Þjóðviljinn - 01.10.1988, Blaðsíða 6

þJÓÐVILJIHN Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
------ _KLIppT QG SKQRIÐ
Siðlaust
skipunarvald
Viö stjórnarskipti setjast nýir menn í ráðherrastóla. Þeir,
sem láta af embætti, taka til á skrifborðinu og hljóta að reyna
eftir mætti að skilja eftir hreint borð. Auðvitað er Ijóst að
áhrifa hvers ráðherra gætir töluverðan tíma eftir að hann er
horfinn af vettvangi og nýr maður er tekinn við. Hjá því er
tæpast unnt að komast að verkefni og áætlanir, sem settar
hafa verið í gang að frumkvæði eða með samþykki ráðherra,
hafa ekki allar verið leiddar til lykta þegar nýr maður er
sestur í ráðherrastólinn. Viðbúið er að meira sé í gangi af
slíkum verkefnum þegar sá ráðherra, sem kveður, hefur
þurft að hverfa af vettvangi án mikils fyrirvara, t.d. vegna
þess að ríkisstjórn hrökklast frá völdum á miðju kjörtímabili,
líkt og nú hefur gerst.
Hitt þykir umhugsunarefni að ráðherra, sem veit að hann
er að yfirgefa stólinn, keppist við að afgreiða sem flest mál,
flýti eftir mætti að skipa menn í stöður og reyni af fremsta
megni að ráðskast með málefni ráðuneytisins þótt Ijóst liggi
fyrir að í raun og veru er hann í stöðu manns sem búið er að
segja upp vinnunni.
Þegar Birgir ísleifur Gunnarsson skilaði af sér lyklavöld-
um í menntamálaráðuneytinu síðastliðinn miðvikudag, hafði
honum um nokkurra daga skeið verið Ijóst að yfirgnæfandi
líkur væru á því að völdum hans lyki þar með skjótum hætti.
Engan þarf að undra þótt hann afturkallaði ekki allar fyrir-
skipanir sínar, jafnvel þótt þær kynnu að leiða til niðurstöðu
sem hugsanlega yrði nýjum menntamálaráðherra lítt að
skapi. Þannig telja menn að í sjálfu sér sé ekki unnt að
fjargviðrast út af því að nýr ráðherra skuli sitja uppi með
nýprentað fréttabréf með efni sem er í litlu samræmi við
hugmyndir hans í menntamálum.
En það hefur aftur á móti vakið menn til umhugsunar að
fráfarandi menntamálaráðherra kepptist við síðustu dagana
sem hann sat að völdum að skipa menn í embætti. Og þegar
athugað er hverjir það eru, sem hann var að skipa í embætti,
vaknar sú spurning hvort hann var að nýta síðustu mínúturn-
ar til að tryggja pólitísk völd síns flokks sem best.
Síðastliðið vor voru samþykkt á alþingi lög um framhalds-
skóla en slík lög hafa verið í deiglunni um margra ára skeið.
Samkvæmt þeim á að skipa fimm manna skólanefnd við
hvern framhaldsskóla í landinu. Það er menntamálaráð-
herra sem skipar nefndina og skulu fjórir menn í hverri nefnd
tilnefndir af hlutaðeigandi sveitarfélagi eða sveitarfélögum
ef fleiri en eitt sveitarfélag standa saman að rekstri skóla. En
formann skólanefndanna skal ráðherra skipa án tilnefninga.
Þar sem nýju lögin um framhaldsskóla tóku ekki gildi fyrr
en 19. maí síðastliðinn, eru sveitarstjórnir ekki enn allar
búnar að tilnefna menn í skólanefndir. Það kom því nokkuð á
óvart að fráfarandi menntamálaráðherra skyldi láta það
verða eitt af sínum síðustu verkum, áður en hann kvaddi
starfslið ráðuneytisins og þakkaði fyrir samveruna, að skipa
formenn í skólanefndir framhaldsskólanna.
Enn þá meiri furðu vakti sú aðferð sem hann virðist hafa
beitt við að velja menn í þessi embætti. Nær allir nýskipuðu
formennirnir uppfylla það skilyrði að vera framámenn í Sjálf-
stæðisflokknum. Formaður í skólanefnd Fjölbrautaskólans
á Sauðárkróki er bæjarfulltrúi íhaldsins. Sömu sögu er að
segja um formann skólanefndar Menntaskólans í Kópavogi.
Til formennsku í skólanefnd Menntaskólans í Reykjavík er
valinn ritstjórnarfulltrúi á Morgunblaðinu og þekktur hug-
myndafræðingurSjálfstæðisflokksins. Svo mætti lengi telja.
Hverra hagsmuna var ráðherra að gæta?
ÓP
Margt er
ólympíubölið
Það er margt ólympíubölið.
Blaðalesendur hafa það fyrir satt
að það sé þjóðarsorg í Kanada
yfir lyfjahneykslinu hans Ben Jo-
hnsons. Bandaríkjamenn eru af-
skaplega miður sín vegna þess
hve mjög þeir láta sér koma það á
óvart, að það er miklu erfiðara að
ná í gullverðlaun í Seúl en í Los
Angeles fyrir fjórum árum, þegar
íþróttastórveldin Sovétríkin og
DDR sátu heima. Og fslendingar
leita ákaft að skýringu á því hvers
vegna handboltaliðið komst ekki
ofar en raun ber vitni: Sumir
segja að þjóðin liggi eins og mara
ofan á handknattleiksmönnum
með ofurást sinni og miklum
væntingum og fái þeir ekki mark
skorað fyrir þessu. Aðrir segja,
að öllu mætti við bjarga ef við
ættum nóg af íþróttasálfræðing-
um, sem ku vera öllum hormón-
alyfjum áhrifameiri til sigra.
Andleg óráðsía
Og svo heyrði Klippari það í
fyrrakvöld í upphringingarþætti í
útvarpinu, að góðir menn og
mannúðlegir væru að efna í fé-
lagsskap til að taka vel á móti
handboltamönnum þegar þeir
koma heim og láta þá vita að
þjóðin standi með sínum
mönnum, hvað sem hver segir.
Ósköp eðlilegt reyndar að
bryddað sé upp á slíku. Þegar ís-
lendingar ganga til alþjóðlegrar
keppni, sama í hverju er, fyllist
þjóðin undarlegri andlegri
óráðsíu. Fyrst fljúga væntingar
firnahátt með stórkarlalegum yf-
irlýsingum. Næst slær mönnum
niður með miklum vonbrigðum
og fylu í garð þeirra sem ekki
stóðu sig sem skyldi. í þriðja
skrefi skammast menn sín niður í
tær fyrir að hafa ætlast til of mik-
ils. Þetta mynstur endurtekur sig
hvað eftir annað.
Úthaldsleysi
og þjóðarsálin
En það er líka til, að menn velti
fyrir sér því úthaldsleysi, sem oft
grípur íslenska keppnismenn eins
og herfjötur og verður til þess að
þeir vinna ekki sín bestu afrek
þegar mest liggur við heldur eins
og öllum að óvörum. Menn vita
ekki hvernig á þessu stendur en
vísa á þjóðarsálina. Og þegar
þjóðarsálin blessuð er komin upp
á borð, þá er eins gott að fletta
upp í bókmenntunum.
I Sölku Völku Halldórs Lax-
ness eru þau einu sinni sem oftar
að ræða stórmálin Arnaldur og
Salka Valka. Og Arnaldur segir
um íslendinga þessi eftirminni-
legu orð hér:
„Engin þjóð er jafnömurlega
skygn á fánýti sigurs og ósigurs.“
Hann prýðir þessa staðhæfingu
nokkrum dæmum og Salka Valka
spyr: Bíðum við íslendingar þá
alltaf ósigur? Arnaldur svarar:
„Nei, sagði hann, það er ekki
þarmeð sagt. Hitt er sönnu nær
að við bíðum aldrei neina veru-
lega ósigra, af því við nenntum
aldrei að fylgja unnum sigri
eftir.“
Það er nefnilega það. Vill ein-
hver spinna þennan þráð áfram?
Svo voru það
peningarnir
Inn í ólympíudæmið koma að
sjálfsögðu vangaveltur um pen-
inga. Sumir segja: við verðum að
horfast í augu við ástandið eins og
það er og fjárfesta meir í framúr-
skarandi íþróttamönnum. Aðrir
segja sem svo: stjörnusportið er
svo feiknarlega dýrt orðið að það
verða einmitt peningarnir (eða
peningaskorturinn) sem hljóta að
reka smáþjóðamenn út í horn.
Svo mikið er víst, að afreks-
menn í Seúl eru þangað komnir
ekki síst til að hækka sitt marks-
verð í atvinnumennsku og auglýs-
ingaheimi. Og glíman milli þeirra
verður grimmari og harðari með
hverjum ólympíuleikum sem
sjónvörpin fiska á sína skjái.
Auglýsingafé framleiðenda í-
þróttavarnings og stórfyrirtækja
annarra hefur að vísu lekið inn á
íþróttaleikvanga í auknum mæli
hin síðari árin. En fyrirtækin eru
þá meir gefin fyrir að koma nafni
sínu fyrir nálægt stórmótum sem
slíkum en að þau vilji fjárfesta í
tilteknum íþróttamönnum, því
þar með er of mikil áhætta tekin.
„Hver getur alltaf sigrað?" eins
og einn fjárfestingaraðilinn
kemst að orði.
Færri menn
verða ríkari
íþróttastjörnurnar reka sig aft-
ur á móti sem sjálfstæð fyrirtæki:
einhver tiltekinn kappi fjárfestir
til dæmis fimm miljónir í
gullmedálíu og ætlar sér að upp-
skera tuttugu miljónir eða
fimmtíu miljónir eða hundrað.
Og þótt fyrirtækin séu tregari en
áður til að fjárfesta í einstak-
lingum, þá er það samt alltaf gert
þegar um „algjöra toppmenn" er
að ræða. í þessu dæmi endur-
tekur sig með nýjum hætti það
gamla mynstur að „þeir ríku
verða ríkari og þeir fátæku fátæk-
ari“. Með öðrum orðum: þær
stórstjörnur sem nú þegar hafa
gert samninga upp á margar milj-
ónir fá enn glæsilegri samninga
en áður - um leið og þeim fækkar
sem slíkrar fjárhagslegrar vel-
gengni njóta, og brautin inn í
þann hóp verður þrengri og bratt-
ari. Og fallið út úr hópnum nátt-
úrlega herfilegra og meir niður-
brjótandi.
Eða eins og hagyrðingurinn
sagði:
Það er erfitt þetta líf
og þettta er vondur heimur.
ÁB
Þjóðviljinn
Síðumúla 6-108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, óttar Proppé.
Fróttastjóri: LúðvíkGeirsson.
Blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Heimir Már Pótursson, Hjörleifur Sveinbjörnsson, Kristófer
Svavarsson, Magnús H. Gíslason, Lilia Gunnarsdóttir, Ólafur
Gíslason, Páll Hannesson. SigurðurÁ. Friðþjófsson, Sævar
Guðbjörnsson, ÞorfinnurÓmarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar ólason, Jim Smart.
Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, KristbergurÓ.Pétursson
Framkvæmdastjóri:HallurPállJónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Anna Benediktsdóttir
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 70 kr.
Nýtt helgarblað: 100 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 800 kr.
6 SÍÐA - ÞJÖÐVILJINN; Laugardagur 1. október 1988