Þjóðviljinn - 15.10.1988, Blaðsíða 6

þJÓÐVILJINN Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
Hvem vantar
varaflugvöll?
Undanfarin ár hafa annað veifið blossað upp umræður
um varaflugvöll. Eitt megineinkenni þeirra hefur verið að
ekki er alveg Ijóst um hvað er verið að tala. Eru flugsam-
göngur okkar við umheiminn í hættu vegna skorts á vara-
flugvelli eða telja herstjórar í Nató að Keflavíkurflugvöllur sé
ekki nógu öruggur fyrir háþróaðar orustuvélar og sprengju-
þotur? Það er eins og reynt hafi verið að forðast eðlilegar
rökræður um þörfina fyrir varaflugvöll hér á landi. Það hefur
reyndar verið mjög algengt að svo sé að málum staðið
þegar fjallað er um smíði mannvirkja og auknar fram-
kvæmdir á vegum Bandaríkjahers eða Nató.
Nú hefur Steingrímur J. Sigfússon samgönguráðherra
kveðið upp úr með það að ráðuneyti hans fyrirhugi engar
framkvæmdir við gerð varaflugvallar í samvinnu við Banda-
ríkjaher eða Nató. í samræmi við það hefur ráðherrann
tilkynnt um formleg slit á viðræðum um varaflugvöll milli
annars vegar fulltrúa samgönguráðuneytisins og hins vegar
fulltrúa frá Bandaríkjaher og flotastjórn Nató. En þessar
umræður höfðu byrjað í nóvember 1986 þegar sjálfstæðis-
maðurinn Matthías Bjarnason gegndi starfi samgönguráð-
herra.
Haldi menn óbrjálaðri hugsun og láti ekki hermangstryll-
ing og dollaraglýju villa sér sýn, þá sjá þeir fljótt að varaflu-
gvöllur fyrir millilandaflug er ekki það mannvirki sem þörfin
er brýnust fyrir á vettvangi flugsamgangna hér á landi. Það
gerist ekki oft að Keflavíkurfíugvöllur lokast vegna veðurs og
flugtafir af þeim sökum eru sáralitlar bornar saman við þær
margs konar tafir og uppákomur sem eru nánast daglegt
brauð á flugleiðum milli staða innanlands.
í mörgum byggðarlögum er flugið sá samgöngumáti sem
menn treysta mest á, einkum þó á veturna. Miðað við mikil-
vægi flugsins er ótrúlegt hvað aðstæður á flugvöllum eru
víða frumstæðar. Á undanförnum árum hafa þó orðið miklar
breytingar til batnaðar á þessu sviði, en margt er því miður
ógert.
Nokkrir flugvellir landsins verða að drullusvaði á vorin og
hvenær sem linar frost á veturna. Á öðrum völlum má ekki
hreyfa vind, þegar snjór liggur á jörðu, því að fönnin leggst í
skafla sem teppa alla umferð. Sums staðar eru snjómokst-
urstæki ekki kraftmeiri en svo að fönninni er ýtt upp í ruðn-
inga beggja vegna flugbrautarinnar. Brautin verður eins og
djúpar og langar traðir sem fyllast af snjó um leið og fer að
renna. Að Keflavík og Reykjavík frátöldum er aðeins um
eina braut að ræða á flugvöllum okkar. Blási kröftuglega
þvert á brautarstefnu, fellur flug niður.
Flugstöðvar á innanlandsflugvöllum eru víða það lítilfjör-
legar að farþegar, sem ekki geta beðið í upphituðum bílum,
þurfa að klæða sig sérstaklega vel til að krókna ekki úr
kulda. Stundum leyfa veður og ástand flugbrautar ekki flug
fyrr en komið er fram í myrkur. Þá verður að treysta á
blindflugstæki, en þau er því miður ekki að finna nema á
fáum flugvöllum.
Ætli stjórnvöld sér að byggja upp og styrkja flugsam-
göngur á (slandi þurfa þau ekki að leita lengi að verkefnum.
Listinn er til og hann er ekki stuttur. En varaflugvöllur fyrir
utanlandsflug er ekki ofarlega á honum. Þar koma brýnni
verkefni fyrst.
Steingrímur J. Sigfússon samgönguráðherra á þakkir
skildar fyrir að höggva á öll tengsl milli uppbyggingar í
flugmálum íslendinga og aukinna umsvifa Bandaríkjshers.
Viðbrögð manna við þessum gerðum ráðherrans eru að
sjálfsögðu ekki öll á sömu lund. Það hefur t.d. vakið athygli
að Jóhann Einvarðsson, sem Framsóknarmenn vilja gera
að formanni í utanríkisnefnd Sameinaðs þings, hefur opin-
berlega harmað það að ekki skuli vera unnt að auka hér
hernaðaruppbyggingu á þessu sviði meðan þessi mála-
flokkur er undir stjórn Steingríms J. Sigfússonar.
KLIPPT OG SKORIÐ
Enginn er óhultur
Nýfrjálsir ungir Sjálfstæöis-
menn hafa miklar áhyggjur af því
sem þeir kalla forsjárhyggju.
Einn þeirra, Þórhallur Jósefsson,
skrifar grein um forsjárhyggju
(„hneigö manna að ráða ráðum
annarra manna“) í málgagn sitt,
tímaritið Stefni, og telur hyggju
þessa andstæðu og óvin þeirrar
frjálshyggju sem er hans hugsjón.
Að vísu verður hann að viður-
kenna að til er eitthvað sem heitir
nauðsynleg forsjá og nefnir þar til
lög gegn glæpaverkum og um-
ferðarreglur. Hann slakar meira
að segja svo djarft á frjálshyggju-
rétttrúnaðinum að segja - með
semingi þó, að „Barnauppeldi er
forsjá og almennt talin nauðsyn-
leg“.
Greinarhöfundur telur forsjár-
hyggjuna mikið einkenni sósíal-
ista og samofna þeirra hug-
þess að leggja á menn „eftir efn-
um og ástæðum“. Báru það fyrir
sig að það væri ekkert að marka
skattaframtöl stórra hópa þjóð-
félagsþegna (sem ekki hlýddu
hinni „nauðsynlegu forsjá" að
eitt skuli yfir alla ganga). Og því
tútnuðu neysluskattar út - og það
kemur því í rauninni ekkert við
hvort forsjárhyggja vex eða
hjaðnar í samfélaginu.
Hinir réttlátu
og syndin
En þá er eftir að telja það sem
skemmtilegast er í ofangreindri
raunatölu hins unga frjálshyggju-
manns. Pað er þetta hér: Hjá
honum verður forsjárhyggjan
einhver ómótstæðileg freisting
sem gjörvöll mannkind fellur
fyrir (hún sækir fram „í öllum
hópum“). Hún er með ískyggi-
legum hætti samofin sjálfu hinu
húsinu og stuggað áhorfendum á
brott og þar með áhuga á að
halda við leikhúsum. Garri er
maður ekki smátækur og tekur
Leikfélagið með í sinn reiðilestur
úr því hann er að þessu á annað
borð. Hann segir:
„Bæði Iðnó og Þjóðleikhúsið
eru orðin svo þjóðfélagsiega
meðvituð að það verða jól og
páskar hvenær sem fram kemur
verk sem ekki er á sömu nótum
og Bílaverkstæði Badda og önnur
ræflastykki handa hinum meðvit-
uðu. Hluti af hruni Þjóðleikhúss-
ins er einmitt leikritavalið, þar
sem áhugasamir leikarar, sem
tala mikinn um sósíalisma í
matar- og kaffihléum og eru rosa-
lega þjóðfélagslega meðvitaðir
fýrir utan sérþekkingu á launa-
skölum, eru áhrifaaðilar um val á
leikverkum.... Spurningin er því
sú hvort bflaverkstæðin eru ekki
hæfari byggingar fyrir þá öreiga-
FORSJÁRHYGGJA
myndafræði. En hann er samt
ekki frá því að freistingar hennar
séu allsstaðar. Hann segir m.a.:
„Svo virðist sem forsjárhyggja
sæki jafnt og þétt á í öllum hóp-
um. Öðru hvoru koma þó fram
menn sem megna að hrekja sókn
hennar um tíma. Dæmi: við-
reisnarstjómin afnam viðskipta-
höft. Sigur gegn forsjá. Jafnframt
var tekinn upp nýr skattur, sölu-
skattur, eitt prósent. Sá skattur
óx og dafnaði og er kominn í
25%. Sigur forsjárhyggjunnar.
Ályktun: þótt takist að vinna ein-
staka áfangasigra í baráttu við
forsjárhyggju, duga þeir ekki
nema stöðugt sé verið að. Tíminn
vinnur með forsjárhyggjunni,
hún vex af sjálfri sér. Reyta verð-
ur stöðugt þann arfa og koma í
veg fyrir að hann skjóti rótum".
Þetta er merkileg klausa og
skemmtileg.
Dálítið skrýtin líka. Það er til
dæmis undarlegt að kalla það
sigur forsjárhyggjunnar þegar
söluskattur vex. Söluskattur óx
blátt áfram af því að menn
breyttu um skattheimtustefnu.
Menn treystu sér ekki lengur til
syndsamlega eðli mannsins. I því
dæmi verða frjálshyggjumenn
eins og hugprúðir riddarar Drott-
ins sem berjast við ofurefli Synd-
arinnar, við þann Satan sem á sér
sérstaka erindreka í sósíalistum
(og kannski Framsóknarmönn-
um), en getur í raun táldregið
hvern mann, nagað undan hon-
um hið andlega lærið. Eða eins og
segir í greinarlok: „Forsjárhyggj-
an er eins og hver annar fúi í stoð-
um samfélagsins. Sé ekkert að
gert breiðist hún út, stoðirnar
morkna“...
Ræflalist í
Pjóðleikhúsinu
Garri Tímans gerir ásigkomu-
lag Þjóðleikhússins að umræðu-
efni í pistli sínum í gær. Byggingin
er illa farin eins og menn vita og
má um kenna langvarandi aura-
leysi stofnunarinnar. En Garri
telur samt brýnt að taka það fram
að Þjóðleikhúsið sjálft sé ekki
saklaust af sinni eymd. Beri þar
helst til þess, að síðan Guðlaugur
Rósinkranz vék af sviði hafi
vondir menn ráðið leikritavali í
list sem nú er svo í hávegum en
hinn glæsilegi minnisvarði Guð-
jóns Samúelssonar yfir íslenska
list við Hverfisgötu".
Ekki fáum við óviðbúnir botn í
það, hvers vegna Garri vill helst
kalla leikhúsbyggingu „minnis-
varða yfir íslenska list“ - er þá
íslensk list fortíðarfyrirbæri sem
minnisvarða þarf til að rifja upp?
Spyr sá sem ekki veit. Hitt er svo
ljóst af máli Garra að hér er
mikið í húfi, hann leggur við sitt
hjartablóð, alla sína stílástríðu til
að leiðrétta það leikritaval sem
tekur mið af ræflum og öreigum.
Og sem betur fer fyrir Þjóðleik-
húsið og öll önnur leikhús er ekki
langt að fara til að þá slagsíðu
megi við rétta, það böl megi
bæta. Indriði G. Þorsteinsson
hefur skrifað dangansmikið
leikrit upp úr Sturlungu eða
Heimskringlu - nema hvoru-
tveggja sé. Og eins og Óli Magga-
don sagði þegar hann hafði rætt
um stund við Einar Benedikts-
son: þá var nú ekki töluð vit-
leysan karl minn.
Eða farið með andlegt ræfla-
rokk. ' ÁB
STEFNIR
Þjóðviljinn
Síðumúla 6 • 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgafandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, MörðurÁmason, OttarProppé.
Fréttastjórl: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Dagur Þorleifsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Heimir Már Pétursson, Hjörleifur Sveinbjörnsson, Kristófer
Svavarsson, Magnús H. Gíslason, LiliaGunnarsdóttir, Ölafur
Gíslason, Páll Hannesson. SigurðurÁ. Friðþjófsson, Sævar
Guðbjörnsson, Þorfinnur Ómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmy ndarar: Einar Ólason, Jim Smart.
Útlítsteiknarar: Kristján Kristjánsson, Kristbergur 0. Pótursson
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofo: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglý8Íngastjóri:OlgaClausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir, Sigurrós Kristinsdóttir.
Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Husmóðir: Anna Benediktsdóttir
Útbreiöslu-og afgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setnlng: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 70 kr.
Nýtt helgarblað: 100 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 800 kr.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 15. október 1988