Þjóðviljinn - 14.09.1988, Blaðsíða 7

VIÐHORF
Árinni kennir illur ræðari
Rangfærslum matvörukaupmanns vísað á bug
Hrafn Bachmann, kaupmaður
í Kjötmiðstöðinni, tjáði sig ný-
verið opinberlega um verð-
lagsmál (Þjóðviljinn 7. sept.) á
þann hátt að ekki verður hjá
komist að leiðrétta. Niðurstöður
kaupmannsins eru þessar helstar:
1. ,,....frá því matarskatturinn
var settur á um síðustu áramót
hafa neytendur dregið við sig í
matarinnkaupum um allt að
16-18%.“
2. ,,....án þess að nokkuð hafi
verið gert til aðstoðar lág-
launafólkinu....“
3. ,,....á matarskatturinn stóran
þátt í því hvernig komið er
fyrir matvöruversluninni í
landinu."
Það er leitt til þess að vita fyrir
kaupmannastéttina að talsmaður
hennar í þessum efnum skuli ekki
koma úr röðum hinna upplýstu
kaupmanna, sem áreiðanlega eru
margir. Menn sem vita betur og
gætu leiðrétt þá sem fara með
fullyrðingar sem þessar á opin-
berum vettvangi. Lítum á hið
rétta í málinu:
Það er enginn matarskattur til
hér á landi. Söluskattsundanþág-
um var fækkað til mikilla muna til
þess meðal annars að minnka
skattsvik og til þess að búa inn-
heimtukerfið undir upptöku virð-
isaukaskatts. Á sama tíma voru
tollar á innfluttum matvörum
felldir niður eða lækkaðir og nið-
urgreiðslur á dilkakjöti og mjólk-
urafurðum svo stórauknar, að
verðlagsáhrifum skattbreyting-
arinnar var eytt.
1. Ekki er gott að sjá hvernig
kaupmaðurinn fær út þá niður-
stöðu að neytendur hafi dregið
við sig í matarinnkaupum um
16-18%. En slík er nákvæmnin
að einhvers staðar hljóta að
vera útreikningar að baki. Eru
þeir frá Kaupmannasamtök-
unum? Meðfylgjandi er tafla
yfir innflutning nokkurra teg-
unda matvöru fyrstu fjóra
Bjarni Sigtryggsson skrifar
mánuði þessa árs og saman- verður aðeins ítrekað að matar- tækja, þegar innskattur fyrir-
burður við síðasta ár. Einnig skattur er enginn til hér á landi - tækja verður endurgoldinn áður
samanburður á sölu inn- og þvert á móti, þá hafa neytend- en vara er seld.
„Hér verður aðeins ítrekað að matarskattur er
enginn til hér álandi—og þvert á móti, þá hafa
neytendum verið bœtt þau áhriftil
verðlœkkunar sem samræming
söluskattsinnheimtunnar hafði á verðlag
matvöru“.
Eigi einstaka verslun í rekstr-
arvandræðum meðan verslunin í
heild hefur þokkalega eða góða
afkomu, þá verður eins og í öllum
rekstri að leita skýringa innan
viðkomandi fyrirtækis en ekki í
umhverfi þess. Og þá dugir ekki
að grípa til þeirra ráða að kenna
ríkinu um allt. Að hrópa: Matar-
skattur! Matarskattur! Því staðr-
eyndin er sú að hér á landi er
enginn matarskattur til. Þvert á
móti hafa hrif söluskatts á matar-
útgjöld heimilanna verið milduð
til muna.
Bjarni er upplýsingafulltrúi
fjármálaráðuneytisins.
lendrar búvöru. Hvorugt sýnir
þennan samdrátt.
2. Þá er alrangt að ekkert hafi
verið gert til aðstoðar lág-
launafólkinu þegar söluskatts-
undanþágum var fækkað.
Barnabætur voru auknar og
hafin útborgun sérstaks barna-
bótaauka til hinna verst settu.
Barnabætur og barnabótaauki
nema á þessu ári 2.900
milljónum króna, sem er lið-
lega þúsund milljón króna
(54%) aukning frá í fyrra.
3. Hvernig er komið fyrir mat-
vöruversluninni í landinu? Það
verður ekki lesið úr hagtölum
að staða verslunarinnar í heild
sé afleit, né að matvöruversl-
unin í landinu þjáist umfram
aðrar atvinnugreinar.
Reyndar mátti sjá í yfirliti
Frjálsrar verslunar nýverið að
næst ríkasti maður landsins
hefur byggt auð sinn upp á
rekstri matvöruverslunar, sem
grundvallast á lágu vöruverði.
Því miður hafa einstaka mat-
vörukaupmenn og veitingamenn
valið þann kost að kenna því sem
þeir kalla matarskatt um mótlæti
í rekstri fyrirtækja sinna. Hér
um verið bætt þau áhrif til verð-
hæk.kunar sem samræming sölu-
skattsinnheimtunnar hafði á
verðlag matvöru. Hér virðist að-
eins eiga við hið fornkveðna, að
árinni kennir illur ræðari. Með
endurupptöku söluskatts á mat-
vöru var komið í veg fyrir þann
möguleika matvörukaupmanna
að geta komið söluskatti af
neysluvöru undan. Og þótt hér
séu engir kaupmenn nafngreindir
né sakfelldir í þeim efnum, þá
reyndust vera til dæmi um slíkt.
Með neyslusköttum, eins og
söluskatti (og síðar virðisauka-
skatti í hans stað) er komið á hlut-
lausri og réttlátri skattheimtu,
sem leggst nokkuð jafnt á alla
þegna þegar um brýnustu þarfir
er að ræða, en síðan í vaxandi
mæli á þá betur settu eftir því sem
menn hafa ráð til að leyfa sér
aukna neyslu. Allir seljendur
vöru og þjónustu innheimta
þennan skatt og standa skil á hon-
um til ríkissjóðs. Fyrirhöfnin við
Innflutningur nokkurra tegunda matvara
á fyrstu fjórum mánuðum ársins
Jan.-apr. 1987 tonn Jan.-apr. 1988 tonn Breyting milli ára %
Kartöflur Ávextir — nýjir, frystir Niöursoðnir ávextir Kaffi Kornvörur ýmis konar Sykur Kex, kökur, brauövörur 19,2 3.231,6 252,7 726,3 4.564,8 3.201,0 656,6 28,9 3.214,6 408.6 690.7 4.106.2 2.913.3 702.7 + 51 — V2 + 62 — 5 — 10 — 9 + 7
Til samanburðar: 1>
Jan.-mars 1987 tonn Jan.-mars 1988 tonn Breyting milli ára %
Nýmjólk, þús. Iltrar 10.912 11.103 + 2
Rjómi, þús. lítrar 384 464 + 21
Skyr 343 333 — 3
Undanrenna þús. Iltrar - 668 705 + 5 V2
Smjör 167 148 —11V2
Ostur 521 557 + 7
Kindakjöt 1.927 2.110 + 91/2
slíkt er ekki meiri en að halda
utan um útgjaldaþætti rekstrar-
ins. í kerfi virðisaukaskatts verð-
ur meira að segja talsvert um út-
borganir úr ríkissjóði til fyrir-
1) Innanlandssala á fyrsta ársfjóröungi 1987 og 1988.
2) Skv. upplýsingum Verölagsstofnunar er smásöluálagning
matvara20-40%, nokkuö breytilegt eftir vörutegundum. Stór-
markaðsverö er líklega á bilinu 20-30%.
Um 16-18% minni neysla
Hrafn Bachmann: Óvinsœlasta ráðstöfun semframkvæmd hefur verið. Bitnar mest á
láglaunafólki. íöllum tilfellum erskatturinn hœrrien smásöluálagningin
Eg er ekki í nokkrum vafa um
að frá því matarskatturinn
var settur á um síðustu áramót
hafa neytendur dregið við sig I
matarinnkaupum um allt að 16-
18%. Þessi skattur er sú óvinsæ-
lasta ráðstöfun sem gerð hefur
verið í manna minnum hérlendis,
án þess að nokkuð hafí verið gert
til aðstoðar láglaunafólkinu sem
hann bitnar einna harðast á,
sagði Hrafn Bachmann kaup-
maður í Kj'ötmiðstöðinni við
Þjóðviljann.
Hin erfiða staða hjá matvöru-
Miðvikudagur 7. september 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3
búðum hefur ekki farið framhjá
neinum að undanfömu hin erfíða
staða hjá matvömbúðum og má í
því sambandi minna á gjaldþrot
Kostakaupa í Hafnarfírði, auk
ýmissa samdráttaraðgerða hjá
Sláturfélagi Suðurlands sem hef-
ur neyðst til að loka fjölmörgum
matvöruverslunum sínum.
Ástæðan er fyrst og fremst
geigvænlegur fjármagnskostnað-
ur sem fáir rísa undir, auk sam-
keppninnar um kúnann sem
leiðir margan kaupmanninn út á
ystu nöf.
Að sögn Hrafns Bachmanns á
matarskatturinn stóran þátt í því
hvemig komið er fyrir fyrir ma-
tvöruversluninni í landinu. Skatt-
urinn sé í öllum tilfellum hærri en
smásöluálagningin en hann er
25% og leggst á öll matvæli án
undantekninga og á mikla sök á
því háa verði á matvælum sem
hér er. Auk þess þurfa verslanir
að greiða hann til hins opinbera 7
dögum áður en krítarkortin em
gerð upp. Hjá Kjötmiðstöðinni
einni saman nema viðskipti með
krítarkort um 40 miljónum króna
á mánuði fyrir utan þá viðskipta-
vini sem eru í reikningi.
„Algeng | matvömverslun er
með þetta 8|^þúsund vömflokka
á boðstólu^n á meðan sambæri-
legar verslanir í okkar nágranna-
löndum erui ekki með nema um
4-5 þúsund vömflokka. Ofan á
þetta bætist síðan hið séríslenska
fyrirbæri sem heildsalar em. Þeir
em á 6. hundrað hér en þyrftu
ekki að vera nema um 50,“ sagði
Hrafn Backmann.
-grh
Miðvikudagur 14. september 1988 ÞJÓÐVILJINN - SIÐA 7