Þjóðviljinn - 24.09.1988, Síða 7

Fullt tungl
Alþýöubandalagsmenn koma af viðræðufundi: Ólafur Ragnar Grímsson og Guðrún Helgadóttir. (Mynd: Jim)
Atburðarásin hefur verið
ævintýraleg síðustu tvær vikurn-
ar, og meðan allt er óljóst er ekki
annað að gera en halda í putta og
vona að vel fari. Takist
Steingrími Hermannssyni það
markmið að mynda stjórn á
sunnudaginn er að minnsta kosti
hægt að fagna því sem heilla-
merki að hún mundi verða til á
fullu tungli. .... .
Morour Arnason
Stjóm
INNSYN
fullu tungli?
í stjórn eða ekki í stjórn? Þetta
hefur verið umræðuefni vikunnar
í Alþýðubandalaginu og kringum
það nú í vikunni. Hvernig stjórn?
Með hverjum? Stjórn um hvað?
Hversu lengi? Til hvers? Með
hvaða skilyrðum?
Pað er til lítils að ætla sér að
svara einhverju í þessum pistli
hér, þótt ekki væri nema vegna
þess að atburðir hafa hver á fætur
öðrum hlaupið framhjá í pólitík-
inni og við á dagblöðunum höfum
verið í þeirri stöðu undanfarin
dægur að það sem fest er á blað að
morgni er gamalt og úrelt að
kveldi. Og oftast strax í hádeg-
inu.
Það hefur verið óvenjulegur
hraði á þessari stjórnarmyndun.
Það er nákvæmlega vika síðan
gamla stjórnin sprakk í loft upp,
en einsog staðan er núna er hugs-
anlegt að ný stjórn verði mynduð
núna um helgina eða snemma í
næstu viku, og væri það ein
snaggaralegasta stjórnarmyndun
íslandssögunnar.
Þeir Jón Baldvin Hannibalsson
og Steingrímur Hermannsson
munu reyndar hafa viljað mynda
nýja stjórn á enn skemmri tíma í
því hálfgerða æðiskasti sem var á
þeim eftir skilnaðinn við Sjálfs-
tæðisflokkinn. Forystumenn Al-
þýðubandalagsins tóku hinsvegar
þann kostinn að reyna að róa
leikinn, hætta kýlingunum og
taka boltann niðrá jörðina til að
ná samspili, sem hefur tekist þótt
ýmsum þyki gangurinn enn vera
fullhraður.
Með þessu hefur Allaböllum
tekist að ná ákveðinni stjórn á
atburðarásinni og ganga að hlut-
unum í sæmilega réttri röð. Þann-
ig samþykkti þingflokkurinn um
leið og gengið var til viðræðna við
Steingrím að það yrði að reyna að
hafa með bæði Alþýðuflokk og
Kvennalista. Þetta er í samræmi
viö forna pólitík Alþýðubanda-
lagsins um samstöðu til vinstri.
Kvennalistinn brást við í þess-
ari stöðu með því að búa sér til
splunkunýja lausn á pólitískum
vanda, - þjóðstjórnina sem ætti
að redda málunum frammað
kosningum. Kvennalistinn tók
semsé þá afstöðu að líta ekki við
þeim kostum sem virtust felast í
stöðunni nú: fjögurra flokka
stjórn Framsóknarflokks,
Kvennalista, Alþýðubandalags
og Alþýðuflokks, þarsem stjórn-
arandstöðuflokkarnir tveir hefðu
saman haft öfluga stöðu í
málefnaviðræðum, - og þarsem
Kvennalistinn hefði einmitt
vegna mikils fylgis í könnunum
getað gert kröfur umfram þings-
tyrk í málefnaframgangi og
ráðuneytaskiptingu.
Tveir í skogi
og einn á hendi
Kvennalistinn vildi ekki reyna
þetta. Þar á bæ þóttu vænni þeir
kostir sem kynnu að koma upp
eða koma ekki upp eftir kosning-
ar. Þetta er auðvitað öðrum
þræði spurning um lífsafstöðu, og
það er ekkert saknæmt við að
þykja betri tveir fuglar í skógi en
einn á hendi. En það varð strax
ljóst, bæði innan Kvennalistans
og almennt í samfélaginu, að
þessi afstaða þótti ekki stór-
mannleg, og farið var að tala um
mistök af hálfu þingmanna
Kvennalista. Það er raunar alls
ekki víst að þarna hafi verið gerð
nein mistök. Vel getur verið að
línan um þjóðstjórn og kosningar
sé mjög rökrétt afleiðing af hinni
þverpólitísku pólitík Kvennalist-
ans, - það er að minnsta kosti
sjálfvalið höfuðverkefni Kvenna-
listans næstu vikur og mánuði að
komast að þessu og skýra það út.
Rétt er að benda helstu for-
ystumönnum Kvennalistans á
það í fullri vinsemd vegna yfirlýs-
inga síðustu dægur að slíkt verk
verður ekkert auðveldara við op-
inber sárindi í garð Alþýðu-
bandalagsins og tannhvassar
sendingar í þá átt. Það eina sem
Ólafur Ragnar gerði af sér eftir
alltsaman var að spyrja Kvenna-
listann hvort hann vildi vera
memm í pólitík, og hvort hannn
væri í pólitík yfirhöfuð.
Að Kvennalistanum frá-
gengnum kom upp það álitamál
innan flokksins hvort þarmeð
skyldi á skorið. Sumum fannst
vanta stuðning af Kvennó í samn-
ingum við tvo gamla stjórnar-
flokka og óttuðust að Kvennalist-
inn mundi fljúga enn hærra ef Al-
þýðubandalagið yrði hinumegin
landamæranna milli stjórnar og
stjórnarandstöðu.
Það var almenn pólitísk skyn-
semi sem varð ofaná. Hér hafa
skapast ný tækifæri, var sagt, og
það er okkar skylda að láta á
reyna hvort okkar málefni og
okkar menn komast hér til vegs
óháð fólki annarstaðar í
stjórnmálum.
Þetta tækifæri felst ljóslega í
samvinnu þeirra flokka og sam-
taka sem kenna sig við jafnrétti
og félagshyggju - nema þá
Kvennalistans.
íhaldið úti
Framsóknarflokkurinn og Al-
þýðuflokkurinn eru að vísu ekki
glæsilegir sessunautar eftir set-
una í síðustu stjórn, - og auk þess
má deila um það hver þáttur fé-
lagshyggju eða vinstristefnu er í
Framsóknarflokknum. En að-
stæður eru þannig að byrlegar
blæs fyrir þessari samvinnu en oft
áður, vegna þess að frjálshyggju-
draumarnir, sem meira að segja
ákveðnir Alþýðuflokksmenn
voru haldnir af, hafa breyst í
martröð í íslensku atvinnulífi og á
íslenskum heimilum. Þeim
breytingum samfara hefur hugur
snúist með afdrifaríkum hætti hjá
þeim krötum sem hafa meira en
áratug skilyrt pólitíska framtíð
sína við endurreisn viðreisnar,
samstarf við Sjálfstæðisflokk.
Ein merkasta yfirlýsing vikunnar
- af mörgum merkum - voru þau
orð Jóns Baldvins, sonar Hanni-
bals, í DV að hattn væri hættur að
dást að viðreisnarmunstrinu: „Ég
er nú reynslunni ríkari. Allt sem
Vilmundur Gylfason sagði um
þann flokk (þ.e. Sjálfstæðis-
flokkinn) og ég vildi ekki trúa er
rétt.“
Ur Rúgbrauðsgerðinni í gaer: Jóhanna Sigurðardóttir á tali við Hjörleif
Guttormsson; Sigríður Stefánsdóttir og Svanfríður Jónasdóttir ganga
hjá. (Mynd: EÓI.)
Þegar þetta er skrifað er óljóst
hvort stjórn verður til í viðræðun-
um í Rúgbrauðsgerðinni, óljóst
hverjir nákvæmlega ættu aðild að
slíkri stjórn, óljóst hvernig mál-
efnasamningur á að líta út, óljóst
um fyrstu aðgerðir, og óljóst um
afdrif þeirrar málamiðlunar í
kjaramálum sem Framsóknar-
menn og Alþýðuflokksmenn
virðast hafa stillt Alþýðubanda-
laginu frammifyrir.
Það verður að segjast að sú
málamiðlun spáir ekki góðu um
framhaldið. Þar er samningsrétt-
ur að vísu fenginn launamönnum
aftur innan þess tíma að hægt er
að sættast á, en með því að virða
ekki hækkanir í kjarasamningum
í september og desember er við-
haldið þeirri efnahagsstefnu fyrri
stjórnar að sækja reddingafé í
vasa launafólks. I þessum
drögum er að vísu gert ráð fyrir
að febrúarhækkuninni sé skilað
aftur og verðbætur greiddar í
desember, sem ekki var gert ráð
fyrir í bráðabirgðalögunum
frægu.
En sú ákvörðun Alþýðubanda-
lagsþingmannanna að halda
áfram viðræðunum þrátt fyrir
þetta hlýtur að gera ráð fyrir
verulegum málefnalegum til-
slökunum frá væntanlegum sam-
starfsflokkum, - og ef þessir kost-
ir í kjaramálum næstu mánuði
verða samþykktir verður í fyrsta
lagi að sjá um að þeim launa-
mönnum og lífeyrisþegum sem
búa við bágastan hag sé bætt
skerðingin, og í öðru lagi verður
að vera skýrt að hér sé um að
ræða neyðarráðstafanir vegna
gerða fyrri ríkisstjórnar og í fram-
tíðinni muni öðrum trjám verða
veifað í efnahagsúrræðum.
Vegna þess að hvað sem líður
vonum og trausti og tækifærum,
stjórnmálasögunni, persónunum
og yfirlýsingunum, þá eru það
verkin sem tala að lokum og
skera úr um gagn og ógagn.
Laugardagur 24. september 1988 ÞJÓÐVILJiNN - SÍÐA 7