Þjóðviljinn - 15.10.1988, Blaðsíða 5

Þorsteinn Pálsson, formaður Sjálfstæðisflokksins:
„Níðskældni
ogrógui
Eina nýja og frumlega framlagið frá Alþýðuflokknum, var matar-
skatturinn. Alþýðuflokkurinn hringsnerist frá grundvallarstefnu
sinni. Palladómarjóns Baldvins eru ósmekklegir. Fékk mjög harða
gagnrýni í þingflokknum. Urðum fyrir verulegu áfalli þegar Sjálf-
stæðisflokkurinn klofnaði. Ætlum að verða búnir að vinna upp fyrra
fylgi fyrir lok kjörtímabilsins
Var ríkisstjórn Þorsteins Páls-
sonar góð ríkisstjórn að þínu
mati?
„Um margt var hún það og
kom mörgum merkum málum
fram, svo sem skattamálum. Þau
mál höfðu þó að stærstu leyti ver-
ið undirbúin í tíð fyrri ríkisstjórn-
ar eins og tollakerfisbreytingin og
tollalækkunin og virðisauka-
skattslögin. Hún kom fram um-
bótum í fræðslumálum og svo
framvegis. Hún náði að draga að
nokkru úr því mikla misgengi á
milli þjónustugreina og útflutn-
ingsgreina sem varð 1985-86. En í
veigamiklum efnahagsmálum
náði hún ekki saman og á enda-
num slitu Framsóknarflokkur og
Alþýðuflokkur stjórnarsamstarf-
inu á þeim, vegna þess að þeir
kusu að fara inn í gamlan farveg
millifærslu og skattheimtu. Sjálf-
stæðisflokkurinn vildi almennar
aðgerðir sem ekki mismunuðu
atvinnugreinum. “
Þið lögðuð þó til tekjuskatts-
hækkun?
„Við vorum að reyná að leita
sátta, enda höfðu samstarfsflokk-
arnir lagt mikla áherslu á hækkun
tekjuskatts, sem ekki hefur verið
ofarlega á blaði hjá Sjálfstæðis-
flokki. En það verður að taka
skýrt fram að lækkun söluskatts á
matvæli var forsenda fyrir að við
gætum fallist á einhverja hækkun
á tekjuskatti. En í heild þýddu
þessar tillögur skattalækkun upp
á rúman miljarð, vegna þess að
um leið og söluskattur var felldur
niður á matvælum féll niður þörf-
in á að endurgreiða söluskatt á
kjöt, mjólk og fisk.“
Voru þessar tillögur vitlaust
reiknaðar eins og Jón Baldvin
hefur haldið fram?
„Það er rangt hjá honum. Það
kom smá misvísun í fyrstu út-
reikningum sem gjarnan vill
verða þegar hratt er reiknað, en
þær voru leiðréttar umsvifa-
laust.“
Matarskatturinn
eina frumkvæðiö
í nýlegu viðtali við Jón Baldvin
í Alþýðublaðinu telur hann Al-
þýðuflokknum til tekna flest hið
góða sem ríkisstjórnin kom í
gegn. Skattkerflsbreytingar aðal-
lega. Var þetta ríkisstjórn Alþýð-
uflokksins sem var að fara frá
völdum?
„Ég ætla alls ekki að draga úr
framlagi ráðherra Alþýðuflokks-
ins, en að því varðar skattabylt-
inguna þá var staðgreiðslukerfi
skatta lögfest í tíð fyrrverandi
ríkisstjórnar og að frumkvæði
mínu sem fjármálaráðherra.
Undirbúningur að tollabreyting-
unni hófst f tíð Alberts Guð-
mundssonar og var að fullu lokið
í minni tíð, vorið 1987. Það kom
svo í hlut Jóns Baldvins að bera
það fram á Alþingi í fyrra, þannig
að þetta eru ekki frumkvæðis-
verk Alþýðuflokksins. Virðis-
aukafrumvarpið var endurflutt
frumvarp, sem ég hafði flutt
áður. Það eina sem var frumlegt
og nýtt og Alþýðuflokkurinn
beitti sér fyrir var skattlagningin
á matvæli og sú nýjung að taka
upp tvö þrep í söluskatti. Ég tók
eftir því í þessu blaðaviðtali að
formaður Alþýðuflokksins stærði
sig að því að hafa komið á sölu-
skatti með einu þrepi, en stað-
reyndin er sú að við höfðum sölu-
skatt í einu þrepi, en með miklum
undanþágum. Hann beitti sér
fyrir að fækka undanþágunum,
en innleiða tvö þrep. En í raun er
matarskatturinn það eina sem
stendur eftir sem sérstakt frum-
kvæði Alþýðuflokksins."
Þannig að þú vilt meina að
betta sé ofmetnaður hjá Jóni
Baldvini?
„Ja, staðreyndirnar tala sínu
máli, en ég dreg ekkert úr því að
hann kom þar að, á lokasprettin-
um.“
Jón Baldvin fer mjög hörðum
orðum um þig sem formann Sjálf-
stæðisflokksins og forsætisráð-
herra og um þingflokk ykkar.
Menn hafa sagt að samskipti þess-
ara flokka hafl varla verið jafn
stirð síðan í kreppunni miklu. Er
þetta viðtal punkturinn yfír i-ið,
hvað varðar samstarf þessara
flokka meðan þið tveir eruð
flokksformenn?
„í mínum huga hefur þetta
ekki verið persónulegur ág-
reiningur og ég fann ekki fyrir
slíkum persónulegum ágreiningi
innan ríkistjórnarinnar sem
hindraði samstarf. En eftir að
Framsókn og Alþýðuflokkur
sögðu sig úr ríkistjórninni, hefur
stjórnmálaumræðan verið dregin
inn á alveg nýtt plan. Ég minnist
þess ekki að svona persónuleg
níðskældni og rógur hafi tekið
svona stórt rúm í stjórnmálaum-
ræðunni um áratugi. Ég hélt að
þessi tegund af stjórnmálaum-
ræðu hefði í raun og veru liðið
undir lok fyrir nokkrum ára-
tugum, en nú er hún dregin upp
aftur. Ég segi það alveg eins og er
að ég ætla ekki að fara að munn-
höggvast við Jón Baldvin út af
einhverri persónulegri níð-
skældni hans í minn garð. Hún
segir miklu meira um hann sjálf-
an heldur en mig. En hvað varðar
þingflokkinn og samstarfið við
hann, þá koma auðvitað upp mis-
munandi skoðanir, en í þeim
snerrum sem urðu í ríkisstjórn-
inni síðastliðið vor og aftur í
haust er það óumdeilt að þing-
flokkur sjálfstæðismanna er sá
sem stóð föstum fótum traustur
fyrir og hvergi er hægt að finna
eitt einasta dæmi um að þar hafi
veri hik eða sundurlyndi."
Ágreiningur
í þingflokknum
Þannig að landbyggðarþing-
menn flokksins, eins og Matthías
Bjarnason, hafa t.d. alltaf verið
sammála um efnahagsmálatil-
lögur flokksins?
„Þegar þessar tillögur voru
lagðar fyrir var um þær fullt sam-
komulag í þingflokki sjálfstæðis-
manna og enginn ágreiningur og
því engin rök fyrir þessum ásök-
unum. Matthías var í hópi þeirra
fjölmörgu sem var með í ráðum
við undirbúning þeirra. Ég dreg
ekki fjöður yfir þann ágreining
sem var innan þingflokkins í vet-
ur hvað varðar fiskveiðistefnuna
og tel það miður, en hvað þessi
atriði varðar er þetta misskilning-
ur. Ég ætla ekki að elta ólar við
persónulegar ásakanir af þessu
tagi, því þar er verið að færa pól-
itíska umræðu langt aftur í tím-
ann.“
Jón Baldvin gefur palladóma
um samráðherra sína. Hversu
réttir sýnast þér þeir vera?
„Mér sýnist hann telja sjálfan
sig vera hryggjarstykkið og aðra
mismunandi hæfa, talið frá hon-
um og niður úr. Menn geta
auðvitað verið í svona leikfimiæ-
fingum, en heldur finnst mér
þetta vera ósmekklegt.“
Nú hafa þeir báðir Jón Baldvin
og Steingrímur lýst þér nánast
sem óhæfum stjórnmálaleiðtoga.
Hvað fínnst þér um það og hvaða
einkunnir gefur þú þeim?
„Ég hef ekki heyrt Steingrím
gefa yfirlýsingar af þessu tagi, þó
Jón Baldvin hafi gert það.
Auðvitað hefur verið málefna-
legur ágreiningur og býst við að
almennt hafi menn á tilfinning-
unni að Sjálfstæðisflokkur hafi,
fremur en hitt, gengið lengra en
góðu hófi gegnir í að miðla mál-
um. En fyrir slíku eru takmörk og
við fórnum ekki okkar grundvall-
arstefnu fyrir ráðherrastóla."
Kratar fóru
í hring
Á hvaða prinsippmáli braut þá
fyrst og fremst?
„Það braut á grundvallaratriði
um það hvort við ættum að fara
svona langt inn í millifærslu og
skattahækkanir eins og hinir
flokkamir vildu. Það sem núna er
verið að gera, að millifæra með
auknum sköttum og veita aukin
lán, það leysir engan vanda.
Okkar tillögur miðuðu að því að
byggja hér upp sjóð, sem miðaði
fyrst og fremst að því að styrkja
eiginfjárstöðu fyrirtækja, en ekki
að auica lán til þeirra. Hér var því
um að ræða grundvallarágreining
og þar snerist Alþýðuflokkurinn í
hring og hvarf frá sínum fyrri
meginsjónarmiðum og við vorum
ekki tilbúnir að fylgja honum
eftir í þeim hringsnúningi. Með
því að Alþýðuflokkurinn gekk
svona gjörsamlega frá sinni
grundvallarstefnu, þá var ekki
kostur á að eiga við hann frekara
samstarf við þessar aðstæður.
Það hefur gerst áður að Alþýðu-
flokkurinn hefur gefist upp eftir
skamman tíma, það gerðist í
stjórninni 1978-79, en það þarf
ekki að útiloka frekara samstarf
þar á milli þó síðar verði.“
Getur þú átt frekara samstarf
við Jón Baldvin?
„Af minni hálfu er ekkert sem
útilokar það.“
Ætlast til að Sjálfstæðisflokkurinn virði það umboð sem ég hef til
formennsku, segir Þorsteinn Pálsson formaður Sjálfstæðisflokksins.
Mynd - Jim.
Klofningurinn
verulegt áfall
Þú tekur við flokki með nálægt
37% fylgi sem nú virðist ætla að
festast í nær 30%, þið hrökklist út
úr stjórn og lendið í stjórnarand-
stöðu, fyrri samstarfsflokkar
deila hart á þig persónulega frek-
ar en Sjálfstæðisflokkinn, hver er
staðan innan Sjálfstæðisflokksins
ídag?
„Það er ekkert nýtt að það sé
ráðist og vegið að forystu-
mönnum Sjálfstæðisflokksins.
Það er rétt að við urðum fyrir
verulegu áfalli þegar flokkurinn
klofnaðir skömmu fyrir kosning-
arnar í fyrra og við höfum ekki að
öllu leyti unnið það upp enn. Við
höfum alltaf gert okkur grein
fyrir að það tekur okkur nokkur
ár að ná því fyrra fylgi og við höf-
um einsett okkur að hafa náð því
fyrir lok þessa kjörtímabils og nú
eru þrjú ár eftir af því. Við
hrökkluðumst ekki út úr ríkis-
stjórn, heldur var það okkar
stefnufesta sem réði því að þessi
ríkisstjórn gat ekki starfað saman
lengur.“
En nú lýstir þú því yflr að þú
værir tilbúinn að stíga til hliðar ef
það mætti verða til að auðvelda
r fldsstj órnar my ndun?
„Það lá alltaf ljóst fyrir og það
hafa forverar mínir gert áður.
Ólafur Thors fór ekki inn í
þriggja flokka stjóm Alþýðu-
flokks, Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks 1947 og gerði
ekki að skilyrði að hann yrði for-
sætisráðherra í samstarfi Sjálfs-
tæðisflokks og Framsóknarflokks
1950. Geir Hallgrímsson gerði
þetta sama 1983.1 fullu samræmi
við þetta var mín yfirlýsing gefin,
en það var hins vegar málefna-
ágreiningur sem gerði það að
verkum að við áttum ekki lengur
samleið með Alþýðuflokknum
og þar við situr um sinn.“
Þannig að þessi yfírlýsing hefur
ekki komið til vegna þrýstings
innan úr flokknum á þig?
„Nei, ég fékk þvert á móti
mjög harða gagnrýni innan þing-
flokksins fyrir að hafa sagt
þetta."
Þannig að þú telur að þín staða
innan Sjálfstæðisflokksins sé
sterk í dag?
„Það er ekki mitt að dæma um
það, ég hef umboð landsfundar
til að gegna flokksformennsku og
ég gegni þeirri skyldu á meðan að
mitt umboð stendur og ætlast
auðvitað til þess að þá ákvörðun
virði Sjálfstæðismenn."
Samstarf við
Kvennalista
og Albert
Hvernig ætlið þið að haga sam-
starfl stjórnarnandstöðuflokk-
anna? Haflð þið hugsað ykkur að
hafa náið samstarf við Kvenna-
lista og Borgaraflokk undir for-
ystu Alberts Guðmundssonar?
„Ég vænti þess í ýmsum efnum
að samstaða geti tekist með
stjórnarndstöðuflokkunum. Það
fer ekki á milli mála að andstaðan
við efnahagsaðgerðir ríkisstjóm-
arinnar er slík, að það hlýtur að
koma fram í afstöðu stjórnar-
andstöðuflokkanna. En fyrir-
fram get ég ekkert um það sagt,
enda ekkert formlegt samstarf
milli ólíkra stjórnarandstöðu-
flokka.“
Spáir þú þcssari ríkisstjórn
langlífí?
„Forsætisráðherra hefur sagt
að hann ætli stjórninni að sitja út
kjörtímabilið og ég tek hann al-
varlega og því á ég ekki von á
kosningum alveg á næstunni, en
ef eitthvað kemur upp á þá erum
við tilbúnir í kosningar hvenær
sem er.“
Þú ert ekkert orðinn leiður á
pólitfk?
„Nei, nei, nema síður sé,“
sagði Þorsteinn Pálsson, formað-
ur SjálfstSeðisflokksins og fyrrum
forsætisráðherra.
phh

F
Laugardagur 15. október 1988 ÞJÓÐVILJINN - SlÐA 5