Ólympíuleikar
Andvökunætur
framundan
Margt bendirtil aö íslenska bankakerfið sé meö eindæm-
um óhagkvæmt í rekstri, aö þar fari forgörðum geipistór hluti
af fjármunum og orku þjóðarinnar. Þeim, sem leið eiga í
banka til að greiða himinháa vexti, verður stundum heitt í
hamsi þegar þeir virða fyrir sér harðviðarinnréttingar og
undurfögur listaverk, og hugsa sem svo að kannski mætti
íburðurinn vera ögn minni. En sóunin í bankakerfinu er svo
geigvænleg að þar skiptir ekki sköpum hvort innrétting í
einhverju útibúinu kostar miljóninni meira eða minna.
Lítil framleiðni og sóun kemur að sjálfsögðu ekki beint
fram í ársreikningum bankanna. En starfsemin getur engu
að síður verið þjóðhagslega óhagkvæm þótt reikningar sýni
ekki tap. Himinhár rekstrarkostnaður þarf ekki endilega að
þýða reikningslegt rekstrartap. Ef þess er gætt að tekjurnar
séu nógu miklar, skilar reksturinn hagnaði hversu mikill sem
tilkostnaðurinn er. Sé nógu mikill munur á inn- og
útlánsvöxtum hjá bankastofnunum, má eyða stórfé í óarð-
bæra starfsemi og láta reksturinn samt skila arði. En óarð-
bær og óhagkvæmur rekstur kemur niður á afkomu allrar
þjóðarinnar.
Ef unnt væri að ná rekstrarkostnaði íslenska bankakerfis-
ins niður í svipað hlutfall af veltu og tíðkast á Norðurlöndum,
sparaðist árlega mörgum sinnum meira fé en nemur hallan-
um á frystihúsum. Frystingin er nú talin rekin með halla upp
á 1,3 miljarða króna á ári. Ef unnt væri að reka bankakeiiið
með eðlilegum vaxtamun, sparaðist árlega a.m.k. tvisvar
sinnum sú upphæð.
Nýlega hefur Seðlabankinn birt upplýsingar um raunvexti
á helstu inn- og útlánsreikningum banka og sparisjóða
fyrstu sex mánuði þessa árs . Ýmiss konar auglýsingafár og
ávöxtunarloforð hafa gert almenningi erfitt fyrir að ná áttum í
frumskógi íslenskra vaxtamála. Grár markaður og pólitískur
gjallandi um lækkun nafnvaxta hafa gert illt verra í þeim
efnum. Það er því þakkar vert að Seðlabankinn skuli birta
samanburð á vaxtakjörum og umreikna nafnvexti í raun-
vexti, þá vexti sem eru umfram það sem til þarf að höfuðstóll
haldi óskertu verðgildi á verðbólgutímum.
Upplýsingar Seðlabankans sýna að flestir innlánsreikn-
ingar hafa borið mjög litla eða jafnvel neikvæða raunvexti.
Raunávöxtun á almennum tékkareikningum var á þessum
tíma neikvæð um nær 16% og á almennum sparisjóðsbók-
um var hún neikvæð um rúm 5%. Aftur á móti var raunávöxt-
un jákvæð á öllum helstu útlánareikningum. Verðtryggð
skuldabréfalán færðu bönkunum jákvæða raunvexti sem
námu 9,5%, kaup á viðskiptavíxlum færðu þeim 15,5%
jákvæða raunvexti.
Reikna þarf vegið meðaltal allra innlána og allra útlána
bankanna til að finna hver er vaxtamunurinn, sá hluti af
veltunni sem eftir verður í bönkunum. Útkoman sýnir rekstr-
arkostnað bankakerfisins að viðbættum hagnaði. Ná-
kvæmar upplýsingar um vaxtamun hafa ekki birst en kunn-
ugir telja að hann sé að meðaltali 8 til 10%. Sé það rétt fer
nær tíunda hver króna af raunvaxtagreiðslum lántakenda í
það eitt að reka bankakerfið. Þetta er miklu hærra hlutfall en í
nágrannalöndum okkar. Talið er að vaxtamunurinn á
Norðurlöndunum sé um 4 til 6%.
Gera verður þá kröfu að vaxtamunur íslenska bankakerf-
isins stórlækki og það verði ekki rekið á mikið óhagkvæmari
máta en tíðkast hjá þeim þjóðum sem búa við alvöru
peningakerfi. Ekki mun fjarri lagi að ársveltan í íslenska
bankakerfinu sé um 70 miljarðar króna. Takist að lækka
rekstrarkostnað bankakerfisins og þar með vaxtamuninn
um 3-4%, sparast hátt í 3 miljarðar króna á ári, tvisvar
sinnum hærri upphæð en nemur áætluðu tapi á frystingunni.
Sjónvarpið sýnir 160 klukkustunda efni frá leikunum í Seoul
Olympíuleikarnir i Seoul
hefjast 17. september og verð-
ur eflaust mikið fjaðrafok þessar
tvær vikur sem leikarnir standa
yfir. Sjónvarpið hefur ákveðið að
sýna eins mikið og kostur er frá
lcikunum og lætur nærri að rúm-
lega 160 klukkustunda efni birtist
á skjánum.
Mikið efni verður sýnt beint
eða um 115 klst., en einnig verða
sýndar ólympíusyrpur síðdegis og
á kvöldin sem svara um 45 klst.
Til samanburðar var íþróttaefni í
Sjónvarpinu samtals 194 klst. allt
árið í fyrra þannig að efnið er
greinilega mjög mikið.
Tímamismunur milli íslands
og Kóreu er mikill eins og kunn-
ugt er, eða 10 tímar. Þar sem
keppni mun standa yfir um miðj-
an dag í Kóreu munum við sjá
hana „nóttina áður“ hér á landi
og vafalaust margir eiga vöku-
nætur yfir kassanum á þessum
tíma.
Sjónvarpið kappkostar að sýna
sem mest frá íslensku þátttakend-
unum og ætti að takast að sýna
alla þá sem komast áfram í sínum
greinum. Þá verður örugglega
sýnt beint frá undanrásum í
kringlukasti karla (Eggert Boga-
son og Vésteinn Hafsteinsson),
spjótkasti karla (Einar Vil-
hjálmsson og Sigurður Einars-
son), júdó og ýmsum sundgrein-
um, þ.á m. 100 og 200 m bak-
sundi (Eðvarð Þór Eðvarðsson).
Erfitt gæti reynst að ná myndum
af öðrum keppendum því geysi-
lega margt verður að gerast á
sama tíma í Seoul.
Handknattleikurinn vekur
væntanlega mesta athygli flestra
íslendinga. Aðeins einn leikur
fer til allra landa Evrópu, sjálfur
úrslitaleikurinn. Sjónvarpið sýnir
auk þess lekina við Sovétmenn og
Jógóslava og einnig er reynt að fá
leikinn við Svía, en ólíklegt þykir
að Ieikir gegn Bandaríkjunum og
Alsír verði sýndir beint. Leikirnir
við Svía og Sovétmenn verða á
versta tímanum, eða kl. 4 að
nóttu til. Allir handboltaleikirnir
verða síðan endursýndir í kvöld-
dagskrá sama dag.
Þjóðviljinn mun birta ná-
kvæmari dagskrá Sjónvarpsins
þegar þar að kemur en þetta
framtak Sjónvarpsins hefur vakið
mikla athygli og fagna sjálfsagt
allir íþróttaáhugamenn því. Hinir
sem vilja vera lausir við ósköpin
geta verið þakklátir fyrir tíma-
mismuninn, því að með því að
sofa á nóttunni ættu menn varla
að verða ólympíuleikanna varir.
-þóm
Réttir
„Ríðum senn í
ráttimar“
Réttadagar á haustin hafa
löngum verið hátíðardagar hjá
mörgum, Reykvíkingum sem
öðrum. Helstu réttir í Landnámi
Ingólfs verða í haust sem hér
segir:
Laugardagur 17. sept. upp úr
hádegi: Heiðarbæjarrétt í Þing-
vallasveit, Húsmúlarétt við Kol-
viðarhól, Nesjavallarétt í Grafn-
ingi, Kaldárrétt við Hafnarfjörð.
Sunnudagur 18. sept. síðdegis:
Fossvallarétt við Lækjarbotna;
upp úr hádegi: Krísuvíkurrétt í
Krísuvík og að kvöldi: Þórkötlu-
staðarétt í Grindavík.
Mánudagur 19. sept. árdegis:
Selvogsrétt í Selvogi, Selflatarétt
í Grafningi, Dalsrétt í Mosfells-
dal, Vogarétt á Vatnsleysu-
strönd; skömmu fyrir hádegi:
Kjósarrétt í Kjós og upp úr há-
degi: Kollafjarðarrétt í Kollaf-
irði.
Þriðjudagur 20. sept. árdegis:
Ölfusrétt í Ólfusi.
Seinni réttir verða dagana 15,-
18. október á öllu svæðinu.
-mhg.
Þjóðviljinn
Síðumúla 6*108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgófufélag Þjóöviljans.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Mörður Ámason, Óttar Proppé.
Fróttaatjóri: Lúövík Geirsson.
Biaöamann: Guömundur Rúnar Heiöarsson, Heimir Már Pétursson,
HjörleifurSveintajömsson, KristóferSvavarsson, Magnfriöur
Júlfusdóttir, Magnús H. Gíslason, LiljaGunnarsdóttir, ÓlafurGíslason,
Páll Hannesson, SiguröurÁ. Friöþjófsson, SævarGuöbjömsson, Þor-
finnur ómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkaleatur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Jim Smart.
Útiitateiknarar: Kristján Kristjánsson, KristbergurÓ. Pétursson
Framkvæmdaatjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifatofuatjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifatofa: Guörún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Augiýaingaatjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavaraia: Sigriður Kristjánsdóttir, Porgeröur Siguröardóttir.
Bílatjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Utbrelöalu-og afgrelöslustjóri: Bjöm Ingi Rafnsson.
Afgrelöala: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Katrin Báröardóttir, ÓlafurBjömsson.
Útkeyrala, afgreiösla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýalngar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og aetning: Prentsmiöja Þjóöviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verö f lauaasölu: 70 kr.
Nýtthelgarblaö: 100kr.
Áskrlftarverö á mánuöi: 800 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 10. september 1988