Þjóðviljinn - 27.09.1988, Blaðsíða 11

ERLENDAR FRETTIR
Salvador:
Skæruliðar magnast á ný
Hafa endurheimt sjálfstraust
Salvadorskir skæruliðar - harðsnúnir og kunna sitt verk.
Ekki sést enn fyrir endann á
borgarastríðinu í Salvador,
sem valdið hefur dauða fleiri en
nokkur veit og neytt fólk til að
flýja land i hundruðþúsunda tali.
Strfðsgæfan sjálf hefur snúist á
ýmsum endum. Um skeið virtust
uppreisnarmenn innan seilingar-
færis frá fullum sigri, en síðan
rétti stjórnarherinn við og vann
talsvert á, án þess þó að geta bug-
að skæruliða upprcisnarmanna
að fullu.
Stjórnin hefur notið mikils
efnahagslegs og hernaðarlegs
stuðnings frá Bandaríkjunum, og
að líkindum væri stríðinu fyrir
löngu lokið með sigri uppreisnar-
manna, ef sú hjálp hefði ekki
komið til. Bandarfskir hernað-
arráðgjafar hafa að miklu leyti
stjórnað aðgerðum salvadorska
hersins síðustu árin. Undir þeirra
stjórn athafnaði herinn sig í
smærri og hreyfanlegri einingum
en áður og varð með því móti
hættulegri skæruliðum.
Harðnandi bardagar
Nú er hinsvegar svo að heyra í
fréttum, að á ny sé fremur um að
ræða vörn en sókn af hálfu upp-
reisnarmanna. Undanfarið hafa
borist fregnir af harðnandi bar-
dögum í landinu austan- og
norðanverðu, þar sem eru höfuð-
vígi skæruliða. Fregnum stríðsað-
ila um mannfall og vígsgengi ber
ekki saman, frekar en fyrri dag-
inn, en samanlagðar niðurstöður
fréttanna benda til þess, að skær-
uliðum vegni heldur betur.
Fréttamenn, hagvanir á þessum
slóðum, sem undanfarið hafa
verið meðal skæruliða, segja sig-
urvonir þeirra fara vaxandi. Þeir
eru sagðir hafa brugðist við
auknum hreyfanleika stjórnar-
hersins með því að skipta liði sínu
í enn smærri einingar en áður.
Jafnframt þessum auknu hern-
aðaraðgerðum var stofnað til
fjölmennra mótmælaaðgerða í
tveimur stærstu borgum landsins,
höfuðborginni San Salvador og
Santa Ana. Herinn réðst á mót-
mælafólkið með kylfum og tára-
gasi og fangelsaði hundruð
manna. En mótmæli þessi eru
augljós vottur þess, að upp-
reisnarmenn njóta mikils fylgis
utan þeirra héraða, sem eru höf-
uðvígi þeirra. Talið er að í eigin-
legum her skæruliða séu ekki
nema um 6000 manns, en mikið
af því liði er þrautþjálfað úr
margra ára baráttu. Sjálfum
skæruhernum eru svo til stuðn-
ings um 40.000 manns, sem eru
varalið, fremja skemmdarverk á
yfirráðasvæði stjórnarinnar og
veita skæruliðum ýmsa aðstoð
aðra eftir þörfum. Bandarískir
hernaðarráðgjafar í Salvador tala
um andstæðinga sína af talsverðri
virðingu. Skæruliðarnir eru að
sögn Bandaríkjamannanna
„harðsnúnir, duglegir, kunna sitt
verk og líklegt er að núverandi
bardagaaðferðir þeirra beri ár-
angur.“
Contrar að
Leysast upp
Ætla má að gangur mála í Ník-
aragva eigi þátt í aukinni
bjartsýni salvadorskra upp-
reisnarmanna. Á fréttum frá Nic-
aragua er að heyra að Contrar
svokallaðir séu nú á síðasta snún-
ingi. Lið þeirra hímir nú í herbúð-
um í Hondúras og sagt er að hugs-
anir stríðsmanna þessara snúist
helst um það, hvernig þeir eigi að
ná sér í farmiða til Miami. Þrátt
fyrir allar tilraunir Bandaríkja-
manna til að stappa í þá stáli urðu
Contrar aldrei annað en dáðlítill
óaldarlýður og nú, þegar Banda-
ríkin hafa af ýmsum samverkandi
ástæðum tekið fyrir aðstoð til
þeirra, þarf ekki meira til að þeir
hrynji saman.
Samtök uppreisnarmanna í
Salvador, Farabundo Martí-
þjóðfrelsisfylkingin (þekktust
Sovétríkin:
undir skammstöfuninni FMLN),
eru miklu marx-lenínskari á svip
en Sandinistar í Níkaragva. Því
hefur verið haldið fram að
kreddufesta FMLN-liða hafi
spillt fyrir þeim meðal almenn-
ings, en ofboðsleg hryðjuverk
hægriöfgamanna, sem mestu
ráða í stjórnarliðinu, vega upp á
móti því og gott betur, þannig að
margt Salvadora, sem út af fyrir
sig eru ekkert yfir sig hrifnir af
uppreisnarmönnum, hafa séð sér
þann kost vænstan að slást í lið
með þeim. Hér hefur átt sér stað
tvípólun, eins og oft vill verða í
borgarastríðum. Hófsamari aðil-
ar meðal stjórnarliða mega sín lít-
ils og helsti oddviti þeirra um
langt skeið, Napoleon Duarte,
forseti landsins, er ofan á allt
annað að dauða kominn úr
krabbameini.
dþ.
Vodkastríðið hefur afleitar hliðarverkanir
Heimabrugg og svartur markaður með miklum blóma
Sú harða barátta gegn of-
drykkju í Sovétríkjunum sem
hófst skömmu eftir að Gorbatsjov
tók að boða sína perestrojku í
Sovétríkjunum, hefur að sönnu
borið þann árangur, að glæpum
tengdum ölvun hefur fækkað og
dregið hefur úr skrópum í vinnu.
En að öðru leyti hefur svo margt
farið á verri veg í þessari baráttu,
að æ háværari verða þær raddir
sem fara fram á endurskoðun
herferðarinnar gegn áfengisbö-
linu.
Enginn efast um að áfengisböl-
ið hafi verið orðið mjög alvarlegt
vandamál og að þörf hafi verið á
að snúa vörn í sókn. En aðferð-
irnar hafi verið þunghentar og
valdboðslegar: kveða átti niður
drykkjuskap í landinu fyrst og
fremst með því að hækka verð á
áfengi verulega og torvelda rnjög
kaup á því. Bannað var að selja
áfenga drykki nema í sérstökum
búðum sem bæði eru mjög fáar
og opna ekki fyrr en eftir hádegi.
Bakari fyrir smið
í nýlegri grein um þessi mál í
blaðinu Moskvutíðindum segir á
þá leið, að um fimm prósent
landsmanna drekki alls ekki og
önnur 5-7 prósent fái sér sárasj-
aldan í staupinu. Milli áttatíu og
áttatíu og fimm prósent sovéskra
borgara neytir áfengis í ýmsum
mæli - og af þeim eru um tíu prós-
ent taldir alkóhólistar. Síðan
segir blaðið:
„Sjötíu af hundraði lands-
manna eru hófdrykkjumenn.
Opinberlega eru þeir litnir horn-
auga. En ef þessi 70 prósent
drekka ekki í vinnunni og trufla
ekki almannafrið, hvers vegna á
að láta þá sæta ýmsum kárínum
og erfiðleikum og um leið spilla
fyrir efnahagslífinu með því að
láta þetta fólk eyða tíma sínum í
biðröðum. Útkoman er svo sú að
hófdrykkjumenn eru að berjast
gegn boðum og bönnum sem á
var komið vegna þeirra tíu af
hundraði sem eru alkóhólistar."
(Hér mætti því að sjálfsögðu
við bæta að bönn af þessu tagi ala
alkóhólista vitaskuld ekki upp tii
nýrra lífshátta - þeir munu alltaf
finna sitt vodka, eins þótt það sé
sannarlega ekki til sölu á stórum
svæðum).
Tímasóun
Blaðið segir að talsmenn al-
gáðs lífernis hafi ekki beitt öðrum
rökum en háu verði og lokun á-
fengisútsölustaða. Árangurinn er
svo sá, að meðaljóninn (eða
ívaninn) sovéski eyðir 70-90
klukkustundum á ári í það að
standa í biðröðum eftir áfengi.
Hinsvegar hefur áróður ýmis-
legur gegn áfengisneyslu sem
uppi er hafður ekki náð nema til
ca fimmtán af hundraði fullorð-
inna og þá til hvers og eins svo-
sem 40 mínútur á ári.
Herferðin gegn áfenginu hefur
líka verið rekin þannig, segja
Moskvutíðindi, að hófdrykkju-
fólk, sem er um þrír fjórðu íbú-
anna, er eins og sett utan við op-
inbert siðgæði. Og það kann ekki
góðri lukku að stýra.
Vond skipti
Að vísu, segir í úttekt þeirri
sem hér er til vitnað, hefur glæp-
um tengdum fylliríi fækkað um
þriðjung ( í Moskvu amk). En á
móti kemur, að menn þykjast
vita að eins mikið sé drukkið á
vinnustöðum og áður. Smá-
skærur og ryskingar eru algengar
í hinum löngu biðröðum sem
myndast fyrir utan alltof fáar á-
fengisútsölur. En verst þykir
mönnum hve mikilli útbreiðslu
heimabruggun hefur náð - og svo
það, að fólki þykir ekkert athuga-
vert við heimabrugg, skoðana-
kannanir benda til þess að mjög
mikill hluti almennings (amk
karla) líti svo á að heimabrugg sé
alls ekki lögbrot.
Þá þykja mönnum það vera ili
umskipti ef misjafnlega görótt
heimabrugg kemur í staðinn fyrir
góð þrúguvín frá Kákasus, sem
hafa næstum því alveg horfið úr
vínbúðum í Moskvu, vegna þess
að mönnum þykir ekki taka því
að hafa þar annað á boðstölum en
eitthvað sterkt - úr því menn hafa
lagt á sig biðstöður á annað borð
þá verður að muna um það sem
keypt er.
í þriðja lagi skapar ástandið
mikla leynivínsölu. Starfsmaður
einnar áfengisútsölunnar segir,
að sérhver starfsmaður hafi 50-
100 rúblur í aukatekjur á dag af
slíkri „endursölu". Búðin fær
segjum fimmtíu kassa af vodka á
dag, en aðeins tuttugu fara beint í
sölu. Forstjórinn og starfsmenn-
irnir skipta með sér þrjátíu
kössum. Þeir borga fullt ríkis-
verð, en selja svo þriðju aðilum
með prívatálagi- og þeir selja svo
áfram, ma leigubílstjórum sem
selja hálfpottsflösku af vodka
þurfandi næturþjórurum á tutt-
ugu rúblur flöskuna (Algeng
mánaðarlaun eru 200-250 rúbl-
ur),
Að öllu samanlögðu er ekki
nema von að kallað sé á endur-
skoðun aðferða í slagnum við á-
fengisbölið sovéska. Yfirmaður
verslunarráðsins í Moskvu segir
að áfengisútsölum hafi verið fjöl-
gað um 180 frá því í ársbyrjun og
ákveðið hafi verið að framleiða
meira áfengi en um hríð var gert
ráð fyrir. En hann tekur það
fram, að menn eigi samt að forð-
ast það að snúa aftur til þess á-
stands sem ríkti fyrir tveim-þrem
árum. ÁB tók saman.
Handagangur í öskjunni í áfengisútsölu í Moskvu. „það er skömm að
menn þurfi að eyða tveim tímum í að kaupa sérflösku“,segir blaðið
Moskvutíðindi.
Þrlðjudagur 27. september 1988 ÞJÓÐVILJINN — SfÐA 11