Þjóðviljinn - 01.10.1988, Page 11
ERLENDAR FRETTIR
Sovétríkin
Gorbatsjov hefur tögl og hagldir
Völd Lígatsjovs og Tsjebríkovs stórlega skert og Gromyko hverfuraf sviðinu við fimmta mann
Míkhaíl Gorbatsjov gekkst í
gær fyrir viðamestu
hreinsunum í kommúnistaflokkn-
um frá því hann var kjörinn aðal-
ritari árið 1985. Andrej Gromyko
forseti lætur af störfum og völd-
um fyrir aldurs sakir og Jegor
Lígatsjov, „hugmyndafræðing-
ur“ flokksins og höfuðfjandi Gor-
batsjovs, verður formaður nýrr-
ar landbúnaðarnefndar mið-
stjórnar.
Einsog kunnugt er var 300
manna miðstjórn flokksins
kvödd saman til fundar með
óvenju skömmum fyrirvara.
Hver dagskrá fundarins yrði var
algert hernaðarleyndarmál en þó
þóttust sovétfróðir fréttaskýr-
endur sjá ýms merki þess að Gor-
batsjov hygðist „hreinsa til“ í hí-
býlum sínum. Og það kom á dag-
inn.
Auk Lígatsjovs var það boð
látið ganga út að Viktor Tsjebrík-
ov, yfirmaður KGB, fengi annan
starfa. M.ö.o., hann yrði lækkað-
ur í tign. Auk Gromykos fara
fjórir aðrir forystumenn á eftir-
laun, þeirra á meðal er Anatolíj
Dobrynin, en hann er manna
fróðastur um bandarísk málefni
enda var hann um langt árabil
sendiherra Sovétmanna í Was-
hington.
Nýr „hugmyndafræðingur"
flokksins er Vadím Medvedev,
59 ára gamall umbótasinni, og
verður hann að auki fullgildur fé-
lagi í stjórnmálaráði flokksins.
Það var þessi sami Medvedev
sem greindi frá því sem hér kem-
ur fram á blaðamannafundi í
Moskvu.
Hann kvað mannaskiptin
styrkja Gorbatsjov í sessi og gefa
perestrojku byr undir báða
vængi. „Perestrojkan eflist jafnt
og þétt,“ sagði hann eftir að hafa
gert grein fyrir nýmælunum.
Hann bætti því við að fundur
miðstjórnarinnar hefði staðið í
tæpa klukkustund og að allar til-
lögur aðalritarans hefðu verið
samþykktar einróma.
Gromyko er 79 ára gamall og
gegndi sem kunnugt er embætti
utanríkisráðherra í tæpa þrjá ára-
tugi áður en hann var kjörinn
forseti árið 1985. Hann þjónaði
öllum leiðtogum Sovétríkjanna
að Lenín undanskildum.
Þeir sem setjast í helgan stein
auk Gromykos eru Míkhaíl Sol-
omentsev, Pjotr Demitsjov, Vla-
dímír Dolkigh og Dobrynin.
Af þessum valinkunnu sóma-
mönnum var Solomentsev vald-
amestur. Hann var fullgildur fé-
lagi í stjórnmálaráðinu, einsog
Gromyko, og formaður hinnar
voldugu Eftirlitsnefndar flokks-
ins.
Medvedev skýrði frá því að
Lígatsjov yrði formaður nýrrar
landbúnaðarnefndar og yrði það
hér eftir höfuðverkefni hans að
sjá um að auka framboð af kjöti
og grænmeti í sovéskum verslun-
um. Það er kunnarra en frá þurfi
að segja að skortur á matvöru er
mikið vandamál eystra og hefur
Gorbatsjov ítrekað lýst því yfir
að gera þurfi stórátak á því sviði,
það sé eitt af forgangsverkefnum
perestroj kunnar.
„Hugmyndafræðingur“ flokks-
ins hefur undanfarin ár gengið
næstur aðalritara að völdum.
Míkhaíl Súslov var fyrsti stýri-
maður Leóníds Brezhnevs en
Lígatsjov er hinsvegar á öndverð-
um meiði við Gorbatsjov í
veigamiklum atriðum, þykir
„íhaldsamur“. í orði kveðnu
styður hann nýsköpun í efnahags-
lífi og þjóðlífi (perestrojku) en
kveðst hinsvegar andvígur „kjaft-
avaðli“, þ.e. óheftri umræðu um
hvaðeina, glasnostinu góða. Gor-
batsjov leggur hinsvegar áherslu
á að hvort tveggja sé jafn
nauðsynlegt.
Auk þess að vera andvígur
stefnu Gorbatsjovs er Lígatsjov
talinn hafa rennt hýru auga til
embættis aðalritara. Hann er
sagður hafa reynt að fylkja fjend-
um nýsköpunarinnar undir sinn
gunnfána og latt þá fremur en
hvatt stórræðanna við fram-
kvæmd fyrirmæla frá forystunni.
Flokkurinn þingar. Á innfelldu myndunum eru frá vinstri: Andrej Gromyko, Jegor Lígatsjov og Anatolij
Dobrynin.
Því hlaut að koma að því fyrr en
síðar að annarhvor viki.
Tsjebríkov geldur þess að hafa
látið í ljós efasemdir um ný-
sköpunarstefnuna, máski væri
gengið of langt í frjálsræðisátt.
Það er óhollt fyrir aðalritara að
hafa óhollan mann í embætti yfir-
manns KGB og því hlaut Tsje-
bríkov að fá nýtt starf. Hann er
nú yfirmaður miðstjórnarnefnd-
ar sem fer ofan í saumana á rétt-
arfari og hegningarlögum.
Medvedev sagði að Gorbat-
sjov hefði þakkað Gromyko fyrir
vel unnin störf í þágu flokks og
ríkis og árnað honum allra heilla.
Sjálfur tók forsetinn fráfarandi til
máls á fundinum.
Sér þætti leiðinlegt að vera nú á
förum en „...aldurinn segir til sín
og maður verður að taka tillit til
þess“. Og Gromyko bætti við:
„Ég er fullkomlega sannfærður
um að við gerum rétt með því að
beita okkur fyrir byltingarkenn-
dum breytingum á öllum sviðum
þjóðfélagsins.“
Reuter/-ks.
Kína-Sovét:
Þíða eftir 25 ára frost
Kínverjum hlýnar í skapi til Sovétmanna
Nú stendur til að Qian Qichen,
utanríkisráðherra Kína,
komi í opinbera heimsókn til
Moskvu og samkvæmt austurevr-
ópskum heimiidum mun hann
þar ásamt sovéskum ráða-
mönnum undirbúa fund æðstu
manna Kína og Sovétríkjanna,
sem hugsanlega fer fram ein-
hverntíma fyrri hluta næsta árs.
Þykir þetta sýna, svo ekki verði
um villst, að Kínverjar leggi nú
kapp á að bæta samskipti sín við
Sovétríkin verulega.
Yfir tveir áratugir eru nú liðnir
frá því að kínverskur utanríkis-
ráðherra kom til Moskvu. Ef af
fundi æðstu manna stórvelda
þessara verður, þykir líklegt að
Míkhaíl Gorbatsjov fari til Pek-
ing. Slík heimsókn yrði verulegur
sigur fyrir utanríkisstefnu hans,
sem m.a. hefur beinst að því að
bæta samskiptin við Kína. Eins
og kunnugt er, hefur verið kalt
milli kommúnísku stórveldanna
tveggja frá því í upphafi sjöunda
áratugar og stundum allt að því
fullur fjandskapur.
Talið er að aukin sáttfýsi af
hálfu Kínverja gagnvart Sovét-
mönnum stafi að verulegu leyti af
batnandi samskiptum Bandaríkj-
anna og Sovétríkjanna og óttist
Kínverjar að þetta geti leitt til
vissrar einangrunar þeirra í
heimsmálum ef þeir láti lengur
hjá líða að bæta samskipti sín við
hitt kommúníska stórveldið.
Gorbatsjov lýsti fyrir löngu yfir
vilja sínum til að hitta æðstu
menn Kína að máli, en hefur
hingað til fengið tómlegar undir-
tektir. Kínverjar hafa krafist þess
að Sovétmenn sýni áður sáttfýsi
með því að kalla her sinn heim frá
Afganistan, fækka í herjum sín-
um við landamæri Kína og þvinga
bandamenn sína Víetnama til að
kalla her sinn frá Kampútseu.
Sovétmenn hafa þegar hafist
handa um að ganga að tveimur
fyrstnefndu skilyrðunum, og lík-
legt þykir að þeir séu fáanlegir til
að leggja að Víetnömum að
hraða heimkvaðningu hersveita
sinna frá Kampútseu. Kínverjar
halda því fram, að Víetnömum,
sem eiga í miklum efnahagsörð-
ugleikum, hefði verið ómögulegt
að halda úti herjum sínum í Kam-
Laugardagur 1. október 1988 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 19
pútseu síðan 1979 án mikillar
efnahagsaðstoðar frá Sovétríkj-
unum. Rauðu kmerarnir
illræmdu, sem öflugastir eru
þeirra þriggja kampútseönsku
hreyfinga, sem berjast gagn Ví-
etnömum og stjórn skjólstæðinga
þeirra í Pnompenh, fá hinsvegar
mestan hluta vopna sinna frá
Kína.
Reuter/-dþ.
Indland-Bangladesh
Samráð um ráðstafanir gegn flóðum
2600 sagðir látnir af völdum flóðanna í Bangladesh
Indland og Bangladesh komu
sér saman um það á þriðjudag
s.l., eftir margra ára deilur, að
vinna saman að því að fínna ráð
tU að koma í veg fyrir tjón af völd-
um flóða, sem svo að segja árlega
valda verulegum og stundum
gífurlegum skaða í löndum þess-
um báðum. Samkvæmt tilkynn-
ingum yfírvalda hafa nú um 2600
manns farist af völdum flóðanna
miklu, sem undanfarið hafa
hrjáð einkum Bangladcsh.
Sömu flóð hafa einnig valdið
miklu tjóni í Indlandi og þar hafa
hundruð manna farist, að sögn
yfirvalda. En ekki er ósennilegt
að raunveruleg dánartala af völd-
um flóðanna sé hærri.
Rajiv Gandhi, forsætisráð-
herra Indlands, og Hossein Mo-
hammed Ershad, forseti Bangla-
desh, ákváðu eftir sex klukku-
stunda fund að skipa rannsókna-
hóp í málið. Á hópurinn að skila
áliti eftir sex mánuði. Hann á
meðal annars að taka til athugun-
ar indverska tillögu um að byggja
þrjár stíflur í Brahmaputra, þar
sem fljót þetta rennur um
Norðaustur-Indland og grafa 324
kílómetra langan skurð yfir
Bangladesh milli Brahmaputra
og Ganges, en það eru stjórfljót
þessi tvö, sem mestum skaða
valda á árstíð monsúnregnsins.
Vonast er til að með mannvirkj-
um þessum verði ekki einungis
hægt að hafa hemil á flóðunum,
heldur og að safna vatni til
áveitna á tímabilinu frá des. til
maí, en þá er úrkomulítið. Gal-
linn við skurðgraftrarfyrirætlun-
ina er hinsvegar sá, að við þær
framkvæmdir myndi eyðileggjast
talsvert flæmi ræktaðs lands í
Bangladesh, en menn greinir á
um hversu mikill sá skaði yrði.
En við þesskonar missi má Bang-
ladesh síst.
Reuter/-dþ.